Мавлави хайршохи дар бораи хоки барои вирус

14.12.2017 Чугрофия Comments Off on Хифзи хок 1,999 Показы

Конуни Чумхурии Точикистон

Дар бораи хифзи хок

(Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, соли 2009, №9-10, мод.548)

Конуни мазкур принсипхои асосии сиёсати давлати, асосхои хукукии фаъолияти макомоти хокимияти давлати, шахсони вокеи ва хукукиро бо максади окилона ва эхтиёткорона истифода бурдани хок, нигох доштани сифат, хосилхези ва хифзи онро аз падидахои манфи муайян карда, мачмуи муносибатхои бо хифзи хок алокамандро танзим менамояд.

БОБИ 1. МУКАРРАРОТИ УМУМИ

Дар Конуни мазкур мафхумхои асосии зерин истифода мешаванд:

–хок – кабати болоии табии ё дар натичаи фаъолияти хочагидори ва намудхои дигари фаъолият тагйирёфтаи замин, ки аз моддахои маъдани ва органики, об, хаво, организмхои хоки ва самараи фаъолияти хаёти онхо иборат буда, хосияти хосилхези, сохт ва хусусиятхои дигари барои мавчудияти набототу хайвонот ва хаёту фаъолияти инсон зарурро дорост;

–хифзи хок – мачмуи чорахои хукуки, ташкили, иктисоди ва тадбирхои дигари окилона истифода бурдани хок, инчунин аз харобшави, таъсироти манфии табии ва техногени пешгири ва хифз кардани он;

–холати хок – мачмуи нишондихандахое, ки таркиб, сохт ва хусусияти хокро ифода мекунанд;

–сифати хок – мачмуи хосиятхои хок, ки чанбахо ва самаранокии ахамияти хокро дар таъмини мухити мусоид барои зисти инсон, наботот ва хайвонот муайян мекунанд;

-кабати хосилхези хок – кабати болоии хок, ки барои нумуи наботот хосияти мусоидро дорост;

–хоки нодир – хоке, ки дар шароити беназири табиию иклими ташаккул ёфта, дорои ахамияти махсуси хифзшавандаи табии, илми ва хусусиятхои дигари арзишнок мебошад;

–хоке, ки ба он хатари аз байн рафтан тахдид менамояд – хоке, ки аз хосиятхои худ махрум мегардад ё хамчун объекти табии аз байн меравад;

–меъёрхои сифати хок – нишондихандахои сохт ва хосиятхои хок, ки ба туфайли онхо хоккобилияти хосилхезиихудро нигох медорад;

– таъсиррасонии имконпазир ба хок– натичаи таъсири фаъолияти хочагидори ва тарзхои дигари истифодаи хок, ки дар ин холат меъёрхои сифати хок риоя гардида, аз хадди таъсири чоизи антропогени ба хок зиёд намебошад;

–меъёрхои таъсиррасонии имконпазири антропогени ба хок -натичаи таъсири умумии намудхои гуногуни фаъолияти хочагидори ва тарзхои дигари истифодаи хок, ки дар он холат кобилияти табиии хок таъмин мегардад;

–ифлосшавии хок – бо хок омехта ва дар он чамъ шудани моддахои зарарноки кимиёви, радиоактиви ва микроорганизмхо, ки сифати хокро хароб месозанд, ба унсурхои дигари мухити табии ва умуман ба мухити зист таъсири манфи мерасонанд;

-харобшавии тадричии хок – бад шудани сохт ва таркиби хок, ки ба олудашави, ботлокшави, шуршави ва омилхои дигари манфи сабаб гардида, хосилхезии онро паст ва таркибашро хароб месозад;

–бекувватии хок – тагйир ёфтани сохт ва хосиятхои хок, ки дар натичаи он моддахои гизои кам гашта, хосилхезиашро паст мекунад;

–вайрон шудани хок – кисман ё пурра (ба таври механики) нобуд ва вайрон гардидини таркиби хок;

–баркарорсозии хок – андешиданичорахо дар бобатибаркарор намудани холати табиии сохт, сифат ва хусусиятхои хок.

Конунгузории Чумхурии Точикистон дар бораи хифзи хок ба Конститутсияи (Сарконуни) Чумхурии Точикистон асос ёфта, аз Конуни мазкур, санадхои дигари меъёрии хукукии Чумхурии Точикистон, инчунин санадхои хукукии байналмилалие, ки Точикистон онхоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

1. Хамкории байналмилали дар сохаи хифзи хок мутобики принсип ва меъёрхои эътирофнамудаи хукуки, шартномахои байналмилали ва конунгузории Чумхурии Точикистон сурат мегирад.
2. Самтхои асосии хамкории байналмилали дар сохаи хифзи хок инхоянд:

-иштирок дар шартномахо, барномахо ва лоихахои байналмилали дар сохаи хифзи хок;

– мутобик гардонидани стандарту меъёрхои Чумхурии Точикистон дар сохаи хифзи хок бо стандарту меъёрхои байналмилали;

-мубодилаи иттилооти илмию техники ва иттилооти дигар дар сохаи хифзи хок.

Принсипхои асосии сиёсати давлати дар сохаи хифзи хок аз инхо иборатанд:

-таъмини истифодаи окилона ва нигохдории хок хамчун мухимтарин чузъи мухити табии;

-таъмини татбики технологияхои хифзи хок ва чорахои дигари пешгири аз олудашави ва харобшавии хок дар рафти фаъолияти хочагидори ва фаъолиятхои дигар;

– сари вакт гузаронидани тахкикот ва ошкор намудани тагйироти холати хок;

– андешидани тадбирхо барои хосилхез гардонидани хок ва баркарор кардани хоки харобгардида;

-илман асоснок кардани чорабинихо дар сохаихифзи хок;

-ошкор, пурра ва сахех будани маълумоти холати хок ва тадбирхое, ки барои хифзи хок андешида мешаванд;

-иштироки мутахассисон дар мавриди кабули карорхо дар сохаихифзи хок;

– ногузир будани чавобгари барои зарари ба хок расонидашуда.

Ба салохияти Хукумати Чумхурии Точикистон дар сохаихифзи хок дохил мешаванд:

-амали намудани сиёсати ягонаи давлати;

– муайян кардани макоми ваколатдор;

– тасдики санадхои меъёрии хукуки;

-тахия ва маблаггузори ба барномахои чомеъ ва максадноки давлати;

-ташкили мониторинги давлатии холати хок, муайян кардани тартиби гузаронидани мониторинги истехсоли;

-мукаррар намудани тартиби мансуб донистани хок ба хоки нодир ва хоке, ки ба он хавфи нобудшави тахдид мекунад;

-муайян намудани тартиби назорати давлатии хифзи хок;

-бастани созишномахо ва шартномахои байнихукумати ва андешидани тадбирхо чихати ичрои онхо;

– ваколатхои дигар оид ба хифзи хок, ки конунгузории Чумхурии Точикистон мукаррар намудааст.

1. Барои хифзи гуногуннавъии хок, аз чумла пешгири аз олуда ва харобшавии он барномахои чомеъ ва максадноки давлатию минтакави кабул карда мешаванд.
2. Дар барномахои чомеъ дар баробари пешбини намудани тадбирхо дар сохаихифзи хок чорабинихои дигари хифзи мухити зист низ пешбини карда мешаванд.
3. Дар барномахои максадноки давлати ва минтакави хифзи хок аз эрозияи оби ва боди, баркарор намудани хокхои харобшуда, андешидани тадбирхо бо максади баланд бардоштани хосилхезии хок ва тадбирхои дигари ба хифзи хок мусоидаткунанда пешбини мегарданд.

1. Бо максади хифзи хок, таъмини ичрои корхои санитарию гигиени, экологи ва хочагидори меъёрхои давлатии сифати хок, меъёрхои чоизи таъсиррасони ба хок ва меъёрхои дигар мукаррар карда мешаванд.
2. Нишондихандахои меъёрии сифати хок шомили нишондихандахои хадди чоизи гилзати моддахои кимиёви, радиоактиви, биологи ва микроорганизмхо дар хок ва тагйироти чоизи таркиб, сохт ва хусусиятхои он, ки ичрои вазифахояшро таъмин менамоянд, буда бо назардошти навъи хок ва таъйиноти максадноки замин мукаррар карда мешаванд.
3. Нишондихандахои меъёрии таъсири чоиз ба хок шомили нишондихандахои меъёрии таъсири намуди мушаххаси чоизи фаъолияти хочагидори ва фаъолиятхои дигар ба хок, ки марбут ба сарчашмаи мушаххаси таъсир хастанд ва нишондихандахои фишори чоизи антропогени ба хок мебошанд.
4. Нишондихандахои меъёрии чоизи антропогени ба хок аз руи хар намуди таъсир ба хок ва мачмуи таъсир ба хоки тамоми махалли муайян бо назардошти хусусиятхои ташаккули хоки минтакахои гуногуни табиии иклими, кобилияти худбаркароркунии хок ва таъйиноти максадноки замин мукаррар карда мешаванд.
5. Нишондихандахои меъёрии таъсири чоизи антропогени ба хоки замини киштзорхо бояд хосилхезии онро таъмин намоянд.
6. 6. Нишондихандахои меъёриисохаи хифзи хок аз тарафи макомоти ваколатдори давлати мукаррар карда мешаванд.

1. Мониторинги хок аз мушохидаи мунтазами холати он бо максади ошкор намудани тагйирот дар сохт ва сифати он иборат буда, тахкикоти хок, баходихии он ва пешбинии тадбирхо чихати пешгирии падидахои манфии онродар бар мегирад.
2. Мониторинги давлатии холати хокро макомоти ваколатдори давлати дар доираи мониторинги давлатии экологи ва (ё) мониторинги замин мутобики конунгузории Чумхурии Точикистон амали месозанд.
3. Мониторинги давлатии холати хок аз хисоби бучети давлат амали карда мешавад.
4. Шахсони вокеи ва хукуки, ки бо фаъолияти хочагидори ва фаъолиятхои дигар машгуланд ва дар натичаи фаъолияти онхо ба хок таъсири манфи расидааст, ухдадоранд мониторинги холати хокро анчом диханд. Дар ин холат мониторинги холати хок аз хисоби шахсоне, ки фаъолияти онхо ба холати хок таъсири манфи расонидааст, амали гардонда мешавад.

1. Максад аз тахкики хок муайян кардани холат ва сифати он, андешидани чорахо оид ба хифз, баркарор ва бех намудани холати хок мебошад.
2. Тахкики хок дар асоси карори Хукумати Чумхурии Точикистон, карори макомоти ваколатдори давлати ё бо ташаббуси истифодабарандагони замин гузаронида мешавад.
3. Тахкики хок бо тартиби мукаррарнамудаи конунгузории Чумхурии Точикистон гузаронида шуда, он мавкеи навъ ва зернавъхои хоки китъаи замин, холати санитари ва экологии хок, инчунин хусусиятхои дигари онро муайян менамояд.
4. Тахкики хок аз тарафи макомоти ваколатдори давлати ё шахсони мутасаддии ин намуди фаъолият бо тартиби мукаррарнамудаи конунгузории Чумхурии Точикистон гузаронида мешавад.
5. Маълумот оид ба тахкики хок, харитахои хок, хисобот дар бораи холати хок ва хуччатхои расмии дигарро дар бар мегирад.
6. Харитахои хок дар асоси маълумоти кадастри давлатии замин, мониторинги давлатии экологи, тахкики хок ва маълумоти дигар дар бораи хок тартиб дода мешаванд.

Маълумот дар бораи холати хок ва маълумот чихати андешидани тадбирхо оид ба хифзи он аз чониби макомоти ваколатдори давлати пешниход карда мешаванд.

1. Хифзи кабати хосилхези хок яке аз вазифахои асосии макомоти хокимияти давлати ва шахсони вокеию хукукии Чумхурии Точикистон ба шумор меравад.
2. Хангоми ичрои фаъолияти хочагидори ва намудхои дигар фаъолият хифзи кабати хосилхези хок бояд таъмин карда шавад.
3. Шахсони вокеи ва хукуки хангоми дар китъахои замини дорои хоки хосилхез бунёд кардани биною иншоотхо ва машгул шудан бо намудхои дигари фаъолияти гайрикишоварзи чихати хароб накардани кабати хосилхези хок, онро бурида гирифта, ба чойи дигар, ки шароити мусоид дорад, интикол медиханд.
4. Кабати хосилхези хоки бурида гирифташуда барои баркарор намудани хоки заминхои хароб ва олудагашта, заминхои камхосил, бехтар кардани сифати хоки киштзорхо, инчунин барои аз худ кардани китъахои замини нав истифода мешавад.
5. Чойхои нигохдории кабати хосилхези хоки бурида гирифташуда ва истифодаи минбаъдаи онро макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлатии шахру нохияхо муайян мекунанд.
6. Кабати хосилхези хокро аз марзи маъмурии Чумхурии Точикистон баровардан манъ аст. Намунаи хок ва коллексияхои хок танхо ба максадхои илми бо тартиби муайяннамудаи Хукумати Чумхурии Точикистон ба хоричи кишвар бароварда мешаванд.

1. Хангоми банакшагири, лоихакаши ва сохтмони биною иншоотхо талабот оид ба хифзи хок бояд риоя карда шавад.
2. Дар тахияи лоихахои шахрсози, меъмори ва сохтмон баробари ба инобат гирифтани талаботи экологию санитари бояд тадбирхо оид ба хифзи хоки хосилхез хатман пешбини карда шаванд.

1. Фаъолияти истехсоли, истифодабарии объектхои фаъолияти хочагидори ва намудхои дигар фаъолият, ки ба хок таъсири манфи мерасонанд, бояд мутобики талабот ва нишондихандахои меъёри хифзи хок ба рох монда шавад.
2. Бо максади пешгирии ифлосшавии хок шахсони вокеи ва хукуки хангоми фаъолияти истехсоли, истифодаи объектхо ва намудхои дигари фаъолият, ки ба хок таъсири манфи мерасонанд, ухдадоранд технологияхои самарабахши тоза кардани чангу дуд ва партовхои дигарро ба рох монда, объектхояшонро бо тачхизоти махсуси поксози таъмин намоянд.
3. Дар холати аз чониби шахсони вокеи ва хукуки истифода намудани объектхо ва машгул шудан бо намудхои дигари фаъолият, ки ба холати хок таъсири манфи расонида метавонанд, гузаронидани мониторинги истехсолии холати хок аз чониби онхо хатми мебошад.
4. Агар хоки китъахои замин дар натичаи истифодаи объектхо ва намудхои дигари фаъолият ифлосгашта, ба саломатии ахоли хатар тахдид намояд, шахсони вокеи ва хукуки вазифадоранд, кабати олудашудаи хокро бурида гирифта, дар чои махсус гуронанд ва бо тартиби маъмули бо хоки тоза рупуш намоянд.

Дар сурати бархам додан ё муваккатан аз амал боздоштани объектхои хочагидори ва намудхои дигари фаъолият, ки ба холати хок таъсири манфи мерасонанд, шахсони вокеи ё хукукие, ки дар объектхои мазкур фаъолият мекунанд, вазифадоранд холати хокро тахкик намуда, барои баркарор кардани холати мусоиди истифодаи минбаъдаи он мутобики таъйиноти максаднок тадбирхо андешанд.

1. Барои хифз намудани хок аз ботлокшави ва шуршави аввал корхои вобаста ба тахкики хок гузаронида мешаванд.
2. Бо максади хифзи хок аз ботлокшави ва шуршави лоихахои заминсозии дохилихочаги тахия карда мешаванд, ки дар онхо тадбирхои агротехники, мелиоративи ва тадбирхои дигар пешбини мегарданд.
3. Бо назардошти натичахои тахкики хок барои хифзи он аз ботлокшави ва шуршави тадбирхои зерин андешида мешаванд:

– тоза кардани захбуру захкашхо то хадди муайяннамудаи лоихаи паст кардани сатхи обхои зеризамини;

– обшуй кардани заминхои шур;

– риоя кардани меъёри обёри мутобики накшаи обёрикуни ва эхтиёчоти зироат;

– ичрои корхои дигари агротехники ва мелиоративи, ки ба хифзи заминхо аз ботлокшави ва шуршави мусоидат мекунанд.

1. Истифодабарандагони замин ухдадоранд барои камгизо, хушк ва сахт нашудани хок, инчунин баркарор намудани хосилхезии хок, хусусиятхои кимиёви ва биологии он, тадбирхо андешанд.
2. Бо максади пешгирии камгизо нашудани хок бо назардошти натичахои тахкики хок, аз чумла аз харитаи агрокимиёви ва корхои лаборатори истифода карда, ба хок мутобики меъёрхои зарури нурихои маъдани ва органики андохта мешаванд. Барои хифз намудани хок аз камгизошави ва баланд бардоштани хосилхезии он накша ватартиби муайяни киштгардони зироатхоро чори намудан зарур аст.
3. Чорабинихо оид ба пешгирии хушкшавии хок дар доираи корхои мелиоративи ва агротехникии зерин анчом дода мешаванд:

– вобаста ба махалли чойгиршавии табиии хок ва бо назардошти намуди зироат тахия кардани накшаи истифодабарии об ва обёрии замин тибки меъёрхои муайяншуда;

– бо максади нигох доштани намнокии хок пеш аз боришоти барфу борон мутобики талаботи агротехники шудгор кардани заминхо.

1. Барои хифзи хок аз сахтшави дар баробари андешидани тадбирхои пешбининамудаи кисмхои 2 ва 3 моддаи мазкур чорахои иловаги оид ба нарм намудани хокхои сахтшуда ва кишти зироатхое, ки хусусияти ковок кардани хокро доранд, андешида мешаванд. Хамзамон барои сахт нашудани хок ба замин нурихои маъдани ва органики андохта мешаванд.

1. Назорати давлатии хифзи хок дар доираи назорати давлатии экологи, назорати давлатии истифодабарию хифзи замин ва назорати таъмини бехбудии санитарию эпидемиологии ахоли сурат мегирад.
2. Назорати давлатии хифзи хок амалхои зеринро дар бар мегирад:

-назорати холати хок дар рафти фаъолияти хочагидори ва намудхои дигари фаъолият;

-назорати ичрои талабот ва риояи нишондихандахои меъёри хифзи хок;

-назорати ичрои чорабинихои пешбининамудаи хуччатхои заминсози, шахрсози ва экологи, инчунин хуччатхои дигар, ки тадбирхои пешгирии хароб ва олудашавии хок, баркарорсозии он ва рафъи чараёнхои манфиро дар хок фаро гирифтаанд;

-санчиши дурустии маълумоте, ки дар бораи холати хок пешниход карда шудааст;

-андешидани чорахо оид ба рафъи камбудихо дар сохаи хифзи хок.

1. Макомоти ваколатдор ва тартиби назорати давлатиро дар сохаи хифзи хок Хукумати Чумхурии Точикистон муайян мекунад.

Назорати чамъияти ва истехсолии хифзи хок бо тартиби мукаррарнамудаи санадхои меъёрии хукукии Чумхурии Точикистон амали гардонида мешавад.

Шахсони вокеи ва хукуки, ки талаботи Конуни мазкурро риоя намекунанд, тибки конунгузории Чумхурии Точикистон ба чавобгари кашида мешаванд.

Конуни мазкур пас аз интишори расми мавриди амал карор дода шавад.

Президенти

Чумхурии Точикистон Эмомали Рахмон

ш. Душанбе, 16 октябри соли 2009,

Аз панҷ кишвари Осиёи Миёна дар сетоаш вируси COVID-19 ба қайд гирифта шудааст ва аз ин рӯ, дар бораи ҷаншнгирии анъанавии Навруз-21 март маҷоли сухан гуфтан ҳам набуд. Аммо тоҷикистониён (ва ҳамчунин туркманҳо) тарки анъанаи деринаи худ накарданд ва Наврузро бо ҷашнҳои ҳамагонӣ ва раҳпаймоиҳои пурдабдаба пешвоз гирифтанд. Расонаҳо дар мавриди кароновирус ба тоҷикистониён чӣ гуфтанд, ки онҳо дилпурона дар Навруз ба сайру гашт баромаданд? Дар ин бора матлаби моро мутолиа намоед

Хабарҳои нахустини оид ба коронавирус -COVID-19 дар ВАО-тоҷик ҳануз дар моҳи январ пайдо шуданд, замоне ки ин беморӣ дар Осиё шуруъ ба паҳншавӣ дошт. Расонаҳои маҳаллӣ ба сустӣ дар бораи навъи ҷадиде аз вирус менавиштанд, ки ба Чину Корея ҳамла мекунад. Ин матлабҳо қариб ки мавриди таваҷҷуҳи аудитория қарор намегирифтанд, масалан, дар сомонаи “Азия-Плюс” ба матлаби нахустинаш бо пайванд ба “Медуза”, ки ба мавзуи короновирус бахшида шуда буд, ҳамаги 575 корбар таваҷҷуҳ намудааст. Кӣ гуфтан метавонист, ки ҳамагӣ якунимоҳ баъд матлабҳо дар ҳамин мавзуъ дар сомонаи басташудаи “Азия-Плюс” то 40 ҳазор бинанда пайдо мекунанд. Дар ин мавзуъ ба зудӣ дар сомонаи нашрия ба андозае матлаб ҷамъ шуд, ки “Азия-Плюс” рубрикаи махсусе бо номи “Ҳама чиз дар бораи короновируси чинӣ” кушод ва то рузи душанбе-23 март алакай матнҳои ҷамъоваришуда 23 саҳифара ташкил доданд

Дар айни ҳол ҳамаи рӯзноманигорони тоҷикро лозим меомад, ки дар шароити ниҳоят шадид кор кунанд: аз аввали моҳи март, мақомоти марбута бо хабарнигорон дар бораи он, ки дар ҷумҳурӣ чӣ ҳодиса рӯй медиҳад, иттилоъ намедоданд, аммо бо вуҷуди хомӯшии комил давлат як қатор чораҳо низ андешид, масалан, бемористонҳоро омода намуд ё фурудгоҳҳоро баст. Пайдо кардани коршиносони салоҳиятдор оид ба ин мавзӯъ он қадар осон набуд, илова бар ин, ҳазорҳо хабару иттилоияҳои қалбакӣ-дуруғин бар сари ВАО афтоданд, ки сарфаҳм рафтанашон кори осон набуд.

Муддати тӯлоние дар расонаҳои Тоҷикистон ҳикояҳои инсонии марбут ба коронавирус вуҷуд надоштанд. Вақте дар аксари кишварҳо шаҳрвандони воридшударо дар ҳолати карантин қарор медоданд, Тоҷикистон низ аз ин кор пайравӣ намуд. Аммо агар дар дигар давлатҳо одамоне, ки дар карантин буданд, бо хабарнигорон бо майли том тамос мегирифтанд, дар Тоҷикистон то охирин лаҳзаҳо расонаҳо намедонистанд, ки бо мардум вақти дар карантин буданашон чӣ рух медиҳад.

Ин сукутро сомонаи нави Your.tj шикаст: 17 март дар он қиссаи Таҳмина Нағзибекова нашр шуд, ки баъди бозгашт аз Амрико ва ҳамзамон дар вазъи бордорӣ ба карантин уфтода, гирифтори шароити ваҳшатноке гардид. Ин қиссаро билофосила дигар расонаҳо ҳам нашр намуда, дар бораи саргузашти Таҳмина нақл карданд. Масалан,”Азия-Плюс” ҳамин қиссаро баъди Your.tj бо тафовути якчанд соат нашр кард. Дар ҳар ду ҳолат ҳам Таҳмина аз шароити ғайриинсонии истироҳатгоҳи аз замони шуравӣ ба мерос монда, ки дар он мусофирони ба тозагӣ баргаштара ҷой дода буданд, дар бораи дағалии кормандони тиб ва набудани оби нушокӣ нақл мекард.

Таҳмина Нағзибекова, АП

Тахминан як руз баъд Таҳмина дар саҳифаи фейсбукиаш бар бораи он хабар дод, ки ӯро ба ҳуҷраи дигар гузаронидаанд, ки шароиташ андаке беҳтар аст. Пас аз се рузи нашри қиссаи Таҳмина, “Азия-Плюс” матлаби дигаре аз минтақаи карантин нашр намуд, ки дар он шароити буду бошро комилан баръакс тавсиф мекарданд. Қаҳрамони мақола Ситора Ҷонмамадова дар бораи он нақл мекард, ки чи тавр кормандони тиб хушмуомилаанду чи тавр дар онҷо ғизои болаззат медиҳанд. Алакай баъди Навруз “Радиои Озодӣ” нақл кард, ки ба лутфи танқид дар ВАО тахминан шароити будубоши 5оо тоҷикистонии дар карантин бударо беҳтар намудаанд.

Пас аз он ки Тоҷикистон парвози тайёраҳоро манъ кард, нашрияи Your.tj ба гирдоварии достонҳои тоҷикистониёне шуруъ кард, ки вобаста ба карантин ба Ватан баргаштан наметавонанд.

Ҳангомаҳо ва навбат барои хариди орд

Радиои Озодӣ

ВАО хабар медоданд, ки дар заминаи чунин воҳимаҳо нархи маводи ғизоии асосӣ якбора баланд гардид.

Озмоишҳо

Муллораҷаб Юсуфӣ

Чунин озмоишро хабарнигорони Your.tj низ гузаронданд: хабарнигор аз чанд озмоишгоҳи Душанбе бо баҳонаи тамос доштанаш бо шаҳрванди Итолиё, ки аз сафари Бадахшон баргаштааст, дидан кард ва тавонист озмоишҳоро бисупорад. Дар ҳамин ҷо хабар ҳам додаанд, ки Тоҷикистон дар ихтиёри худ 3 ҳазор тест дорад, ки онҳоро аз тариқи Созмони ҷаҳонии тандурустӣ ва Россия ба даст овардааст.

Бо ҷашнҳои оммавӣ чи бояд кард?

Аммо, воқеан, достони аҷибтарин омодагӣ ба ҷашни Навруз аст. Гап сари он аст, ки бесарусомонӣ дар бозорҳои маводи ғизоӣ пас аз он оғоз ёфт, ки Вазорати илм ва маъорифи кишвар тасмим гирифт роҳпаймоиҳоро оид ба омодагӣ ба ҷашни Навруз ва 30- солагии истиқлоли кишвар таваққуф кунад ва тасмимашро ҳамчун пешгирӣ аз интишори короновирус номид. Тоҷикистониён алайҳи раҳпаймоиҳо бо иштироки донишҷуён солҳо боз бидуни натиҷа дар расонаҳо мунтазам мегуянд, вале пас он ки мақомот ногаҳон довталабона онро манъ карданд, мардум фикр карданд, ки вазъ дар кишвар тамоман бад аст.

Радио Озодӣ

Дар нимаи рузи 13 март вазири тандурустии ҶҚ Елжан Биртанов дар нишасти хабарии махсус ба журналистон оид ба сабти аввалин ҳолати гирифторӣ ба короновирус дар кишвар хабар дод. 15 март оид ба аввалин ҳолати COVID-19 мақомоти Узбекистон эълон карданд. 18 март дар мавриди бақайдгирии ҳолатҳои гирифторӣ бо короновирус мақомот Қирғизистон гуфтанд.

НИАТ “Ховар”

19 март журналистон хабар доданд, ки рузи 20 март дар кишвар масҷидҳо барои намозгузорон кушода мешаванд. 20 март расонаҳои ватанӣ дар бораи он хабар доданд, ки СҶТ ба мақомоти Тоҷикистон тавсия медиҳад, ки аз маросимҳои оммавӣ худдорӣ намояд, аммо субҳи 22 март ҳамаи каналҳои телевизионии давлатӣ пахши мустақими ҷашни ботантанаи Наврузро бо иштироки президенти кишвар-Эмомалӣ Раҳмон ва ҳазорон тоҷикистониён ба сифати тамошобинону иштирокчиён шуруъ намуданд. Дар шаҳрҳои кишвар гуруҳ -гуруҳ одамон бо либосҳои идона сайру гашт мекарданд, тамоми консерту ҷашнвораҳои қаблан эълоншуда баргузор мешуданд. Аксарияти журналистони тоҷик аз паси ҷашнҳои дурударозӣ наврузӣ рафтанд, ба истиснои ВАО давлатӣ ва мухбирони нашрияҳои мустақил аз нақл дар бораи ҷашн худдорӣ намуданд.

Коронавирус як намуди вирусест, ки сироятҳои роҳи нафасро ба вуҷуд меорад, ки одатан ҳалим аст, аммо дар баъзе ҳолатҳо марговар аст. Ягон ваксина ё доруҳои зидди вирусӣ вуҷуд надоранд, ки барои пешгирӣ ё табобат тасдиқ карда шудаанд. Коронавирусҳо вирусҳои бо геномҳои яктарафаи РНК-и мусбӣ ва бо нуклеокапсидҳои симметрияҳои мушак мебошанд. Коронавирусҳо дар солҳои 1960 кашф карда шуданд; Қадимтарин кашфиётҳо вируси сирояти бронхит дар чӯҷаҳо ва ду вирус аз холигоҳи бинии беморони инсон бо хунукии муқаррарӣ буданд, ки баъдан инсон coronavirus 229E ва коронавируси OC43 номида шуданд. Гумон меравад, ки коронавирусҳои зиёде мавҷуданд, ки ба ҳайвонҳо сироят мекунанд, танҳо баъзеҳо то ба ҳол тавассути ғизо ба инсон интиқол ёфтаанд. Коронавирус метавонад дар баъзе ҳолатҳо ба нокомии узвҳо оварда расонад ва ин боиси марговар мегардад.

Намудҳои коронавирусҳо

Ҳафт штамми коронавирусҳои инсонӣ мавҷуданд:

1. Коронавируси инсон 229E (HCoV-229E) - як навъи якранг, мусбат ва дорои вируси РНК дар насли Алфакоронавируси subfamily Coronavirinae, дар оилаи Coronaviridae, аз амри Нидовиралес. Дар баробари коронавируси инсон OC43, он дар байни вирусҳое мебошад, ки барои хунукии умумӣ масъуланд
2. Коронавируси инсон OC43 (HCoV-OC43) - як зерсохторҳои вируси РНК-и мукаммалгашта дар намуди Betacoronavirus 1 (генетик Betacoronavirus, subfamily Coronavirinae, оилаи Coronaviridae, фармоиш Нидовиралес)
3. Коронавируси шадиди нафаскашии шадид ва нафаскашӣ (SARS-CoV, SARSr-CoV) - вирусест, ки синдроми шадиди роҳи нафасро (SARS) ба вуҷуд меорад
4. Коронавируси инсон NL63 ё HCoV-NL63 - як намуди Алфакоронавирус аст, ки пеш аз ҳама дар кӯдакони хурдсол, пиронсолон ва беморони масунияти гирифтори бемориҳои шадиди роҳи нафас пайдо мешавад
5. Коронавируси инсон HKU1 (HCoV-HKU1) - вируси мусбати яктарафаи РНК бо генофонди HE, ки онро ба гурӯҳи 2 ҷудо мекунад ё Betacoronavirus
6. Коронавирус, ки ба синдроми нафасии синдроми нафасии Шарқӣ наздик аст (MERS-CoV) ё EMC / 2012 (HCoV-EMC / 2012) - як вируси нави мусбӣ-яктарафаи РНК-и генетикии Betacoronavirus мебошад
7. COVID-19 ё koronavirus Wuhan, ё 2019 нав коронавирус (2019-nCoV) - вируси сироятёфтаест, ки сирояти нафасро ба вуҷуд меорад ва шаҳодати интиқоли одам ба одам мебошад, ки онро мақомоти маҳаллӣ бори аввал дар Вуҳан, Ҳубей, Чин муайян кардаанд.

COVID-19 (коронавируси Вуҳан)

Синдроми шадиди роҳи нафаскашии коронавирус 2 (SARS-CoV-2), ки қаблан бо номи нав коронавируси 2019 (2019-nCoV) ном дошт, вируси яктарафаи РНК-и мусбӣ мебошад. Он дар байни одамон сироятовар аст ва сабаби бемории коронавирус 2019 (COVID-19) мебошад. Эмкунӣ нест. Дар санаи 31 декабри соли 2019, шиддати нави коронавирус, ки аз ҷониби Созмони Ҷаҳонии Беҳдошт расман 2019-nCoV таъин шудааст, дар шаҳри Вуҳани Чин гузориш дода шуд, ки барои хуруҷи коронавируси Вуҳан 2019–20 масъул аст. Штамми Вухан ҳамчун штамси нави Betacoronavirus аз гурӯҳи 2B бо

70% шабеҳи генетикӣ ба SARS-CoV муайян карда шуд.

SARS-CoV-2 ба коронавирусҳои маъруф генетикаи генетикӣ дорад, ки эҳтимол дорад, зоотехникӣ дар камонҳо ба вуҷуд оянд, гарчанде ки ба назар мерасад як обанбори фосилавӣ ба монанди панголин. Аз нуқтаи назари таксономӣ SARS-CoV-2 ҳамчун штамми намудҳо гурӯҳбандӣ мешавад, ки бо коронавируси ба синдроми шадиди роҳи нафас алоқаманд аст. SARS-CoV-2 сабаби сар задани идомаи идомаи коронавируси 2019-20, фавқулоддаи фаврии тандурустии ҷамъиятии нигарониҳои байналмилалӣ, ки дар шаҳри Ухани Хитой пайдо шудааст. Аз ин сабаб, баъзан вирус ба ғайрирасмӣ, дар байни лақабҳои дигар, ҳамчун “коранавируси Вуҳан” номида мешавад.

Интиқоли коронавирус

Нишонаҳои коронавирус

Гумон меравад, ки Коронавирус фоизи калони ҳамаи хунукиҳои маъмулиро дар калонсолон ва кӯдакон меорад. Одамони калонсол ва онҳое, ки мушкилоти асосии тиббӣ ба монанди фишори баланди хун, мушкилоти қалб ё диабет доранд, эҳтимол дорад, ки бемориҳои ҷиддӣ инкишоф ёбанд. Одамон метавонанд бо вирус дар муддати 1 то 14 рӯз пеш аз пайдо шудани нишонаҳо бемор шаванд. Баъзе одамон мубтало мешаванд, аммо ягон нишона инкишоф намеёбанд ва худро бад ҳис намекунанд. Баъзе аз нишонаҳои коронавирус инҳоро дар бар мегиранд:

1. табларза
2. Бӯйҳои хунук
3. Сулфаи шадид / сулфаи хушк
4. Нафаскашии душворӣ / кӯтоҳии нафас
5. Аденоиди варам дард / гулу
6. Синдроми шадиди роҳи нафас
7. Ноустувории гурда
8. Тайфӣ
9. Ачҳо ва вазнин
10. Бузургии нохуш
11. Diarrhea
12. Бронхит, ё бронхити мустақими вирусӣ ё бронхит дуюмдараҷа
13. Пневмония, ё пневмонияи мустақими вирусӣ ё пневмонияи дуюмдараҷаи бактериявӣ

Ташхиси коронавирус

Коронавируси Вуҳан бо истифодаи реаксияи занҷири полимеразаи воқеӣ (RT-PCR) озмуда мешавад. Техника барои муайян кардани RNA вирусӣ дар намунае, ки аз бемор ҷамъ оварда мешавад, истифода мешавад. Намунаи он метавонад аз варамҳои гулӯ, намунаҳои сулфа ё ҳатто намунаи хун бошад, агар бемор сахт бемор бошад.

Пешгирии коронавирус

Тавсияҳои стандартӣ барои пешгирии сироятҳои минбаъда иборатанд аз:

• Дастҳоро мунтазам ва бодиққат бо рубои спирти дастӣ тоза кунед ё бо собун ва об шустед.
  Чаро? Шустани дастҳои худро бо собун ва об ё истифодаи рублҳои спиртӣ, вирусҳоеро, ки дар дасти шумо ҳастанд, мекушад.
• Дар масофаи на камтар аз 1 метр (3 фут) аз байни худ ва касе, ки сулфидан ё snes мекашад, ҷойгир шавед. Вақте ки касе сулфа мекунад ё газ мекунад, онҳо аз бинӣ ё даҳонашон қатраҳои моеъ доранд, ки метавонанд вирус бошанд. Агар шумо хеле наздик бошед, шумо метавонед дар қатраҳо нафас гиред, аз ҷумла вируси COVID-19, агар шахси сулфида бемор дошта бошад
• Ба чашмҳо, бинӣ ва даҳон даст нарасонед. Дастҳо ба бисёр ҷойҳо мерасанд ва метавонанд вирусҳо гиранд. Пас аз сироят ёфтан, дастҳо метавонанд вирусро ба чашм, бинӣ ё даҳонатон интиқол диҳанд. Аз он ҷо, вирус метавонад ба бадани шумо ворид шавад ва шуморо бемор кунад
• Боварӣ ҳосил кунед, ки шумо ва одамони гирду атроф гигиенаи хуби нафаскаширо риоя кунед. Ин маънои онро дорад, ки ҳангоми сулфидан ё хӯрдан даҳон ва бинии худро бо оринч ё хамираи худ пӯшонед. Он гоҳ матоъҳои истифодашударо фавран ихтиёр кунед. Қатраҳо вирусро паҳн мекунанд. Бо риояи гигиенаи хуби нафас шумо одамони гирду атрофатонро аз вирусҳо, аз қабили сармо, зуком ва COVID-19 муҳофизат мекунед
• Агар худро бад ҳис кунед, дар хона монед. Агар шумо табларза, сулфа ва нафаскашии мушкил дошта бошед, ба духтур муроҷиат кунед ва пешакӣ занг занед. Дастурҳои мақомоти маҳаллии тандурустиро риоя кунед. Мақомоти маҳаллӣ ва маҳаллӣ дар бораи вазъияти минтақаи шумо маълумоти навтарин ба даст меоранд. Пеш аз занг задан ба провайдери тиббии шумо имкон медиҳад, ки шуморо зуд ба муассисаи тиббии дуруст равона кунед. Ин инчунин шуморо муҳофизат мекунад ва ба паҳншавии вирусҳо ва дигар сироятҳо кӯмак мекунад
• Дар бораи нуқтаҳои охирини COVID-19 иттилоъ диҳед (шаҳрҳо ё маҳалҳои аҳолинишин, ки дар он COVID-19 васеъ паҳн мешавад). Агар имконпазир бошад, аз сафар ба ҷойҳо дурӣ ҷӯед, хусусан агар шумо шахси калонсол бошед ё гирифтори диабети қанд, дил ё шуш бошед. Шумо эҳтимолияти сайд кардани COVID-19 дар яке аз ин маҳалҳо зиёдтар доред

Чӣ гуна коронавирус мекушад

Аксари ҷабрдидагони коронавирус аз мушкилот, аз он ҷумла пневмония ва варам дар шуш мемуранд. Пневмонияи шадид метавонад одамонро бо роҳи "дар" моеъ ғарқ кардани шуш ба ҳалокат расонад. Вирус инчунин варами системаи нафаскаширо ба вуҷуд меорад, ки метавонад шушро ба оксигени хун интиқол дода, боиси нокомии узвҳо ва дар ниҳоят марг гардад.