Коронавирус дар хитой 18 02

Италия бош вазири Жузеппе Конте карантин чораларини бутун мамлакат бўйлаб қўллаш, жумладан, оммавий тадбирларни бекор қилиш, бутун мамлакатдаги мактабларни ёпиш тўғрисида фармойиш берди. Бунгача карантин фақат шимолдаги вилоятларга жорий этилганди.

Эндиликда Италияда барча спорт мусобақалари, шу жумладан футбол бўйича А Серия баҳслари ҳам тўхтатиб қўйилди.

Бу вақтда Италиядаги 27та қамоқхонадаги маҳбуслар коронавирус тарқалишига қарши қўлланган янги чекловлар туфайли исён кўтаришди.

Тартибсизликлар мамлакат шимолидаги Модена шаҳрида бошланди. У ердаги Санта-Анна қамоқхонасида уч маҳбус ҳалок бўлган, яна уч киши шифохонага олиб борилганида вафот этган. Хабар қилинишича, уларнинг камида икки нафари қамоқхона лазеретидан ўғирланган метадон (героиннинг муқобили) дозировкаси туфайли жон берган.

Миландаги Сан-Витторе қамоқхонасида маҳбуслар корпуслардан бирига ўт қўйиб юборишган, кейин қамоқхона томига чиқиб олишган - улар инфекция туфайли ҳукумат маҳбусларнинг қамоқхонага келишини чеклаганига норозилик билдиришган.

Мамлакат жанубидаги Фоджа шаҳридаги қамоқхонадаги тартибсизликлар вақтида 20 киши қочиб кетган, аммо уларнинг аксари тез орада қўлга олинган. Шунингдек, Неапол ва Римдаги қамоқхоналарда ҳам исёнлар бўлиб ўтган.

• Италияда айни вақтда коронавирусдан зарарланганлар сони 9172 нафарни ташкил этмоқда, вирус қурбонлари сони 463 нафар. 724 киши соғайган.

Исроил эса мамлакатга келувчиларнинг барчасини 14 кунлик карантинга жойлаштирмоқда. Бу ҳақда эълон қилган бош вазир Биньямин Нетаньяхунинг айтишича, бундай қоидалар Исроилнинг барча фуқароларига, шунингдек, хорижда яшаётган 268 мингдан ортиқ исроилликларга ҳам тааллуқли бўлади.

Ҳукумат қарорига кўра, хориждан келаётган Исроил фуқаролари 10 мартдан карантинга жойлаштирилиши керак, қолган мамлакат фуқароларига эса ушбу янгилик 72 соатдан сўнг тааллуқли бўлади. Бу қарор Исроилда коронавирус билан касалланганлар сони 42 кишига етганидан сўнг қабул қилинган. Орадан бир неча соат ўтгач, мамлакатда касалликка чалинган яна 8 киши аниқланган.

АҚШда нималар бўлмоқда?

Айни вақтда кемада дунёнинг 54 мамлакатига мансуб бўлган 3,5 минг киши бор. Экипажнинг 19 аъзосида ва икки йўловчида касаллик аниқланган.

Юзлаб хорижликлар эса ўз ватанларига қайтиши мумкин.

Хабарларга кўра, АҚШ президенти Дональд Трамп билан кўришган икки республикачи конгрессмен айни вақтда ўзини иҳоталаган. Жоржия штатидан бўлган конгрессмен Дуг Коллинз жума куни Трамп билан қўл бериб сўрашганди, флоридалик конгрессмен Мэтт Гетц эса душанба куни у билан бир самолётда учган. Айни вақтда икки сиёсатчи ўзини изоляция қилгани ҳақида айтган - улар аввалроқ кўришган одамларда коронавирус аниқланган.

Бундан ташқари, Нью-Йорк ва Нью-Жерси порт бошқармалари ижрочи директори Рик Коттонга коронавирусдан зарарланиш ташхиси қўйилган. Бу ҳақда душанба куни Нью-Йорк губернатори Эндрю Куомо маълум қилди.

Портлар бошқармаси таркибига портлардан ташқари, ушбу штатдаги йирик аэропортлар, кўприклар, туннеллар ва автобус вокзаллари ҳам киради.

• Сўнгги маълумотларга кўра, АҚШда коронавирусдан зарарланиш билан боғлиқ 708 ҳолат тасдиқланган, 27 киши ҳалок бўлган, 15 киши тузалган.

Британиядаги вазият

Англиянинг бош санитари, профессор Крис Уитти яқин вақтлар ичида ҳукумат вируснинг тарқалишини олдини олиш бўйича умумий тавсияларга ўзгартириш киритиши мумкинлиги ҳақида гапирди. Унга кўра, ҳар қандай шамоллаш белгилари 7 кунлик изоляцияга сабаб бўлиши кўзда тутилади.

Душанба куни ҳукуматнинг СOBRA йиғилишида келгусида оммавий тадбирларни бутунлай бекор қилиш масаласи кўриб чиқилди, шунингдек, мактаблар ёпилиши ва барча ташкилотларда уйдан ишлашга ўтилиши мумкин.

Британиялик амалдорлар спорт ташкилотлари расмийлари билан ҳам учрашишган - йирик турнирлар трансляция қилиниши режими ўзгариши мумкин; британ супермаркетлари тармоқлари раҳбарлари билан ҳам учрашув ўтказилди - талаб кўп бўлган маҳсулотлар (сўнгги вақтларда дезинфекция геллари, ҳожатхона қоғозлари, макарон ва ёрма маҳсулотлари танқислиги кузатилмоқда)ни етказиб бериш масалалари муҳокама қилинган.

Британиядаги айрим супермаркетларда маълум маҳсулотларга чеклов ўрнатилган - керагидан ортиғини сотиб олиб бўлмайди.

Юқумли касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш бўйича Европа маркази эксперти Сержио Брусан Би-би-си учун берган интервьюсида Британия ҳозирда икки ҳафта олдинги Италия ҳолатида эканини қайд этган ва ҳукуматда коронавирус кенг миқёсда тарқалиб кетишининг олдини олиш учун бир неча кун вақт қолганини таъкидлаган.

Маданият, ОАВ ва спорт ишлари вазири Оливер Доуден Би-би-си мухбири билан суҳбатда, у бош вазир билан биргаликда якшанба куни регби бўйича Олти миллат кубоги доирасидаги Англия ва Уэльс ўртасидаги ўйинни стадионда туриб кузатгани ҳақида гапирган ва айни вақтдаги тиббий тавсияларга кўра спорт мусобақаларини бекор қилишга сабаб йўқлигини маълум қилган.

Лекин айни вақтда спорт федерациялари келгусида мусобақаларни томошабинларсиз ўтказиш масаласини кўриб чиқишмоқда.

• 10 март ҳолатига кўра, Бирлашган Қиролликда коронавирусга чалинган 321 бемор қайд этилган, 5 киши вафот этган, 18 киши тузалган.

Хитой раҳбари Уҳанда

Сўнгги маълумотларига кўра, Хитойда вирус тарқалиши сезиларли даражада пасайган - 9 март куни 22 ҳолат қайд этилди - жами 80 757. Бир кунда 17та ўлим ҳолати рўй берди - жами 3136 киши.

Хитой ҳукумати қаторасига иккинчи кундирки Хубэй провинциясидан ташқарида вирусга чалиниш ҳолатлари ҳам, ўлим ҳолатлари ҳам қайд этилмаганини маълум қилди.

Бу Хитой ҳукуматининг вируснинг олдини олишга қаратилган чоралари самарасидир, аммо ҳозирча ҳукумат қатор карантин чораларини бекор қилгани йўқ.

Хитой Халқ Республикаси раиси Си Цзиньпин 10 март куни маҳаллий ҳокимият органлари томонидан COVID-19 эпидемияси билан курашиш бўйича олиб борилаётган ишларни текшириш учун коронавирус ўчоғи ҳисобланган Уҳан шаҳрига келди. Бу унинг вирус эпидемияси бошланганидан буён илк марта Пекиндан ташқарига чиқиши бўлди. Сафар давомида у вирусга қарши курашаётган тиббий хизматчилар, ҳарбий хизматчилар, расмийлар, кўнгиллилар, шунингдек, ҳудуд аҳолиси ва беморлар билан учрашмоқда.

Бу вақтда ҳукумат тез орада ҳудудлараро ҳаракатланишга рухсат бериши ҳақидаги хабарлар тарқалган. Лекин фуқароларнинг ҳаракати кузатув остида бўлиши мумкин.

Жаҳон бўйича сўнгги маълумотлар
10 март тонгидаги маълумотларга кўра, бутун дунёда 114 мамлакатда вирус аниқланган - 114 515 кишида вирус юқиши ҳолати тасдиқланган, ўлим ҳолатлари 4027та. 64 280 киши тузалиб кетган.

Россияда 9 март куни яна уч ҳолат қайд этилди - Москва, Калининград ва Белгород областларида. Айни вақтда мамлакатда вирусдан зарарланганлар сони 20 нафарни ташкил этмоқда.

Москва соғлиқни сақлаш департаменти сайтида маълум қилинишича, коронавирус тарқалган мамлакатлардан келганлар изоляция тартибини бузадиган бўлса 5 йилгача озодликдан маҳрум этилиши мумкин.

Жанубий Кореяда ҳам сўнгги икки ҳафта ичида илк марта вирусдан зарарланиш ва ўлим ҳолатлари пасая бошлади (сўнгги бир кунда 35 кишида вирус аниқланди ва беморлар сони 7513 кишига етди, бир ўлим ҳолати қайд этилди - жами 54 ўлим).

Эронда вирус қурбонлари сони бўйича ХХР ва Италиядан кейинги учинчи ўринда жойлашган - 9 март маълумотларига кўра 237 ўлим ва 7161 бемор. 10 март маълумотларига кўра бу рақамлар ўсиши кутилмоқда. Шу билан биргаликда, ҳақиқий маълумотлар расмий статистикадагидан юқорироқ бўлиши мумкин.

Францияда коронавирус маҳаллий парламент депутатлари орасида тарқала бошлади, айни вақтда Миллий Ассамблеянинг 4 нафар аъзоси касалликка чалинган.

Душанба кунги маълумотларга кўра, Францияда жами 1421 киши вирус юқтирган, 30 киши вирус қурбони бўлган. Франция Европада вирусдан зарарланиш бўйича Италиядан кейинги иккинчи ўринда. Кейинги ўринларда Испания (1231 ҳолат ва 30 ўлим) ҳамда Германия (1224 ҳолат ва 2 ўлим) жойлашган.

Француз ҳукумати мингдан ортиқ одам қатнашиши кўзда тутилган оммавий тадбирларни бекор қилган.

Италиянинг кекса ёшли аҳолиси хавф остида
Душанба куни Британия Соғлиқни сақлаш вазирлиги Италия шимолидан қайтаётганларнинг барчасини 14 кунлик карантин ҳолатига жўнатди - уларда шамоллаш ёки касалликнинг бошқа белгилари бўлишидан қатъи назар.

Британия ТИВ Италияга бормасликни тавсия қилмоқда.

Шу билан биргаликда, Италиядаги британияликлар мамлакатдан чиқишига чеклов йўқ, аммо айрим авиакомпаниялар бу мамлакатга рейсларни бекор қилмоқда.

Италия коронавирусдан жабрланиш бўйича айни вақтда Хитойдан кейинги иккинчи ўринда турибди: 9172 кишида вирус аниқланган, қурбонлар сони 463 нафарга етган.

Касалланганлар сони бўйича Италия Жанубий Кореяни ортда қолдирди - Кореядаги расмий маълумотларга кўра 7513 кишида вирус борлиги тасдиқланган, 54 киши вафот этган.

Италия аҳолисининг 23 фоизини 65 ёшдан ошганлар ташкил этади; уларнинг кўпчилиги сурункали касалликка чалинган ва бу уларни коронавирус қаршисида ожиз қолдирмоқда.

Сўнгги маълумотларга кўра Италия Қуролли кучлари бош штаби бошлиғи Сальваторе Фаринада коронавирус аниқланган. У ҳозирда изоляцияда сақланмоқда ва ўзини яхши ҳис қилмоқда.

Италия соғлиқни сақлаш вазирлиги коронавирусдан ўлим даражаси кўрсаткичларини маълум қилди, унга кўра асосан 81 ёшдан катталар вирус қурбонига айланмоқда.

• 14,3 фоиз - 90 ёшдан ошиқ
• 8,2 фоиз - 80-89 ёшлар
• 4 фоиз - 70-79 ёшлар
• 1,4 фоиз - 60-69 ёшлар
• 0,1 фоиз - 50-59 ёшлар
• 0 фоиз - 50-59 ёшлар

Британия ҳукумати интернетдаги дезинформацияга қарши кураш учун махсус бўлим ташкил этган - айни вақтда коронавирус ҳақида турли асоссиз хабарлар кўпайган.

Ҳукумат сайти Британияда аввалги эпидемиялардаги ўлим кўрсаткичлари бўйича маълумотларни келтирган:

• Ҳонгконг гриппи 1968-69 йилларда 0,2-0,4 фоизлик ўлим кўрсаткичи қайд этган: 80 минг ўлим.
• Чўчқа гриппи 2009-10 йилларда 0,025 фоизлик ўлим кўрсаткичи қайд этган: 457 ўлим
• Яқин Шарқ респиратор синдроми (MERS) 2012 йилда 0 фоиз: 0 ўлим
• Атипик пневмония (SARS) 2003-03 йилларда 0 фоиз: 0 ўлим
• Британияда 1989-90 йилларда мавсумий грипп эпидемияси: Англия ва Уэльсда жами 26000 ўлим ҳолати.

• Записи сообщества
• Поиск

Управляющий делами Русской православной церкви митрополит Дионисий заразился коронавирусом

Коронавирус (COVID-19) - все. Елена Малышева смогла его победить. Расходимся

За последние сутки в России зафиксировали 5849 случаев коронавирусной инфекции

Новый очаг коронавируса появился в Челябинской области. В одном из корпусов больницы №1 в города Златоуст обнаружили 44 заболевших. По словам губернатора, массовое заражение стало следствием ошибок в оказании медицинской помощи.

Всего за последние сутки в регионе — 57 случаев COVID-19.

За сутки в России зарегистрировано 4774 случая COVID-19 в 81 регионе страны, выздоровел 471 человек.

Так же зарегистрировано 42 летальных случая:

Москва – 27
Показать полностью…
Санкт-Петербург – 3
Краснодарский край – 3
Красноярский край – 3
Брянская область – 1
Нижегородская область – 1
Пермский край – 1
Республика Ингушетия – 1
Тульская область – 1
Ярославская область – 1

За весь период скончались 555 человек.

Всего на данный момент в стране зарегистрировано 62773 случая коронавируса, выздоровел 4891 человек.

В Московском психоневрологическом интернате COVID-19 нашли у 13 пациентов. Все заразившиеся - пожилые женщины. У троих - тяжёлое состояние.

В Китае от коронавируса вылечились 93,2% заболевших. Да, вы правильно поняли, что страна с которой началась пандемия, почти полностью поборола COVID-19. В больницах Китая сейчас находятся менее тысячи пациентов.

Умерли при этом 5,59% инфицированных.

Выявлено 5236 случаев коронавируса в России за последние сутки.

COVID-19 выявили у 16 пациентов и 9 врачей белгородского областного онкодиспансера

За сутки в России зарегистрировано 5642 случая COVID-19 в 78 регионах страны, выздоровели 427 человек.

Так же зарегистрировано 51 летальный случай:
Москва – 29
Республика Ингушетия – 4
Показать полностью…
Санкт-Петербург - 3
Республика Чувашия – 3
Республика Дагестан – 2
Калужская область – 2
Тульская область – 1
Ставропольский край – 1
Курская область – 1
Воронежская область -1
Липецкая область – 1
Кабардино-Балкария – 1
Новосибирская область -1
Иркутская область -1

За весь период скончались 456 человек.

Всего на данный момент в стране зарегистрировано 52763 случая коронавируса, выздоровели 3783 человека.

Номаълум ва эндиликда маълум коронавирус тарқалиши билан унга алоқадор хабарлар ва янгиликлар ОАВни портлатди. Фақат Ўзбекистонда эмас, бутун дунёда касаллик ва унинг оқибатлари ҳақида эшитмаган, ундан ҳайиқмаган одам бўлмаса керак.

Касаллик тарқалиши билан унга боғлиқ турли нотўғри хабарлар ҳам урчиб кетди. Янгиликлар турлича – касалланганлар ҳақида, касалнинг юқиш усуллари ҳақида, касални даволаш йўллари хусусида. Эътиборингизга коронавирус келтириб чиқарган ёлғонларнинг бир нечтасини тақдим қиламиз.

Австралияда коронавирус билан заҳарланган Сиднейдаги овқатлар ва локациялар рўйхати Facebook’даги юзлаб постларда сузиб юрди. Душанба куни чоп этилган бир хабарда вирус излари бўлган гуруч, печене ва пиёзнинг ҳар хил турлари ҳақида маълумот тарқалди.

Аммо маҳаллий соғлиқни сақлаш идораларининг таъкидлашича, бу жойлар ташриф буюрувчилар учун ҳеч қандай хавф туғдирмайди ва номланган овқатлар ҳақидаги инфолар Янги Жанубий Уэльс озиқ-овқат маъмуриятининг эслатмалари ва маслаҳатлари рўйхатида йўқ.

Facebook’да гўёки вирус тарқалиши бошланган деб тахмин қилинаётган Ухань бозори намойиш қилинган видео 88 мингдан кўпроқ марта кўрилди. Бироқ бу лавҳалар аслида Индонезия бозорида суратга олинган. Ушбу мақола якшанба куни Филиппин ҳудудига тегишли аккаунтдан эълон қилинган, унда каламушлар, илонлар ва бошқа ҳайвон турлари гўшт маҳсулотлари гавжум бозорда сотилаётгани кўрсатилган. AFP видеодаги воқеа 2019 йилда Индонезиядаги бозорда бўлганини тасдиқлади.

Шри-Ланка шифокорлари Facebook’даги постиларида 11 миллион аҳолиси бўлган Ухань шаҳрининг бутун аҳолиси коронавирусдан ўлиши мумкинлиги хабар тарқатган. Бироқ на хитойликлар ва на бошқа экспертлар бундай прогноз қилишмаган.

Шунингдек, интернетда Ухань касалхонаси қурилиши16 соат ичида якунланди мазмунидаги хабарлар ва уларга илова қилиган фотосуратлар тарқалган. Аммо суратлар 2019 йил январь ойида интернетда тарқатилган касалхоналардан бирининг сурати бўлиб чиқди. Бизга маълум Ухань касалхонаси қуриб битказилиши эса 10 кун вақт талаб қилган.

Мавзуга доир:

Ижтимоий тармоқларда нафас олиш касалликлари бўйича етакчи хитойлик мутахассислардан бири бурунни шўр сув билан ювиб ташлашни маслаҳат берган – бу коронавирус инфекцияси юқишининг олдини олади деган хабарлар тарқалган. ЖССТ маълумотларига кўра, тузли сув эритмаси 2019-nCoV вирусини ўлдира олмайди ва ҳаттоки ундан ҳимоя қила олмайди. Шунингдек, оғизни чайиш ҳам вирусдан ҳимоя қилмайди. Оғизни ювиш учун мўлжалланган баъзи эритмалар бир неча дақиқа давомида тупук таркибидаги микробларни йўқ қилиши мумкин, аммо улар коронавирус кириб келишига тўсқинлик қилмайди.

Саримсоқ вирусга қарши чиқа олиши ҳақидаги хабарлар ҳам ижтимоий тармоқларда яшин тезлигида тарқалмоқда. Саримсоқ баъзи микробларга қарши курашувчанлик хусусиятларига эга бўлиши мумкин, аммо ЖССТ маълумотларига кўра, саримсоқ истеъмоли кишини коронавирусдан ҳимоя қилолмайди.

Фото: Kalinga TV

Шу каби нотўғри ва кўп ҳолларда ваҳима уйғотувчи хабарларнинг тез-тез тарқалиши ортидан январь ойи охирида Facebook раҳбарияти 2019-nCoV вируси ҳақидаги ёлғон маълумот характерига эга бўлган барча хабарларни ўчириб ташлашини эълон қилди. Facebook соғлиқни сақлаш менежери Кан Син Жон баёнотда, хусусан, тармоқда ўз-ўзини даволаш ва ҳимоя чоралари ҳақида кўплаб ҳақиқатга яқин бўлмаган хабарлар тарқалаётгани ва бу мавжуд соғлиқни сақлаш манбаларига нисбатан чалкашликларни келтириб чиқараётганини қўшимча қилди.

Шунингдек, январь ойидан кейин Twitter коронавирус билан боғлиқ 15 миллиондан ортиқ твитларни олиб ташлади.

Фото: Google Photos

Хитойнинг ўзида бундай йўл тутаётганлар нотўғри маълумот учун ҳибсга олинмоқда, Малайзияда эса сохта муаллифлар икки йилга озодликдан маҳрум қилинади. Аммо интернет тармоғида айбдорларни топиш осон эмас.

Ўзбекистон ҳақида сўз юритадиган бўлсак, вирус Хитой товарлари, жумладан, кийим-кечаклар билан савдо қилувчилар ишига катта зарба берди. Одамлар орасида кийимлар ҳам вирус ташувчиси бўлиши мумкинлиги ҳақида нотўғри хабарлар тарқалди. Шифокорларнинг сўзларига кўра, Хитойдан юборилган посилкадан инфекция юқтириш хавфи деярли йўқ. Гап шундаки, вирус етказиб бериш даврида пакетда яшай олмайди.

Шунингдек, Хитойда хато туфайли коронавирусдан вафот этганларнинг даҳшатли статистикаси тарқалди. Эълон қилинган статистик маълумотлар амалдагисидан 80 баравар юқори эканлигини кўриш мумкин.

Хабарда Хитойнинг иккинчи энг йирик компанияси Tensent асл маълумотни аниқлаган бўлиши мумкинлиги тахмин қилинади. Тарқатилган маълумотларда касалликни 154 минг киши юқтиргани ва 24,5 минг киши ундан вафот этгани кўрсатилган. 1 февраль куни тақдим этилган бу сонлар 2 февралга келиб рад этилди.

Хитой ҳукумати бугунги кунгача бир неча маротаба касаллик статистикасини тақдим қилишда айбланди. Ўзбекистоннинг айрим сайтлари ҳам ушбу нотўғри маълумотни узатишга улгурди.

Дарвоқе, Ўзбекистонда ҳам вирусга алоқадор тасдиқланмаган ва ёлғон хабарлар тез тез болалаб турибди. Хусусан, Жиззах, Бухоро ва Андижон вилоятларида, қўшни Қозоғистон ва Туркманистонда коронавирус билан касалланган беморлар ҳақида ёлғон хабарлар тарқалмоқда.

Эслатиб ўтамиз, коронавируслар кўп ҳолларда кўршапалаклар манба бўлганини фан тасдиқлайди, лекин вирус кўршапалакдан одамга тўғридан-тўғри ўтмайди.

Мавзуга доир:

Вирусга қарши даво чоралари изланаётган бир пайтда ундан яхшигина даромад манбаси сифатида фойдаланиш истагида бўлганлар ҳам оз эмас. Юқорида таъкидланганидек, вирус ҳақидаги арзимас икки оғиз сўз ёки нотўғри ва ўз тасдиғини топмаган маълумотлар Telegram, YouTube каналларига яхшигина кузатувчи йиғиб бермоқда. Бундай ҳолатларда ҳар бир кишига мустақил равишда фактчекинг ёрдамга келади. Мутахассислар ҳам вирус ҳақидаги ёлғон маълумотлардан ҳимоя воситаси сифатида ақлни тавсия қилишмоқда.

Назаре ба бозёфтҳои охирини олимон дар бораи вируси нав

Воҳимаи паҳншавии коронавирус ҳар рӯз бештар мешавад. Одамоне, ки дар гӯшаҳои гуногуни олам зиндагӣ мекунанд, аз наздик шудани вируси нав ҳушдор медиҳанд.

Тибқи иттилои Созмони Ҷаҳонии Беҳдошт, аз аввали моҳи январ то 28-уми феврал беш аз 83 000 нафар ба коронавирус гирифтор шуда, наздик ба 3000 нафар ба ҳалокат расидаанд.

Нигарониҳо дар Тоҷикистон ҳам садо медиҳанд. Мақомот парвозҳоро ба Чину Эрон муваққатан қатъ карда, масъалаи парвозҳо ба Кобулро баррасӣ доранд. Бо ишора ба сабт шудани як ҳолати гирифторӣ ба вирус дар Афғонистон ва афзоиши шумораи ҳодисаҳои тасдиқшудаи сироят ва фавти мардум аз ин беморӣ дар Эрон.

Дар Узбекистон Маркази мубориза ба зидди коронавирус фаъолият мекунад. Чанд рӯз пеш бо сабаби сар задани коронавирус дар Афғонистон ин Марказ дар ҷаласаи худ пешниҳод кард, ки сарҳад бо Афғонистон муваққатан баста шавад. Вале дар вебсайти Вазорати тандурустии Узбекистон то ҳол маълумот дар бораи он ҷаласаи Маркази мубориза бо коронавирус ва таклифи баста шудани сарҳад нашр нашудааст.

Дар Тоҷикистон, аз ҷамъи 1148 нафаре, ки аз Чин ба кишвар омадаанд ва аз хатари коронавирус ба карантин гирифта шудаанд, беш аз 880 нафарашон (то рӯзи 26-уми феврал) аллакай рухсат шудаанд. Тибқи гузоришҳо, дар байни одамони дар карантинбуда нишонаҳои сирояти коронавирус пайдо нашудаанд.

Оғози паҳншавии коронавирус

Аз моҳи декабри соли 2019, дар Вуҳан як бемории шадиди роҳи нафас, ки тавассути вируси номаълум ба вуҷуд омадааст, зуд ва бо суръати зиёд ба тамоми Чин (Хитой) паҳн шуд. Овозаи ин беморӣ бо суръати зудтаре аз худи беморӣ паҳн мешаванд ва мардумро ба воҳима меоварад. Матбуот ба он таваҷҷуҳи бесобиқа нишон медиҳад.

Рӯзи 23-юми январ раиси Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Созмони Ҷаҳонии Беҳдошт (СҶБ) эълом дошт, ки пандемия номидани паҳншавии коронавирус ҳанӯз зуд аст, аммо аллакай пас аз ҳафтае, 30-юми январ, СҶБ эълон кард, ки хуруҷи коронавирус як ҳолати фавқулодаи хатар ба сиҳатии ҷомеаи ҷаҳонӣ мебошад.

Созмони Ҷаҳонии Беҳдошт вируси навро "COVID-19" ном дод ва аз олимон ва мутахассисон даъват кард, то давои ин вируси марговарро ҳарчи зудтар пайдо кунанд.

Вируси нав аз одам ба одам мегузарад ва суръати паҳншавии он назар ба зукоми оддии мавсимӣ тезтар аст.

Коронавирус барои бизнес ва саноат мушкилоти зиёдеро ба бор овард. Бозорҳои саҳомӣ пас аз паҳн шудани вируси нав ба берун аз Чин хеле коҳиш ёфтаанд.

Одамон аз мулоқот, сафари корӣ ва тафреҳӣ худдорӣ мекунанд. Бо мақсади пешгирии паҳншавии вируси нав, сиёсатмадорон ҳолатҳои фавқулода эълон намуда, ҳалли дигар масъалаҳои мубрамро ба қафо гузоштаанд. Мақомоти кишварҳо чорабиниҳои оммавӣ ва маҷлисҳоро бозмедоранд, донишгоҳҳо ва семинарҳо, мактабҳо ва кӯдакистонҳо, осорхонаҳо, тарабхонаҳо, корхонаҳо ва муассисаҳои давлатӣ баста мешаванд.

Роҳбандон ва давраи хоби вирус

Сарҳади кишварҳо баста мешаванд, шаҳрҳои хурду бузург дар муҳосира мемонанд. На танҳо дар Хитой, балки дар кишварҳои дигари ҷаҳон дарвозаи баъзе шаҳрҳо, ки дар он ҷо авҷи коронавирус ба амал омадааст, пурра баста шудаанд. Рӯзи якшанбе (23-юми феврал) дар Итолиё пас аз тасдиқи он ки ба 133 нафар вируси COVID-19 сироят кардааст ва ҳашт нафари онҳо, ки синнашон аз 77 боло буд, аз ин беморӣ фавтиданд, 10 шаҳр бо аҳолии тақрибан 50,000 нафар пурра баста шуданд.

Созмони Ҷаҳонии Беҳдошт ва сиёсатмадорон дар сатҳи болотарин вохӯриҳо баргузор мекунанд ва даъват мекунанд, ки барои боздошти паҳншавии вируси хатарнок "иқдоми бесобиқа" гузошта шаванд. Масалан, мақомоти Исроил дастурҳоро "барои исроилиёне, ки ба ватан бармегарданд" таҳия кардаанд ва сиёсатмадорон талаб мекунанд, "ин дастурҳо қатъан риоя карда шаванд."

Тибқи як таҳқиқоти Чжонг Наншан – роҳбари гурӯҳи коршиносон, ки аз ҷониби ҳукумати Чин таъин шудааст ва назорати хуруҷи коронавирусро ба ӯҳда дорад, давраи миёнаи исоби (инкубатсияи) коронавирус танҳо се рӯз аст. Натиҷаҳои таҳқиқоти охирини нашршуда нишон доданд, ки танҳо дар баъзе ҳолатҳо давраи исоб барои коронавируси нав метавонад то ба 24 рӯз бирасад. Аз ин рӯ, дароз кардани мӯҳлати инҳисор (карантин) барои шахсони гумонбар ба ин беморӣ лозим нест.

Натиҷаҳои ба дастовардаи олимон барои роҳнамоии амалияи барқарор кардани мӯҳлати инҳисор барои қатъи иртиботи наздик бо беморони сироятшудаи коронавируси COVID-19 истифода мешаванд.

Вақте кас вирус мегирад

Олимон даъво доранд, ки COVID-19 ба истилоҳ, ҷияни коронавирусҳои қаблии SARS ва MERS⁠ мебошад, ки ҳамаашон аз зоти коронавирусҳои зоонотикӣ ҳастанд, яъне онҳое, ки аз ҳайвонот ба одам гузаштаанд.

Оид ба он ки COVID-19 чӣ гуна дар тани инсон амал мекунад ва ба он зарар меорад, олимон то ҳол ҷавоби дақиқ надодаанд. Ягона чизи то ҳол маълум он аст, ки коронавируси COVID-19 ба монанди коронавирусҳои SARS ва MERS шадидан зарарнок аст. Ба монанди дигар бемориҳои роҳи нафас COVID-19 дар бадани инсон "тӯфон" ва "оташ" барпо мекунад ва он на танҳо ба шуш, балки ба ҷигар, гурдаҳо, испурч ва узвҳои дигари ҳаётии бадан таъсир мерасонад.

Беморон метавонанд табларза ва сулфа дошта бошанд, ки баъдан варами шуш ё бадтар аз онро ба бор меоваранд.

Анна Сук-Фонг Лок, муовини декани маркази таҳқиқоти бемориҳои Мактаби Пизишкии Донишгоҳи Мичиган ва собиқ президенти Созмони Амрико оид ба омӯзиши бемориҳои ҷигар шарҳ медиҳад, ки ба монанди зукоми муқаррарӣ, ҳама коронавирусҳо (ҳам SARS ва MERS ва ҳам COVID-19) бемориҳои роҳи нафас мебошанд ва маркази ҳамлаи онҳо шуши инсон аст. Одатан онҳо ҳангоми сулфа ё атсазании шахсе паҳн мешаванд. Дар чунин ҳолат қатрачаҳои сулфа ва ё атсаи ин шахс дар ҳаво паҳн мешавад ва метавонад вирусро ба ҳар одами бо ин шахс дар тамоси наздик буда, бирасонад.

Се марҳилаи марговар

Аммо дар ҳақиқат вақте ки ин коронавируси нав ба инсон сироят мекунад, ба узви бадани инсон чӣ мегузарад?

Ба гуфти олимон, беморӣ одатан дар се марҳила ба шуш таъсир мерасонад:

• нусхабардории вирус
• фаъолияти аз ҳад зиёди низоми масуният (низоми иммун)
• вайрон шудани шуш

На ҳама беморон аз ин се марҳила мегузаранд. Дар асл, танҳо 25 дарсади беморони ба вируси роҳҳои нафас сироятшуда аз норасоии шадиди кори шуш азият мекашанд. Монанд ба ин, тибқи маълумоти пешакӣ, 82 фоизи ҳолатҳои сироят ба вируси COVID-19 нишонаҳои сабуки бемориро ба бор меоваранд, ҳолатҳои боқимонда ҷиддӣ ё хатарнок мебошанд.

Дар рӯзҳои аввали сироят коронавируси нав ба ҳуҷайраҳои шуши одам зуд ворид мешавад. Ин ҳуҷайраҳои шуш дар ду намуд пайдо ҳастанд: онҳое, ки луоб ба вуҷуд меоранд ва онҳое, ки дорои пашми ба мӯй мубаддалгардида мебошанд, ки ин пашмакҳо мижача ном гирифтаанд. Луоб бофтаи шушро аз микроорганизмҳои зарарнок муҳофизат мекунад ва шуши моро намемонад хушк шавад. Ҳуҷайраҳои мижачаҳо бошад дар атрофи луоб давр мезананд ва тамоми кӯшишҳоро ба харҷ медиҳанд, то луобро аз хошоке ба монанди гард ё вирус ва дигар ғализиҳо тоза нигоҳ доранд.

Мэттю Фриман, як профессори Мактаби тиббии Донишгоҳи Мэриленд, ки коронавирусҳои зарароварро меомӯзад, шарҳ медиҳад, ки "коронавируси SARS куштани ҳуҷайраҳои мижачаҳоро дӯст медошт ва ба ин восита роҳҳои нафаскашии беморро бо хошок ва моеъ пур мекард. Фриман бар он аст, ки коронавируси нав ҳам худи ҳамин гуна амалро ба бор меоварад". Мэттю Фриман барои он ба ин хулоса мерасад, ки таҳқиқоти пешакии вируси COVID-19 нишон доданд, беморони зиёде ба варами ҳарду шуш гирифтор мешаванд ва нишонаҳои монанди тангии нафаскаширо доранд.

Маҳз аз ҳамин вақт марҳилаи дувуми таъсири зарарноки вируси COVID-19 шуруъ мешавад, ки дар ин марҳила низоми масунияти бадани мо кори худро оғоз мекунад. Ҳангоми ҳузури ҳамлаи вирусӣ узвҳои дохилии бадани мо барои мубориза бо ин беморӣ фаъол мешаванд ва шушро бо ҳуҷайраҳои масуниятӣ (иммунӣ) пур мекунанд, то вайроншавии шушро пешгирӣ, барканор ва бофтаи шушро барқарор кунанд.

Бо фаъолияти дурусти низоми масуният, ин раванди илтиҳоб ба таври қатъӣ танзим карда мешавад ва кори он танҳо бо минтақаҳои сироятшуда маҳдуд мешавад. Аммо вақте низоми масунияти мо вайрон мешавад, ин ҳуҷайраҳои масуниятӣ дар роҳи худ ҳама чизро, аз ҷумла бофтаҳои солими узвҳои бадани моро мекушанд. Шушҳои мо боз ҳам чиркинтар мешаванд ва варами онҳо шадидтар мешавад.

"Ҳамин тавр, аз аксуламали низоми масуният (ҳангоми сирояти коронавирус), мо зарари бештар мебинем, на камтар", -- мегӯяд профессор Мэттю Фриман.

Дар марҳилаи саввум зарари коронавирус ба шуш торафт меафзояд, ки метавонад ба камбуд ё истоди кори шуш оварда расонад. Дар ин ҳолат, ҳатто агар он ҳолат марговар ҳам набошад ва баъзе беморон зинда монанд, ба шуш осеби сахт мерасад. Мисли вируси SARS, коронавируси нав дар шуши зарардида сӯрохиҳоро ба вуҷуд меорад, ки онҳо "намуди сӯрохиҳои асали мумдор"-ро доранд. Олимон чунин меҳисобанд, ки ин сӯрохиҳои "мисли асали мумдор" эҳтимол аз ҷониби аксуламали аз ҳад зиёди низоми масуниятии мо ба вуҷуд меоянд, ки натиҷаи он аксуламал бояд ҷароҳатҳое бошанд, то шушро аз вирус ҳифз намоянд ва мустаҳкам нигоҳ доранд.

Дар ҳолати вориди чунин тағйирот ба шуш, ба шуши беморон аксар вақт вентиляторҳо мегузоранд, то нафаскашии онҳоро осонтар гардад.

Дар баробари он, чунин варами шуш ба мембранаҳои байни халтаҳои нафас ва рагҳои хунгузар таъсир мерасонад ва онҳоро шаффофтар мегардонанд. Ин ҳол боиси бо моеъ пур шудани шуш мегардад, ки ба қобилияти он ба пур кардани хун бо оксиген таъсири бад мерасонад. "Дар ҳолатҳои вазнин аксар вақт шумо шуши худро бо моеъ пур мекунед ва бинобар ин нафас гирифта наметавонед," -- хулоса мебарорад профессор Мэттю Фриман ва меафзояд, "ҳамин тавр одамон мемиранд." ⁠

Рахна дар узвҳои дигари бадан

Вақте ки коронавирус ба бадани мо дохил мешавад, он дар тарафи берунии ҳуҷайраҳои инсон ҳуҷайраҳоеро меҷӯяд, ки дарвозаҳои дӯстдоштаашро доранд: яъне - сафедаҳоеро, ки ретсепторҳо ном доранд. Агар вирус дар ҳуҷайра ретсепторҳои мувофиқро пайдо кунад, вай метавонад ба он ҳамла кунад.

Ба гуфтаи Анна Сук-Фонг Лок (муовини декан оид ба тадқиқоти бемориҳо дар Мактаби Пизишкии Донишгоҳи Мичиган ва президенти собиқи Созмони Амрико оид ба омӯзиши бемориҳои ҷигар), баъзе вирусҳо "ҳангоми интихоби дарҳои ворид шуданашон хосияти хурдагирӣ доранд, аммо дигарон каме бадахлоқтар ҳастанд ва метавонанд ба осонӣ ба ҳамаи намудҳои ҳуҷайраҳо ворид шаванд."

Аммо, ин аслан нишонаи он нест, ки худи вирус дар тамоми бадан паҳн мешавад, – мегӯяд Ангела Расмуссен, муҳаққиқи вирус ва пажӯҳишгари Мактаби тандурустии ҷамъиятии Колумбия.

Тибқи назари муҳаққиқи ахирӣ, ин ҳолат метавонад як тундбоди оддии ситокинҳо бошад, яъне сафедаҳое, ки низоми масуният онҳоро ҳамчун нишонҳои амали худ истифода мекунад. Ситокинҳо ҳуҷайраҳои масуниятиро ба макони сироят ҷалб мекунанд. Сипас ҳуҷайраҳои иммунӣ бофтаи зарардидаи баданро мекушанд, то қисмҳои дигари аъзои баданро эмин нигах доранд. Мо ба низоми масуниятии худ такя карда, дар муқобили таҳдидҳо ором монданро интихоб мекунем. "Аммо дар вақти сирояти беназорати коронавирус, низоми масуният цитокинҳоро бидуни ҳеҷгуна танзим ба шуш ворид мекунад" - шарҳ медиҳад Ангела Расмуссен.

Ҳамин тариқ, таъсири сирояти коронавирус берун аз шуш паҳн мешавад. Тӯфони ситокинӣ илтиҳобро ба вуҷуд меорад, ки рагҳои хунгузарро дар шуш суст намуда, маҷбур мекунад, ки моеъ ба халтаҳои шуш ворид шавад." Дар асл, рагҳои хунгузаратон худашон хун мерезанд", – мегӯяд Ангела Расмуссен. "Тӯфон ба низоми гардиши хуни шумо ворид мешавад ва барои якчанд узвҳои низомиатон мушкилот эҷод мекунад ва аз ин ҳол дигар ҳама чиз метавонад ҳоли бадтареро пайдо кунад."

Олимон то ҳоло дақиқ намедонанд, ки чаро баъзе беморон дар ҳолати сирояти коронавирус мушкилии бемориҳои берун аз шушро аз сар мегузаронанд, аммо сабаби он метавонад ба бемориҳои аслӣ, ба монанди бемории қалб ё диабет вобаста бошад.

Ҳомила ва коронавирус?

Дар маҷаллаҳои тиббӣ аллакай дар бораи таҳқиқоти сар задани вируси нави COVID-19 мақолаҳои зиёде чоп шудаанд. Аммо, ба гуфтаи Ангела Расмуссен, дар асл "фаҳмидани ҳамаи ин маълумот, фаҳмидани он ки кадоме аз ин маълумот воқеият асту кадомаш "обфурӯшист", мушкил аст".

Масалан, ҳафтаи гузашта духтурони беморхонаи Вуҳан хабар доданд, ки ду кӯдак дар бораи сирояти коронавирус натиҷаи мусбат нишон доданд ва яке аз онҳо пас аз 30 соати таваллуд шуданаш. Табиист, ки сарлавҳаи ин мақолаи нигаронкунанда зуд дар шабакаҳои хабарии зиёде паҳн гашт, зеро суоле ба миён овардааст, ки оё занони ҳомила метавонанд кӯдакони таваллуднашударо дар батни худ сироят кунанд ва ё ки ин беморӣ мумкин аст ҳангоми таваллуд ва ё тавассути шири сина сар зада бошад?

Қаблан, бо вуҷуди он ки занони ҳомила ба коронавирусҳои SARS ё MERS сироят ёфта буданд, ягон холати гузаштани ин вирусҳо аз модар ба кӯдак сабт нашуда буд. Ангела Расмуссен мегӯяд: "Ғайр аз он, дигар роҳҳое ҳастанд, ки кӯдаки навзод метавонад коронавирусро пайдо кунад. Масалан, дар ҳолати фавқулода ҳангоми таваллуд дар беморхонаи пур аз беморони сироятшуда."

Дар асл, натиҷаи як пажӯҳиши нав, ки рӯзи панҷшанбеи гузашта дар Лансет нашр шудааст, далелҳои пешакӣ меоварад, ки коронавирус аз модар ба кӯдак интиқол дода намешавад. Дар гузориши худ муҳаққиқон навиштаанд, онҳо нӯҳ занро дар Вуҳан мушоҳида кардаанд, ки мубталои вируси COVID-19 буданд. Баъзе занон бо душвориҳо дучор мешуданд, аммо ҳама ҳолатҳо боис ба таваллуди зинда ва бе далелҳои интиқоли вируси нав буданд. Гарчанде ки ин таҳқиқот имкони интиқоли вирусро дар давраи ҳомила будан пурра истисно намекунад, аммо зарурати эҳтиётнигорӣ дар мубоҳисаҳо дар бораи ин беморӣ таъкид карда мешавад.

Ангела Расмуссен мегӯяд, "пеш аз он ки шумо дар бораи воқеият будани рӯйдоде сухан мегӯед, бояд дар даст далелҳои қатъӣ дошта бошед ва ҳатман пеш аз ворид кардани тағйирот ба усули табобат ё аз нуқтаи назари дахолат ба сиёсати давлатӣ далелҳои қатъӣ бояд вуҷуд дошта бошанд".

Чӣ бояд кард?

Созмони Ҷаҳонии Беҳдошт барои пешгирии сироят ба коронавируси нав тавсияҳое омода кардааст.

Бо мақсади муҳофизат кардани худ ва дигарон аз сирояти вирус, Созмони Ҷаҳонии Беҳдошт риояи оддитарин қоидаҳои беҳдоштро тавсия медиҳад. Бояд зуд–зуд дастҳои чиркиншударо бо собун ва зери оби равон шуст, махсусан пас аз атса задан ё сулфидан ва ҳамчунон ҳангоми нигоҳубини беморон, ҳангоми тайёр кардани хӯрок, пас аз рафтан ба ҳоҷатхона, пас аз олудан ба чирк ё партовҳо, пас аз тамос бо ҳайвонот ё партовҳои онҳо. Ҳангоми сулфидан ва атса задан даҳон ва биниро бо рӯймолча мепӯшонанд. Инчунин шумо аксар вақт бояд дастҳо ва рӯятонро бо моеи дорои спирт ё дигар воситаи антисептикӣ тоза кунед. Ин ва дигар чораҳои муҳофизат аз коронавирусро тавассути пахш кардани ин линк пайдо кардан мумкин аст.

Духтурон, инчунин, тавсия медиҳанд, ки ба ҷойҳои ҷамъиятӣ наравем ва алоқаи ҷисмониро бо одамоне, ки нишонаҳои зуком доранд, қатъ кунем. Эҳтиёт бояд шуд, то ба чашм, бинӣ, даҳон ва рӯямон даст назанем, зеро вирус худ ба худ аз сатҳи рӯй ба роҳи нафаси мо дохил намешавад. Вай ба миёнарав, яъне дастҳоямон ниёз дорад ва аз ин рӯ, бояд кушиш ба харҷ дод, то бо дастони худ ашъёи атрофро камтар даст расонем.

Тибқи баъзе гузоришҳо, паҳншавии коронавирус коҳиш ёфтааст, аммо шод шудан ҳанӯз хеле зуд аст. Духтурон маслиҳат медиҳанд, ки ба воҳима наафтем, вале боз ҳам тамоми чораҳои эҳтиётиро биандешему ба кор андозем. Саломат бошем!