Паразит ??рттарды зерттейтін ?ылым саласы
#7биология
Құрттар – екіжақты симметриялы, үш қабатты, көпжасушалы жәндіктер. Бұлардың денесін тері-бұлшықетті қапшық қаптайды. Дене тұрқы шұбалаңқы келеді. Эктодерма мен энтодерма аралығында дененің үшінші қабаты – аралық қабат мезодерма орналасады. Зоология ғылымының паразит құрттарды зерттейтін саласы гельминтология деп аталады.
Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері. Жалпы саны 15 мыңнан аса түрлерді біріктіретін жалпақ құрттар 5 класқа жіктеледі. Біз тек кірпікшелі құрттар, сорғыш құрттар және таспа құрттарға ғана тоқталамыз. Бұлардың денесінде қуыс жоқ. Бауыр жағы арқасына жабысып, денесі жалпақ пішінді болғандықтан, жалпақ құрттар деп аталған. Жалпақ құрттардың көпшілігінің пішіні жапыраққа немесе таспаға ұқсас. Таспа тәрізді жалпақ құрттардың денесі бунақты. Бас бөлігінде бунақ болмайды.
Жалпақ құрттардың ішекқуыстылардан айырмашылығы – денесі екі қабаттан емес, үш қабаттан тұрады. Ұрықтың дамуы кезінде эктодерма мен энтодерма аралығынан аралық жасушалы қабат – мезодерма пайда болады. Мезодермадан әр түрлі мүшелер мен мүшелер жүйесі түзіледі. Дене жабынын цилиндр тәрізді жасушалардан тұратын жабын ұлпасы – эпителий қаптайды. Эпителий жасушаларында кірпікшелер бар. Еркін жүзетін жалпақ құрттардың (мысалы, ақ сұлама) жабын жасушаларында да кірпікшелі жасушалар бар. Паразиттік жолмен тіршілік ететін құрттардың дене жабынының құрылысы ерекше болады.
Сорғыш құрттар өкілі – бауырсорғыш, таспа құрттар өкілі – сиыр таспақұрты – нағыз паразиттер. Олардың эпителий ұлпасында жасушасы жоқ, оны тығыз түзіліс қаптайды. Ол түзіліс сірқабық деп аталады. Сірқабық қорғаныш және тірек қызметін атқарады.
Жалпақ құрттар типіндегі ағзалардың ішекқуыстыларда болмаған жаңа жүйесі бар. Жаңа жүйе зәршығару (қажетсіз заттарды бөлу) жүйесі деп аталады. Бұл – бұған дейін тірі ағзаларда болмаған жүйе.
Ақ сұлама – еркін жүзіп қимылдайтын, жалпақ құрттарға жататын кірпікшелі құрт. (Денесі кірпікшелі эпителий жасушаларымен қапталған дықтан, кірпікшелілер класына жатады.) Ол кірпікшелерінің көмегімен суда еркін жүзеді. Сұламаның дене қимылын реттейтін әр түрлі бұлшықеттері бар. Сыртқы қимылға сақиналы бұлшықеттер қатысады. Аралық қабат қимылын қиғаш бұлшықеттер реттейді. Ал ішкі қабаттағы қимыл бірыңғай салалы бұлшықеттер мен реттеледі. Кірпікшелі құрттардың аузы, асқорыту, зәршығару және жыныс мүшелері бар. Паразиттік жолмен тіршілік ететін жалпақ құрттардың көпшілігінде асқорыту жүйесі мүлде жойылып кеткен. Бұл құбылыс әсіресе таспа құрттардан байқалады.
Жалпақ құрттардың жүйке жүйесі дененің бас бөлігінде орналасады. Ол жүйке түйіндерінен басталып, денені бойлай екі бағана түзіп, созылып жатады. Екі бағананы көлденең орналасқан жүйкелер байланыстырады. Кірпікшелі құрттарда сезім мүшелері дами бастайды. Мысалы, ақ сұламаның қарапайым көзшелері бар. Сипап-сезу сезімталдығы едәуір арта түскен. Алайда бауырсорғыш, сиыр таспақұрттарында, паразитті тіршілік ететіндіктен, көз дамымаған.
Жалпақ құрт типіндегі ағзалардың барлығында қантарату және тынысалу жүйелері мүлде жоқ. Олардың тыныс алуына бүкіл денесі қатысады.
Жалпақ құрттар – қосжынысты (гермафродит) жәндіктер. Олардың жыныс жүйесінің құрылысы өте күрделі. Жалпақ құрттар жыныстық жағынан жетілуге дейін бірқатар дернәсілдік сатылардан өтіп, өзгеріспен дамиды. Мысалы, ақ сұлама жұмыртқадан дамып, піллә түзеді. Ол жыныссыз да, жынысты да жолмен көбейеді. Бауырсорғыштың дернәсілдері жұмыртқадан әр түрлі пішінде шығып, негізгі және аралық иелерде дамиды. Паразит жалпақ құрттардың жыныстық ұрпақтары – негізгі иеде, ал дернәсілдік ұрпақтары аралық иеде мекендейді. Таспа құрттар өкілі – сиыр таспақұртының негізгі иесі – сиыр. Оның денесінде жұмыртқадан дернәсілдің екі түріне ауысады: біріншісі – қармақшалы дернәсіл; екіншісі – таспақұрттың көзге байқалмайтын, мойынға жалғасқан басы бар кішкене көпіршігі – финна. Ересек таспақұрт негізгі иесі – адам денесінде өмір сүреді. Жалпақ құрттар – суда, топырақта, ағзалар денесінің сыртында және ішінде тіршілік ететін омыртқасыз паразит жануарлар. Бұлардың еркін тіршілік ететін түрлері ұсақ шаяншалар, құрттар және судағы жануарлардың қалдықтарымен қоректенеді. Паразиттік жолмен тіршілік ететін жалпақ құрттар, жануарлар мен өсімдіктер ағзасында әр түрлі аурулар туғызады. Халық шаруашылығына айтарлықтай зиян келтіреді. Сонымен бірге таспақұрттардың барлығы жануарлар мен адам өміріне зиян келтіреді. Ішекте өмір сүретін паразиттер – эндопаразиттер. Ал ағза денесінің сыртында паразиттік жолмен тіршілік ететін жәндіктер эктопаразиттердеп аталады.
Құрттар – екіжақты симметриялы, үш қабатты, көпжасушалы жәндіктер. Бұлардың денесін тері-бұлшықетті қапшық қаптайды. Дене тұрқы шұбалаңқы келеді. Эктодерма мен энтодерма аралығында дененің үшінші қабаты – аралық қабат мезодерма орналасады. Зоология ғылымының паразит құрттарды зерттейтін саласы гельминтология деп аталады.
Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері. Жалпы саны 15 мыңнан аса түрлерді біріктіретін жалпақ құрттар 5 класқа жіктеледі. Біз тек кірпікшелі құрттар, сорғыш құрттар және таспа құрттарға ғана тоқталамыз. Бұлардың денесінде қуыс жоқ. Бауыр жағы арқасына жабысып, денесі жалпақ пішінді болғандықтан, жалпақ құрттар деп аталған. Жалпақ құрттардың көпшілігінің пішіні жапыраққа немесе таспаға ұқсас. Таспа тәрізді жалпақ құрттардың денесі бунақты. Бас бөлігінде бунақ болмайды.
Жалпақ құрттардың сан алуандығы: 1 – цепень; 2 – бауырсорғыш; 3 – сұлама;
Жалпақ құрттардың ішекқуыстылардан айырмашылығы – денесі екі қабаттан емес, үш қабаттан тұрады. Ұрықтың дамуы кезінде эктодерма мен энтодерма аралығынан аралық жасушалы қабат – мезодерма пайда болады. Мезодермадан әр түрлі мүшелер мен мүшелер жүйесі түзіледі. Дене жабынын цилиндр тәрізді жасушалардан тұратын жабын ұлпасы – эпителий қаптайды. Эпителий жасушаларында кірпікшелер бар. Еркін жүзетін жалпақ құрттардың (мысалы, ақ сұлама) жабын жасушаларында да кірпікшелі жасушалар бар. Паразиттік жолмен тіршілік ететін құрттардың дене жабынының құрылысы ерекше болады.
Сорғыш құрттар өкілі – бауырсорғыш, таспа құрттар өкілі – сиыр таспақұрты – нағыз паразиттер. Олардың эпителий ұлпасында жасушасы жоқ, оны тығыз түзіліс қаптайды. Ол түзіліс сірқабық деп аталады. Сірқабық қорғаныш және тірек қызметін атқарады.
Жалпақ құрттар типіндегі ағзалардың ішекқуыстыларда болмаған жаңа жүйесі бар. Жаңа жүйе зәршығару (қажетсіз заттарды бөлу) жүйесі деп аталады. Бұл – бұған дейін тірі ағзаларда болмаған жүйе.
Ақ сұлама – еркін жүзіп қимылдайтын, жалпақ құрттарға жататын кірпікшелі құрт. (Денесі кірпікшелі эпителий жасушаларымен қапталған дықтан, кірпікшелілер класына жатады.) Ол кірпікшелерінің көмегімен суда еркін жүзеді. Сұламаның дене қимылын реттейтін әр түрлі бұлшықеттері бар. Сыртқы қимылға сақиналы бұлшықеттер қатысады. Аралық қабат қимылын қиғаш бұлшықеттер реттейді. Ал ішкі қабаттағы қимыл бірыңғай салалы бұлшықеттер мен реттеледі. Кірпікшелі құрттардың аузы, асқорыту, зәршығару және жыныс мүшелері бар. Паразиттік жолмен тіршілік ететін жалпақ құрттардың көпшілігінде асқорыту жүйесі мүлде жойылып кеткен. Бұл құбылыс әсіресе таспа құрттардан байқалады.
Сұламаның денесінің көлденең кесіндісі
1 – жыныс жасушалары; 2 – мезодерма; 3 – энтодерма; 4 – эктодерма; 5 – ішек қуысы; 6 – сақиналы бұлшықеттер; 7 – қиғаш бұлшықеттер; 8 – зәршығару жүйесі; 9 – жүйкелік созынды
Жалпақ құрттардың жүйке жүйесі дененің бас бөлігінде орналасады. Ол жүйке түйіндерінен басталып, денені бойлай екі бағана түзіп, созылып жатады. Екі бағананы көлденең орналасқан жүйкелер байланыстырады. Кірпікшелі құрттарда сезім мүшелері дами бастайды. Мысалы, ақ сұламаның қарапайым көзшелері бар. Сипап-сезу сезімталдығы едәуір арта түскен. Алайда бауырсорғыш, сиыр таспақұрттарында, паразитті тіршілік ететіндіктен, көз дамымаған.
Жалпақ құрт типіндегі ағзалардың барлығында қантарату және тынысалу жүйелері мүлде жоқ. Олардың тыныс алуына бүкіл денесі қатысады.
Жалпақ құрттар – қосжынысты (гермафродит) жәндіктер. Олардың жыныс жүйесінің құрылысы өте күрделі. Жалпақ құрттар жыныстық жағынан жетілуге дейін бірқатар дернәсілдік сатылардан өтіп, өзгеріспен дамиды. Мысалы, ақ сұлама жұмыртқадан дамып, піллә түзеді. Ол жыныссыз да, жынысты да жолмен көбейеді. Бауырсорғыштың дернәсілдері жұмыртқадан әр түрлі пішінде шығып, негізгі және аралық иелерде дамиды. Паразит жалпақ құрттардың жыныстық ұрпақтары – негізгі иеде, ал дернәсілдік ұрпақтары аралық иеде мекендейді. Таспа құрттар өкілі – сиыр таспақұртының негізгі иесі – сиыр. Оның денесінде жұмыртқадан дернәсілдің екі түріне ауысады: біріншісі – қармақшалы дернәсіл; екіншісі – таспақұрттың көзге байқалмайтын, мойынға жалғасқан басы бар кішкене көпіршігі – финна. Ересек таспақұрт негізгі иесі – адам денесінде өмір сүреді. Жалпақ құрттар – суда, топырақта, ағзалар денесінің сыртында және ішінде тіршілік ететін омыртқасыз паразит жануарлар. Бұлардың еркін тіршілік ететін түрлері ұсақ шаяншалар, құрттар және судағы жануарлардың қалдықтарымен қоректенеді. Паразиттік жолмен тіршілік ететін жалпақ құрттар, жануарлар мен өсімдіктер ағзасында әр түрлі аурулар туғызады. Халық шаруашылығына айтарлықтай зиян келтіреді. Сонымен бірге таспақұрттардың барлығы жануарлар мен адам өміріне зиян келтіреді. Ішекте өмір сүретін паразиттер – эндопаразиттер. Ал ағза денесінің сыртында паразиттік жолмен тіршілік ететін жәндіктер эктопаразиттердеп аталады.
Екіжақты симметриялы, үш қабатты, көпжасушалы:
Саба? жоспары
П?ні: Биология 7-сынып К?ні: 13.10.2014ж
Саба? та?ырыбы: §11. Жалпа? ??рттар типі
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а жалпа? ??рттар ж?нінде т?сінік беру. ??рттарды? т?рлерімен таныстыру.
Дамытушылы?: ??рттарды? ішек?уыстылармен ??састы?ын, айырмашылы?ын, дене м?шелеріні? к?рделене дамуын т?сіндіру. Жалпа? ??рттарды? пайда-зияны, таралу жолдары жайлы ал?ан білімдерін дамыту.
Т?рбиелік: Жалпа? ??рттарды? ?кілдерін ажырата білуге, ауру ту?ызатын т?рлерінен са?тану шараларын ?йрету.
Саба? типі: Ашы? саба? (аралас)
Саба? ?дісі: Баяндау, с?ра? жауап, ойын
Саба? к?рнекілігі: Жалпа? ??рттарды? сан алуанды?ы сурет, кестелер, интерактивтік та?та (слайд).
Саба? барысы:
І. ?йымдастыру. С?лемдесу, сыныпты т?гелдеу.
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру. Де?гейлік тапсырмалар беру ар?ылы.
1.Тапсырма: Сына? с?ра?тары
1) Ішек?уыстылар?а ?андай ж?ндіктер жатады?(К?п жасушалы)
2) Ішек?уыстыларды? денесі неше ?абаттан т?рады?( 2 ?абаттан-Эктодерма,Энтодерма,1 ?ана ?уыстан т?рады)
3) Ішек?уысты ж?ндіктер типі неше клас?а жіктеледі? Оларды ата?дар. (3 класс типінен: Гидралар, Медузалар, Маржандар)
4) Ішек?уыстыларды? дерн?сілі ?алай аталады?(Планула)
5) Регенерация дегеніміз не?(Жойыл?ан денені? ?айта ?алпына келуі)
6) Ішек?уыстыларда ?ор?аныш ж?не ?орегін аулау ?ызметін ат?аратын жасушалары?
2.Тапсырма: Биологиялы? диктант
1.Латын тілінен аудар?анда “планула” – жалпа? деген ма?ынаны береді.
2.Ішек?уыстыларда (атпа) жасушалары ?ор?аныш ж?не ?орегін аулау ?ызметін ат?арады.
3. (Лас) суды ішкенде адамдар ауруды к?бірек ж??тырады.
4.К?пая?тыларды (полиптер) деп те атайды.
5.Гидра ?орегін аулау ?шін (атпа жасушасын) пайдаланады.
6.Ішек?уыстыларды? ауызыны? айналасында ?армалауыштары болады.
7. Медуза пішіні ?олшатыр немесе ?о?ырау?а ??сас еркін ж?зе алатын дара?.
8. Аталы? ж?не аналы? жыныс жасушаларыны? ?осылуы ?ры?тану деп аталады.
9. Жойыл?ан дене б?лігіні? ?айта ?алпына келуі регенерация деп аталады.
10. Сцифоидтар (грекше “сцифос” - таба?ша) деген ма?ынаны білдіреді.
ІІІ.Жа?а білімді ?алыптастыру
Ж?йке ж?йесі: бас б?лігінде орналас?ан,денесін бойлай 2 ба?ана т?зеді.
З?р шы?ару ж?йесі: ?ажетсіз заттарды б?лу.
?антарату мен тыныс алу ж?йелері жо?. Тыныс алуына б?кіл денесі ?атысады.
Ас?орыту м?шесі: 2 б?ліктен,1- ж?т?ынша?,2-ішекті? орта??ы б?лігі.
Аналь тесігі мен арт?ы ішек жо?.
К?бею жолы: ?осжынысты (гермафродит) ж?ндіктер.
Кірпікшелі ??рттар типі А? с?лама- еркін ж?зіп ?ималдайтын, жалпа? ??рттар?а жататын кірпікшелі ??рт.Ол кірпікшелеріні? к?мегімен суда еркін ж?зеді.С?ламаны? дене ?имылын реттейтін ?р т?рлі б?лшы?еттері бар.Сырт?ы ?имыл?а са?иналы б?лшы?еттер ?атысады.Ал ішкі ?абаты біры??ай салалы,аралы? ?абат-?и?аш б?лшы?еттер реттейді.
Кірпікшелі ??рттарды? аузы,ас?орыту,з?ршы?ару ж?не жыныс м?шелері бар.
Кірпікшелі ??рттарда сезім м?шелері дами бастады.Мысалы, а? с?ламаны? ?арапайым к?зшелері бар, сипап сезу сезімталды?ы ед?уір арта т?скен.
А? с?лама ж?мырт?адан дамып, пілл? т?зеді. Олар жынысты, жыныссыз да к?бейеді.
VI. Жа?а білімді бекіту тапсырмалары
1) Венн диаграммасы
Жалпа? ??рттарды ішек?уыстылармен салыстыру
Ішек?уыстылар Жалпа? ??рттар
2) Тест тапсырмасы
1.Жалпа? ??рттар типіне жататын ж?ндіктерге ?андай белгілер т?н?
А. Екі жа?ты симметриялы В. Радиальды симметриялы
С. Екі ?абатты жануар Д. Целомды жануар
2. Жалпа? ??рттар типіні? ішек?уыстылардан ерекшелігі неде?
А. К?п жасушалы жануарлар; В. Жасушалары жіктелген;
С. ?ш ?абатты; Д. Екі ?абатты.
3. Жалпа? ??рттарды ?андай кластар?а б?леді?
А. Кірпікшелі, буылты?; В. Сор?ыштар, ж?мыр, буылты?;
С. Таспа ??рттар, аз ?ылтанды, с?ліктер;
Д. Кірпікшелі, сор?ыштар, таспа;
4. Сиыр цепеніні? дерн?сілі ?айда дамиды?
А. Адам ішегінде; В. Топыра?та; С. Сиыр денесінде; Д. То?ан суда.
5. Жалпа? ??рттар типіндегі а?заларда ?антарату, тынысалу ж?есі
болама? А. Болады; В. Болмайды; С. Д?рыс жауап жо?; Д. Б?ріде.
6. Жалпа? ??рттар типіндегі а?залар ?алай тыныс алады?
А. ?кпесімен; В. Тыныс алу ж?йесімен; С. Желбезекпен; Д. Б?кіл денесімен.
7. Кірпікшелі ??рттар класыны? ?кілі?
А. Бауырсор?ыш; В. А? с?лама; С. Сиыр цепені; Д. С?лік.
8. Ал?аш жалпа? ??рттарда пайда бол?ан ж?йе?
А) Ас ?орыту В) ?ан тарату С) Тыныс алу Д) З?р шы?ару
9. Эктодерма мен энтодерманы? аралы?ында?ы аралы? жасушалы? ?абат?
А. Мезодерма; В. Сір?абы?; С. Пілл?, Д. Эктодерма.
10. Паразит ??рттарды зерттейтін сала?
А) Палеонтология В) Протозоология С) Гельминтология
1-А,2-С,3-Д,4-С,5-В,6-Д,7-В,8-А,9-А,10-С.
VII. ?орытындылау: Паразит ??рттармен к?рес ж?ргізуде ?андай ережелерді са?тау ?ажет.
1. Жек бас гигиенасыны? ережесін са?тау
2. Тама?тану алдында міндетті т?рде ?ол жуу
3. К?к?ністерді жуып жеу
4. Асты д?рыс даярлау
5. Суды ?айнатып ішу
6. Паразит ??рттарды? ж?мырт?аларынан тексерілу
VIII. ?йге тапсырма: §11. Жалпа? ??рттар типі. (Жалпа? ??рттардан пайда болатын аурулардан са?тану шараларынан ?ыс?аша хабарлама жазу). Терминдік с?здерді теріп жазып келу.
Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері
Білімділік: Оқушыларға жалпақ құрттар жөнінде түсінік беру. Құрттардың түрлерімен таныстыру.
Дамытушылық: Құрттардың ішекқуыстылармен ұқсастығын, айырмашылығын, дене мүшелерінің күрделене дамуын түсіндіру. Жалпақ құрттардың пайда-зияны, таралу жолдары жайлы алған білімдерін дамыту.
Тәрбиелік: Жалпақ құрттардың өкілдерін ажырата білуге, ауру туғызатын түрлерінен сақтану шараларын үйрету.
Жаңа білімнің негізін қалыптастыру
1) Ішекқуыстыларға қандай жәндіктер жатады?
2) Ішекқуыстылардың денесі неше қабаттан тұрады?
3) Ішекқуысты жәндіктер типі неше класқа жіктеледі? Оларды атаңдар.
4) Ішекқуыстылардың дернәсілі қалай аталады?
5) Регенерация дегеніміз не?
6) Ішекқуыстыларда қорғаныш және қорегін аулау қызметін атқаратын жасушалары?
1.Латын тілінен аударғанда “планула” – жалпақ деген
2.Ішекқуыстыларда (атпа) жасушалары қорғаныш
және қорегін аулау қызметін атқарады.
3. (Лас) суды ішкенде адамдар ауруды көбірек
4.Көпаяқтыларды (полиптер) деп те атайды.
5.Гидра қорегін аулау үшін (атпа жасушасын)
6.Ішекқуыстылардың ауызының айналасында
7. Медуза пішіні қолшатыр немесе қоңырауға
ұқсас еркін жүзе алатын дарақ.
8. Аталық және аналық жыныс жасушаларының
қосылуы ұрықтану деп аталады.
9. Жойылған дене бөлігінің қайта қалпына келуі
регенерация деп аталады.
10. Сцифоидтар (грекше “сцифос” - табақша)
деген мағынаны білдіреді.
Біз бүгінге дейін құрттар туралы не білеміз?
Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері
паразит құрттарды зерттейтін
(грекше “гельминс” – құрт, ішекқұрт, “логос” – білім, ғылым) деп аталады.
Сұлама денесінің көлденең кесіндісі
Ауыз қуысы→ жұтқыншақ→ ішектің ортанғы бөлігі
Жұлдызша тәрізді түтікшелер
Жүйке жүйесі дененің бас бөлігінде орналасады .
Ол жүйке түйіндерінен басталып, денені бойлай екі бағана түзіп, созылып жатады
Жалпақ құрттар — гермафродиттер.
Әр дарасында аталық және аналық жыныс бездері бар.
Бірнеше дернәсілдік сатылардан өтеді.
Планария жұмыртқадан дамып піллә түзеді, ол жынысты, жыныссыз жолмен көбейеді.
Бауырсорғыш құртының дамуы
Шошқа таспа құрты (солитер)
Шошқа цепенінің дамуы
сыртында паразиттік жолмен
тіршілік ететін жәндіктер
Жалпақ құрттарды ішекқуыстылармен салыстыру
- Жалпақ құрттар типіндегі ағзалардың
ішекқуыстыларда болмаған жаңа жүйесі бар. Жаңа жүйе . деп аталады.
2. Зоология ғылымының паразит құрттарды зерттейтін
саласы . деп аталады.
3. Ағза денесінің сыртында паразиттік жолмен тіршілік
ететін жәндіктер . деп аталады.
4. Жалпақ құрттар . класқа жіктеледі.
5. Жалпақ құрттар денесі . қабаттан тұрады.
6. Сорғыш құрттар класының өкілі - .
- Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктерге қандай белгілер тән?
А. Екі жақты симметриялы В. Радиальды симметриялы
С. Екі қабатты жануар Д. Целомды жануар
2. Жалпақ құрттар типінің ішекқуыстылардан ерекшелігі неде?
А. Көп жасушалы жануарлар; В. Жасушалары жіктелген;
С. Үш қабатты; Д. Екі қабатты.
3. Жалпақ құрттарды қандай кластарға бөледі?
А. Кірпікшелі, буылтық; В. Сорғыштар, жұмыр, буылтық;
С. Таспа құрттар, аз қылтанды, сүліктер;
Д. Кірпікшелі, сорғыштар, таспа;
4. Сиыр цепенінің дернәсілі қайда дамиды?
А. Адам ішегінде; В. Топырақта; С. Сиыр денесінде; Д. Тоған суда.
5. Жалпақ құрттар типіндегі ағзаларда қантарату, тынысалу жүесі
болама? А. Болады; В. Болмайды; С. Дұрыс жауап жоқ; Д. Бәріде.
6. Жалпақ құрттар типіндегі ағзалар қалай тыныс алады?
А. Өкпесімен; В. Тыныс алу жүйесімен; С. Желбезекпен; Д. Бүкіл денесімен.
7. Кірпікшелі құрттар класының өкілі?
А. Бауырсорғыш; В. Ақ сұлама; С. Сиыр цепені; Д. Сүлік.
8. Алғаш жалпақ құрттарда пайда болған жүйе?
А) Ас қорыту В) Қан тарату С) Тыныс алу Д) Зәр шығару
9. Эктодерма мен энтодерманың аралығындағы аралық жасушалық қабат?
А. Мезодерма; В. Сірқабық; С. Піллә, Д. Эктодерма.
10. Паразит құрттарды зерттейтін сала?
А) Палеонтология В) Протозоология С) Гельминтология
Қазақша Мәліметтер Сайты
1.Вирустар (лат. virus – яд) және микроорганизмдер – внутриклеточные паразиттер. Біз вирустар тұмау, гепатит, полиомиелит, герпес, лимфогранулематоза, Жқтб және т. б. Вирустар мен микробтар бөлінеді жұқпалы, олар келмеске кетіп жойылуда жасушалар, және опухолеродные, олар келмеске кетіп жойылуда жасушалар, бірақ оларды көбінесе арзан бағамен ісік.
Еніп вирустары адам ағзасына шырышты қабық арқылы қорғайды
2.Қарапайым – слизевики, саңырауқұлақтар мен бактериялар. Ішіне қарапайым адам ағзасына, вирустар, тері мен шырышты қабат арқылы. Дами бастайды, онда бар тиісті шарттар.
Мысалы, шырыштың болуы да гайморовых қуысының жоғары секрециясын төмендетеді бастың дамуына ықпал ететін болады гноеродных бактериялар; ығысу қышқылдық-сілітілік баланс тері пайда болуына ықпал етеді грибокты ауруларының, тері; басу қалыпты микрофлораның дрожжами ықпал етеді туындауына дисбактериозов өзгерту; қышқыл ортасын ішектің арналған гнилостную болады пайда болуына ықпал патогендік микрофлора, ол құрады шырыш, полиптер және т. б. Қарапайым паразиттер хламидилер алады енгізілетін қабырғасының қан тамырларының және тудыруы мүмкін олардың бұзылуы, миокард инфарктісі және басқа да бірқатар аурулардың (жыныстық мүшелердің қабынуы, бедеулік, қабынуы, ұйқы безі, бауыр және т. б.).
3.Паразиттік құрттар — гельминттер (грек. Helmins – құрт, глист).
Шамамен 150 түрлерінің гельминттер адам (олар құрайды аталатын өлшемді гельминтофауну) жататын үш сынып – нематодам (жұмыр құрттар), цестодам (таспа құрттар) және трематодам (сосальщики, жалпақ құрттар). Бірлі-жарым жағдайларда байқалды паразитирование адамдардың өкілдерін сынып колючеголовых.
Оқшаулау гельминттер адам денесінде болуы мүмкін өте әр түрлі: органдарында (бауыр, ұйқы безінде, көз яблоках және т. б.), бұлшық ет, тері, асқазан-ішек жолында. Жұқтыру қарқындылығы, сондай-ақ өте әр түрлі – бірлі-жарым даналарын дейін жүздеген және мыңдаған.
4.Паразиттік шаян тәрізділер және моллюскалар. Себебі олардың пайда болуы адам ағзасындағы барлық сол – ішкі балшық.
5.Паразит жәндіктер. Бұл класс паразиттердің дейді туралы аса жоғары дәрежеде асқыну адам организмінің. Оларға мыналар жатады, мысалы, биттер.
Ең жарқын белгілері паразиттік инфекция.
Іш қату. Құрттар арқасында өзінің пішіні мен өлшемі мүмкін механикалық жабуға кейбір ағысы, саңылауы ішек. Көп глистовая инфекция жабу мүмкін жалпы өт және ішек тармақтар әкеледі, сирек және затрудненным испражнениям.
Іш өту. Бірқатар паразиттер, әсіресе протозойные жүргізеді гормоноподобные заттар, жетекші жоғалуына натрий және хлоридтердің, бұл, өз кезегінде, әкеледі, жиі водянистым испражнениям. Осылайша, іш өту кезінде паразитической инфекция болып табылады функциясы паразита емес, әрекеттену ағзаның құтылу присутствующей онда инфекция немесе дұрыс тамақтанбау.Газдар мен кебуі. Бірқатар паразиттердің тұрады жоғарғы аш ішекте, онда туындаған олардың қабынуы әкеледі вздутию және газдар. Проблема мүмкін усугубиться тұтыну кезінде қиын перевариваемых типті өнімдер үрме бұршақ немесе шикі жемістер және көкөністер.
Гастрокишечный синдромы. Паразиттер мүмкін тітіркенген және тудыруы мүмкін қабынуы ішектің қабырғаларының әкеледі бірқатар гастрокишечных белгілері және аздап меңгеруге және өмірге қажетті қоректік, әсіресе майлы заттар. Мұндай шағын меңгеру әкеледі қатты калу және избытку май кале.
Ауырсыну буын және бұлшық. Бұл паразиттер қабілетті жылжуға темекінің адам ағзасына мақсатында тұну неғұрлым ыңғайлы үшін олардың өмір жерлерде, мысалы, буындық сұйықтық және бұлшық. Бұл кезде жүреді, адам бастан ауыруы, жиі деп санайды салдары артрит. Ауырсыну және қабыну буын және бұлшық болып табылады, сондай-ақ нәтижесі жарақат тіндердің келтірілген кейбір паразитами, не иммундық реакция ағзаның олардың қатысуы.
Аллергия. Паразиттер мүмкін тітіркенген, кейде екеуі қабығы ішек, қаупін арттырады оларға кіру емес ірі переваренных молекулалардың. Бұл жандандыру иммундық үн қосу ағзаның түрінде өндірістің жоғары доза эозинофилов – бір типтегі қорғаныш жасушалары организм. Эозинофилы ықпал етуі мүмкін асқынуына тіндердің әкеледі, аллергиялық реакциялар.
Міні бар тері. Ішек паразиттер тудыруы мүмкін крапивницу, бөртпе, экзему және басқа да аллергиялық сипаттағы тері реакциялары. Жарасы, тері, ісік және болячки, папиллома және дерматиттер болуы мүмкін нәтижесі қатысуын қарапайым микроорганизмдер.
Анемия. Кейбір түрлері ішек курсына арналған присасываются — шырышты қабығында ішек және высасывают қоректік заттар у хозяина. Мас үлкен саны, олар тудыруы мүмкін жеткілікті үлкен қан жоғалту, әкеледі жетіспеуіне темір (анемия). Анемия тудырады, трихомонада және басқа да микропаразиты, олар тамақтанады қан жасушалары. Трихомонада мүмкін тамақтану сперматозоидами туғызады импотенцию.
Гранулемы. Бұл опухолеобразные массасын, қармаушы, қаптаушы бұзылған жұмыртқа паразиттер. Көбінесе олар құрылады қабырғаларында тік және тоқ ішек, бірақ құрылуы мүмкін, сондықтан өкпе, бауыр, құрсақ қуысының және жатырда.
Ашуланшақтық. Қалдықтар, зат алмасу және улы заттар паразиттердің мүмкін тітіркенген орталық жүйке жүйесіне.
Ұйқының бұзылуы. Жиі ояту түн, әсіресе, 2 және 3 сағат түн де болып табылуы мүмкін нәтижесі әрекетінен ағзаның құтылу улы заттар бауыр арқылы. Ұйқының бұзылуы мүмкін спровоцированы сондай-ақ, түнгі шығатын кейбір паразиттердің арқылы анус әкеледі жағымсыз ощущениям және зуду. Себептерінің бірі геморрой дамыту паразиттердің (остриц) шырышты қабықты тік ішек.
Тіс Скрежетание. Бруксизм – ненормальное скрежетание тістерді қысу және тіс ысқылау, олар жиі бірге жүреді паразиттік инфекция. Бұл белгілер әсіресе байқалады у ұйықтап жатқан бала.
Созылмалы шаршау. Симптомдары созылмалы шаршау қамтиды әлсіздік шағымдар, гриппоподобные белгілері, апатию, депрессия, жоғалуына зейінді және нашар жады. Бұл симптомдар шақырылуы мүмкін паразитами жасайтын анемия, интоксикацию жетіспеушілігі қоректік заттар ағзадағы.
Иммундық бұзушылықтар. Паразиттер ослабляют иммундық жүйесін төмендете отырып, бөлу иммуноглобулин А.
Читайте также: