С вирусты гепатит алдын алу шаралары

РЕКЛАМА

Гепатит С – бауырдың вирустық инфекциясы, трансфузия берілді, жеңіл, жиі субклиникалық, бастапқы инфекция кезеңінде жиі қалыпты және созылмалыға бейімділік, цирроз және қатерлі ісік. Көптеген жағдайларда С гепатиті анық, симптомсыз емес. Осыған байланысты ол бірнеше жыл бойы диагноз қойылмайды және анықталуы мүмкін, бауыр тіндерінде цирроз дамыған кезде немесе қатерлі трансформация кезінде гепатоцеллюлярлық карцинома пайда болады. С гепатитінің диагнозы ПТР және әртүрлі серологиялық реакцияларды қолдану арқылы қайталанған зерттеулер нәтижесінде вирустық РНҚ және оның антиденелерін анықтаған кезде жеткілікті ақылға қонымды болып саналады.

Вирусты гепатит C

Гепатит С – бауырдың вирустық инфекциясы, трансфузия берілді, жеңіл, жиі субклиникалық, бастапқы инфекция кезеңінде жиі қалыпты және созылмалыға бейімділік, цирроз және қатерлі ісік. Вирусты гепатит C Flaviviridae тобының RNA вирусынан туындаған. Бұл инфекцияның созылмалыға бейімділігі патогеннің организмде ұзақ уақыт бойы қалу қабілетімен байланысты, қарқынды инфекцияға жол бермей. Басқа флавивирус сияқты, В гепатитінің вирусы қабілетті, өсіру, квазистами қалыптастыру, түрлі серологиялық нұсқалары бар, орган иммундық жауапты жеткілікті түрде қалыптастыруға кедергі келтіреді және тиімді вакцинаны дамытуға мүмкіндік бермейді.

В гепатиті вирус клеткалық мәдениетте көбеюде емес, бұл сыртқы ортадағы оның тұрақтылығын егжей-тегжейлі зерделеуге мүмкіндік бермейді, бірақ белгілі, ол әлдеқайда тұрақты, АҚТҚ қарағанда, ультракүлгін сәулелерге ұшыраған кезде өледі және 50-ге дейін төтеп бере алады °С. Инфекцияның резервуары мен көзі науқас адамдар. Вирус пациенттердің қан плазмасында кездеседі. Жедел немесе созылмалы С гепатитінен зардап шегеді, және асимптоматикалық инфекциясы бар адамдар.

Гепатит С вирусын беру тетігі – Тобулбаев, негізінен қан арқылы беріледі, бірақ кейде ластау басқа дене сұйықтықтарымен байланыс арқылы пайда болуы мүмкін: сілекей, несеп, сперматозоидтар. Инфекцияға алғышарт — сау адамның қанында жеткілікті мөлшерде вирустың тікелей соққысы.

Көптеген жағдайларда, инфекция қазіргі уақытта ішілік препаратты бірге қолданғанда пайда болады. Есірткіге тәуелділер арасында инфекцияның таралуы 70-90-ға жетеді%. Адамдар, есірткі тұтынушылары, С гепатитінің ең қауіпті эпидемиялық көзі болып табылады. Бұдан басқа, науқастарда инфекция қаупі артады, көптеген қан құйдыру түрінде медициналық көмек алу, хирургиялық оқиғалар, стерильді қайта пайдаланылатын құралдарды қолданатын парентералдық инъекциялар мен пункциялар. Трансформация татуировка кезінде жүзеге асырылуы мүмкін, пирсинг, маникюр мен педикюр кезінде кесіп тастайды, стоматологиядағы манипуляциялар.

B 40-50% жағдайлары инфекция жолын қадағалай алмайды. Медициналық кәсіптік топтарда С гепатитімен науқастану халық санынан асып кетпейді. Содан кейін анадан балаға ауысыңыз, вирустың жоғары концентрациясы ананың қанында жиналған кезде, немесе гепатит С вирусының және адамның иммун тапшылығы вирусының комбинациясы бар.

С гепатитін сау адамның қан ауруындағы аз мөлшерде патогенді бір рет сіңіріп алу мүмкіндіктері шағын. Жыныстық қатынас сирек қол жеткізіледі, бірінші кезекте — АҚТҚ жұқтырған адамдарда, жыныстық серіктестерді жиі өзгертуге бейім. Адамның гепатит C вирусына табиғи сезімталдығы патогеннің алынған дозасына байланысты. Кейінгі инфекциялық иммунитет түсініксіз.

Вирусты гепатит C белгілері

C вирустық гепатитінің клиникалық көрінісі жалпы симптомдар түрінде көрінуі мүмкін: әлсіздік, апатия, аппетит төмендеді, тез қанықтыру. Жергілікті белгілер орын алуы мүмкін: гравитация және ыңғайсыздық оң ипохондрия, диспепсия. В вирустық гепатитіндегі безгектің және мас болудың өте сирек кездесетін белгілері бар. Дене температурасы көтерілсе, содан кейін мәндерді субфебильдеу. Белгілі симптомдардың көріну қарқындылығы көбінесе қандағы вирустың концентрациясына байланысты, жалпы иммунитет. Әдетте симптомдар кішкентай және пациенттер оған мағынасы жоқ.

С гепатитінің өткір кезеңінде қан анализінде лейкоциттер мен тромбоциттердің азаюы байқалады. Төртінші кезекте, қысқа мерзімді орташа сарғаю (көбінесе склера және биохимиялық көріністермен шектеледі). Болашақта созылмалы инфекция кезінде, сарысудағы эпизодтар және бауыр тасымалдау жолдарының белсенділігінің жоғарылауы аурудың өршуімен бірге жүреді.

С вирустық гепатитінің ауыр түрі 1-ден аспайды% істер. Сонымен қатар, аутоиммундық бұзылулар дамуы мүмкін: агранулоцитоз, апластикалық анемия, перифериялық жүйке невриті. Мұндай курс пренатальдық кезеңде өлімге әкелуі мүмкін. Қалыпты жағдайларда вирустық гепатит С баяу, ауыр симптомдарсыз, жылдар бойы диагноз қойылмаған және бауыр тінін елеулі түрде жойып жіберген. Жиі алғаш рет пациенттерге С гепатиті диагнозы қойылады, цирроз немесе гепатоцеллюлярлық бауыр ісігі белгілері пайда болған кезде.

С вирустық гепатитінің асқынуы – бұл цирроз және бастапқы бауыр ісігі (гепатоцеллюлярлық карцинома).

Вирусты гепатит C диагностикасы

В вирустық гепатитінен айырмашылығы, онда вирустық антигенді оқшаулау мүмкін, С вирустық гепатитінің клиникалық диагностикасы серологиялық әдістермен жүргізіледі (Вирусқа IgM антиденелерін ELISA және RIBA анықтайды), сонымен қатар ПТР арқылы вирустық РНҚ қанымен анықтау. ПТР екі рет орындалады, өйткені жалған оң реакция мүмкіндігі бар.

Егер антиденелер мен РНҚ анықталса, диагноз жеткілікті сенімді деп айтуға болады. IgG қан сынағы ағзада вирустың болуы дегенді білдіреді, алдыңғы инфекция. С гепатитінің пациенттері бауырдың биохимиялық сынақтарынан өтеді, коагулограмма, Липердің ультрадыбыстығы, ал кейбір қиын диагностикалық жағдайларда — бауыр биопсиясы.

Вирусты гепатит C емдеу

Гепатитке арналған терапевтік тактика бірдей, вирустық гепатит B сияқты: тағайындалған диета №5 (майдың шектелуі, әсіресе отқа төзімді, ақуыздар мен көмірсулардың қалыпты қатынасы бар), өнім шығару, өт және бауыр ферменттерінің секрециясын ынталандыру (тұзды, қуырылған, Консервілер), диетаны липолитикалық белсенді заттармен қанықтыру (талшық, пектиндер), үлкен сұйықтық. Алкоголь толықтай алынып тасталды.

Вирусты гепатитке арналған арнайы терапия – бұл интерферонды рибавиринмен бірге тағайындау. Терапевтік курстың ұзақтығы – 25 күн (антивирустық терапияға төзімді вирус нұсқасы бар болса, курс ұзақтығы 48 күнге дейін ұзартылуы мүмкін). Холестазияның алдын алу үшін, уродиокссихолиялық қышқылдық препараттар терапиялық шаралар кешеніне енгізілген, антидепрессант ретінде (өйткені пациенттердің психологиялық жағдайы жиі емдеудің тиімділігіне әсер етеді) – адеметонин. Вирусқа қарсы терапияның әсері интерферонның сапасына тікелей байланысты (тазалау дәрежесі), терапия қарқындылығы және науқастың жалпы жағдайы.

Көрсеткіштерге сәйкес, негізгі терапия ауызша детоксикациямен толықтырылуы мүмкін, антиспаздықты, ферменттер (Мезим), антигистаминдер мен витаминдер. С гепатитінде ауыр гепатитпен электролит ерітінділерімен ішілік детоксикация көрсетіледі, глюкоза, декстран, қажет болған жағдайда терапия преднизонмен толықтырылады. Қиын болған жағдайда, емдеу курсы тиісті шаралармен толықтырылады (циррозды және бауыр ісігін емдеу). Қажет болса, плазмаферезді жасаңыз.

Вирусты гепатитке болжам

Тиісті емдеу кезінде қалпына келтіру 15-25 аяқталады% ауру жағдайлары. С гепатиті жиі созылмалы болып шығады, асқынулардың дамуына ықпал етеді. С гепатитіндегі өлім, ереже бойынша, цирроз немесе бауыр ісігі салдарынан туындайды, өлім 1-5% іс. В және С вирустық гепатиттерімен бірлескен инфекция туралы болжам аз қолайлы.

С вирустық гепатитінің алдын алу

С гепатитінің алдын алу бойынша жалпы шаралар медициналық мекемелерде санитариялық емдеуді мұқият сақтауды қамтиды, құйылған қанның сапасы мен стерилділігін бақылау, сондай-ақ мекемелерді санитарлық тексеру, жарақаттану әдістерін қолдана отырып, халыққа қызмет көрсету (тату, пирсинг).

Басқа нәрселермен қатар, түсіндірме, жастарды тәрбиелеу, жеке алдын-алу жарнамаланған: қауіпсіз секс және есірткіден тыс тұтыну, сертификатталған мекемелерде медициналық және басқа да жарақат рәсімдерін енгізу. Бір рет қолданылатын шприцтер есірткіге тәуелділер арасында бөлінеді.

Вирусты А,Е гепатиттер – фекальді-оральді механизмімен таралатын, бауырдың зақымдалуымен,интоксикациямен,сарғаю белгілерімен сипатталатын, жедел және созылмалы түрде өтетін, антропонозды вирусты инфекциялы аурулар.

Берілу механизміне сәйкес вирусты гепатиттер 2 топқа бөлінеді:

1. Энтералды механизм (ішектік) – инфекция фекальді-оральді механизмімен таралады. Вирустар денеге ластанған су, тағам, кір қол арқылы түседі.

2. Парентералды механизм – инфекция қан құю, ине егу, түрлі медициналық манипуляциялар арқылы, жыныстық қатынас немесе анадан балаға жұғады.

Вирусты гепатиттердің жіктелуі:

1. Энтералды механизммен таралатын вирусты гепатиттер:

· Жедел А вирусты гепатит

· Жедел Е вирусты гепатит

2. Парентералды механизммен таралатын вирусты гепатиттер:

· Жедел В вирусты гепатит

· Жедел С вирусты гепатит

· Жедел Д вирусты гепатит.

3. Белгісіз этиологиялы вирусты гепатиттер.

Вирусты гепатиттердің түрлері: субклиникалық,типтік,атиптік сарғаюсыз.

Клиникалық ауырлығына сәйкес: жеңіл,орташа ауыр,ауыр дәреже.

1) Жеңіл дәреже- интоксикация белгілері жоқ немесе әлсіз, жеңіл сарғаю,

протромбиндік индекс (ПИ) қалыпты нормада. Жалпы билирубин 80-85

2) Орташа дәреже- сарғаю орташа білінеді. ПИ 60%-ға дейін төмендейді.

Жалпы билирубин 100 - 180 микромоль /литр шегінде.

3) Ауыр дәреже- интоксикация, орталық жүйке жүйесінің айқын уыттануы, ұйқының бұзылуы, ұйқышылдық, селқостық, анорексия, қайталап құсу, геморрагиялық синдром, қарқынды сарғаю, тахикардия, диурездің тәуліктік азаюы, ПИ 55%-дан төмен болады. Жалпы билирубин 180 микромоль/литр-ден артады. Қан сарысуының альбумині 47-45%-ға дейін төмендейді, гаммаглобулиндер артады.

Вирусты А гепатит - барлық гепатиттердің ішінде 60-90% құрайды.

А вирусты гепатит қоздырғышын 1973 жылы С.Файнстоун ашқан.

Қазақстанда А вирусты гепатит барлық гепатиттер арасында 91,7% құрайды, сырқаттанушылық деңгейі 100000 халыққа шаққанда - 323,23 құрайды. Сырқаттану деңгейі әр 7 жыл аралығында, күз мезгілінде қыркүйек-қараша айларында күрт өсіп отырады.

Негізгі клиникалық белгілері: дене қызуының 39°С көтерілуі, бас,бұлшық еттердің ауыруы, тәбеттің нашарлауы, құсу,зәрдің қызаруы, нәжістің ағаруы, бауырдың ұлғаюы, сыртқы терінің сарғаюы,қышынуы.

Қоздырғышы- гепатит А вирусы (HAY) - гепадновирустар тобына жататын РНК-лы пикорнавирустар. Қоршаған ортада төзімді, температура +4°С градуста бірнеше ай,-20°С градуста бірнеше жыл,бөлме температурасында бірнеше аптаға дейін сақталады. Қайнатқанда 5 минутта өледі,кептіргенде 1 айға дейін төзімді.

Инфекция көзі ауру адам . Науқас адам инкубациялық кезеңнің 2 жартысынан бастап, әсіресе соңғы 7-10 күндері және сарғаюсыз кезеңде аса инфекциялы, сарғаю кезеңінің 14-күніне қарай гепатит вирустары жоғалып кетеді. Сарғаю белгілері пайда болғаннан кейін науқастың инфекциялылығы, эпидемиологиялық тұрғыдан қауіптілігі төмендейді.Инкубациялық кезең: 7-50 күн, орташа 35 күн.

Берілу механизмі- фекальді-оральді механизм.

1) Тұрмыстық-қатынас жолымен көбіне бала бақшаларда, ұйымдасқан балалар мекемелерде кір қол,ыдыстар, ойыншық, сүлгі т.б. заттар арқылы індетке қарсы ереженің бұзылуымен байланысты таралады.

2) Су жолы өршу түрінде таралады.

3) Тағам жолымен байланысты өршудің себебі сүт және сүт тағамдары,ет, салаттар,кондитер тағамдары болуы мүмкін.

Сиректеу парентералды,ауа-тамшы жолымен де жұғуы мүмкін.

Иммунитет.Ауырғаннан кейін тұрақты иммунитет сақталады.

Эпидемиологиялық ерекшеліктері:

· А вирусты гепатит аурумен сырқаттанушылық әр 4-7 жылда өсіп тұрады.

· Мезгілдік, күз-қыс айларында өршу байқалады,

· Көбіне жас балалар ауырады.

А вирусты гепатиттің клиникалық нәтижелері:

2) өліммен аяқталу (1%) ересектерге тән,

3) созылмалылық және асқыну болмайды.

А вирусты гепатитке қарсы алдын алу шаралары инфекция көзіне, таралу жолдарына, қабылдағыш организмге бағытталады.

Санитарлық-эпидемияға қарсы (алдын алу) іс-шаралары:

1) Елді мекендердің санитарлық жағдайын жақсарту, тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету;

2) Инфекцияның тұрмыстық жолымен берілуін алдын алу үшін мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту ұйымдарында, бастауыш, негізгі орта білім беру ұйымдарында ауыз су тәртібін (бөтелкедегі су, жеке немесе 1 реттік стақандар) және жеке гигиенаны сақтауға арналған (сабын, дәретхана қағазы, қағаз сүлгілер) тиісті санитарлық-гигиеналық жағдайларды қамтамасыз ету;

3) Қоғамдық тамақтандыру объектілерінде, санитарлық тораптарда, сынып бөлмелерінде және рекреацияларда жүргізу техникалық өызметкерге жүктелген күнделікті ағымдық жинау кезінде санитарлық-гигиеналық талаптарды сақтауды қамтамасыз ету;

4) Бастауыш, негізгі орта білім беру ұйымдарындағы оқушыларды мектептің үй-жайларын жинауға тартуға жол бермеу.

Вирусты А гепатит ошағында эпидемияға қарсы шаралары:

1) Ауруларды клиникалық қажеттілікке сәйкес ауруханаға жатқызу.

2) Аурумен қатынаста болғандарды 35 күн медициналық бақылау, апта сайын дәрігерлік тексеру- сұрау, сыртқы тері мен шырышты қабаттарын, бауырды тексеру, күнделікті термометрия, нәжісті, зәрді бақылау, қажет болса қанды биохимиялық әдіспен тексеру.

3) Медициналық бақылау кезінде балаларды топтан топқа, палатаға, мекемеге ауыстыруға, жаңадан балаларды қабылдауға тиым салу. Мектепте ауру тіркелген жағдайда аурумен қатынаста болған сынып оқушыларына кабинетте оқыту жүйесі тоқтатылады.

4) Бала бақшада, жабық балалар мекемелерінде бірге тамақтанатын, ұйықтайтын жағдайда, ауруды ауруханаға жатқызғаннан кейін қорытынды дезинфекция жасау.

5) Ыдыстар, төсек заттарын 1% кальций гипохлорид ерітіндісінде 60 минут, ойыншықтарды -1% кальций гипохлорид ерітіндісінде 30 минут залалсыздау.

Зертханалық диагностикасы:

1) Иммуноферменттік талдау ( ИФА) - серологиялық маркерлерді анықтау;

2) Процестің белсенділігінің зертханалық көрсеткіштері: аспарагинді

және аланин аминотрансферазасын (АСТ және АЛТ) анықтау.

А вирусты гепатиттің серологиялық маркерлері:

1) IgMantiHAY - аурудың өткір кезеңін білдіреді, қанда 6 айға дейін

2) antiHAYtotal - АВГ бұрын ауырғандықты, иммунитет бар екендігін

Арнайы алдын алу– вакцинациялауға жататын контингенттер:

1) 2 жастағы балалар;

2) ошақта байланыста болған күннен бастап алғашқы 2 аптаны қоса алғанда 14 жасқа дейінгі байланыста болған адамдар;

3) 14 жасқа дейінгі балалар, В және С созылмалы вирустық гепатиттерімен ауыратын ремиссия кезеңіндегі науқастар.

Вакцинация 6 ай аралықпен 2 рет жүргізіледі. Вакцинаны енгізуге жанама әсерлер тән емес. ВГА-ға қарсы вакцинаны бөлек енгізген жағдайда басқа вакциналармен бір уақытта енгізуге болады.

· Инфекция көзіне:науқасты анықтау,оңашалау,жедел хабарлама жіберу;

· Берілу механизімі:қорытынды дезинфекция ұйымдасқан ұжымдарда жіргізіледі;санитарлық-гигиеналық шаралар:су мен тағамдардың сапасын бақылау;дезинсекция;

· Қабылдағыш организімі:медициналық бақылау өткізу (35 күн), профилактикалық вакцинация;

Дата добавления: 2015-01-26 ; просмотров: 6836 ; ЗАКАЗАТЬ НАПИСАНИЕ РАБОТЫ

А гепатиті-фекалды-оралды механизмі арқылы берілетін вирусты ішек инфекциясы.

РНҚ-лы вируспен тудырылатын жедел бауырдың қабынуы, әдетте өзіндік сауығумен аяқталады.

Клиникасы. А вирусты гепатиті айқын клиникалық белгілерімен (сарғыштық және сарғыштықсыз) және клиникалық белгілерінсіз өтуі мүмкін (инаппрантты түрі). Ауру түрлерінің ажыратылуы:

-ағымы бойынша: жедел, жеделдеу, созылмалы;

-ауырлық дәрежесі бойынша: жеңіл, орташа, ауыр.

Клиникалық белгілерімен өтетін гепатитке 4 кезеңнің ауысып ағуы тән: жасырын кезең, продромалды, аурудың өршу кезеңі (сарғыштық), реконвалисценция.

Жасырын кезең 6-50 күн (жиі 15-30 күн).

Продромалды (сарғыштық алды) кезең - 2-14 күн (жиі 5-7 күн). Продромалды кезең әр түрлі вариантпен өтуі мүмкін: грипп тәрізді, диспепсиялық, астеновегетативті, аралас.

Грипп тәрізді варианты жедел басталады, дене қызуы 38-39°С, 2-3 күн байқалады; басы, бұлшықеттері ауырады, катаральды белгілер болуы мүмкін.

Диспепсиялық вариантта тәбет төмендейді, эпигастрий аймағында ауырлық немесе ауру сезімі болады, оң жақ қабырға асты ауырып, науқаста кейде жүрек айну, құсу байқалады.

Астеновегетативті вариантта әлсіздік, ұйқышылдық, ашушаңдық, басы ауырып, айналып, жұмысқа қабілеті төмендейді.

Аралас түрінде бірнеше варианттардың симптомдары кездеседі.

Ауру басталғаннан кейін 2-4 күн өткен соң несеп сарғаяды, түсі қою шай немесе сыра түстес болады, сонымен қатар үлкен дәреті түссізденіп, кейде консистенциясы сұйылады. Тексеру кезінде науқастардың бауыры, ал 10-20% -да көкбауыры ұлғайғандығы және пальпация жасағанда ауру сезім анықталады. Биохимиялық зерттеуде АЛТ белсенділігі жоғарылады.

Аурудың өршу кезеңі (сарғаю кезені) сарғаюдан басталады, ол шамамен 2-3 аптаға (орташа тербелісі 1 аптадан 1-2 ай) созылады. Сарғыштықтың бастау, максималды көріну және басылу кезеңі бір-бірінен ажыратылады. Әдетте, А гепатиті кезіндегі сарғыштық қарқынды болмайды. Билирубин қалыпты жағдайдан 4-5 еседен жоғарыламайды. Алғашқы 2-3 күнде сарғыштық көбейіп, қайта басылады.

А гепатиті кезінде аурудың жеңіл түрі - сарғыштықсыз және сарғыштық түрлері жиі кездеседі. Аурудың орташа түрі науқастардың 1/3 –інде ал ауыр түрі 0,1- 0,3%-да кездеседі. Кейде өзгерістері бар бауырда аурудың күрт ағымды түрі байқалады. А гепатитіның фульминантты түрі 0,1-0,4 % науқастарда болады.

Аурудан айығу гепатит белгілерінің жойылуымен сипатталады. Науқастың тәбеті дұрысталады, астено-вегетативті белгілер азаяды, сарғыштық жойылады, бауыр мен көкбауырдың көлемі қалпына келеді.

Диагностикасы. А гепатиті диагнозы эпидемиологиялық (А гепатитімен науқаспен жанасқаннан кейін 7-50 күнде ауыруы), клиникалық белгілері (аурудың циклділігі симптомдардың алмасу заңдылығымен өтетін продромалды және сарғыштық кезеңі), лабораторлық зерттеу нәтижелеріне негізделеді.

Лабораторлық зерттеу келесі нәтижелерге негізделеді:

перифериялық қан анализінің өзгеруі

пигмент тесттерінің өзгеруі

бауыр сынамаларының өзгеруі

Қанның жалпы анализінде лейкопения, салыстырмалы лимфоцитоз, және моноцитоз байқалады.

Қалыпты жағдайда жалпы билирубин 20,5мкмоль/л құрайды. Гепатит кезінде гипербилирубинемия тікелей фракция көбеюімен байқалады.

несепте уробилин пайда болады. Гепатит кезінде АЛТ-нің салдарынан (қалыпта жағдайда 0,68%) гиперферментемия 2-5 есе көбейеді.

Гепатит кезінде қан ұюы факторының ферменттер тобының синтезі төмендейді.

Бауыр сынамаларының тобына мезенхималы кіреді және олар ретикуло-эндотелиалды жүйесінің зақымдануын көрсетеді.

Тимол сынамасы (қалыпты жағдайда 4-5 Ед) 10-20 есе көбейіп, сулемалық сынама (қалыпты жағдайда 1,8-2,0 Бірлік) 1,7-1,6 есе төмендейді.

анитарлық - гигиеналық шараларға фекалды - оралды механизмін үзу жатады.

Эпидемиялық ошақта А гепатитімен ауырған науқас анықталғанда, күнделікті және қорытынды дезинфекция жасалады, науқасты оқшаулап (үй жағдайында қалдыруға болады), ауруханаға жатқызады.

Науқасты оқшаулағаннан соң, жанасқандарды 35 күн бақылап, биохимиялық тексеруден өткізеді.

А гепатитіның алдын алу мақсатымен донорлық иммуноглобулинді (1,5-4,5мл бұлшық етке) енгізеді, қайта енгізу 4 реттен көп болмауы керек. Енжар (пассивті) иммунитет 4 ай сақталады. А гепатитінің вакциналық алдын алуы “Хаврикс-А” (Havrix-A), “Аваксим” (Avaxim) вакциналарымен жасалады. Бұл вакциналарды адамдарға А гепатиті-бойынша қолайсыз аймақтарға барар бұрын (туристер, сапар шегушілер, әскери қызметкерлер және т.б.) бұлшық етке 2 мәрте (аралығы 6-12 ай) енгізеді. Вакцинациядан кейінгі иммунитет 10 жыл сақталады.

Дата добавления: 2018-11-24 ; просмотров: 92 ;

Вирусты гепатит А (ВГА)

Вирусты гепатит А (ГА) – фекальды-оральды жолмен жұғатын жіті энтеровирусты циклді инфекция.

Этиологиясы. Қоздырғышы – гепатит А вирусы (ВГА) – 72 типті, РНК-сы бар энтеровирус, пикорнавирус тұқымдастығына жатады. ВГА қоршаған ортаға төзімді: бөлме температурасында бірнеше апта аралығында сақтала алады, ал -4ºС-да – бірнеше айға дейін. Бірақ оны қайнату арқылы (5 минут аралығында), автоклавта ұстау, ультракүлгін сәулелендіру арқылы немесе дезинфектант әсерімен белсенділігін жоюға болады.

Эпидемиологиясы. Инфекция көзі көбінесе симпомсыз түрдегі (субклиникалық және инаппарантты топтағы), инфекцияның сарғаюсыз ағымындағы науқастар немесе инкубациялық, продромальды кезеңдегі, аурудың бастапқы фазасындағы науқастар болып табылады. Олардың нәжістерінде ВГА анықталады.

ВГА-ның негізгі зақымдалу механизмі – фекальды-оральды, су, тағам және тұрмыстық-қатынастық берілу жолдары арқылы жүзеге асырылады. Бұл механизммен оральды-генитальды және оральды-анальды жыныстық қатынас жолмен жұғуы да мүмкін. Парентеральды инфицирлену кезінде жүзеге асатын гемоперкутанды механизмнің үлес салмағы шамамен 5%-ті құрайды. Бұл көбінесе нашақорлардың ине мен шприцті венаішілік қайта қолданған кезінде болады.

Берілмейтін жолдар: трансплацентарлы ауа-тамшылы ана сүтімен

Бір жастан жоғары балалар (әсіресе топтасқан ұйымдағы 3-12 жастағы балалар) және 20-29 жастағы жастар жиі ауырады. Бір жасқа дейінгі балалар анасынан берілген пассивті иммунитеттің сақталуына байланысты ауру жұқтыруға сезімталдығы төмен. 30-35 жастан жоғары адамдарда активті иммунитет қалыптасады. Ол 60-97% донорлардың қан сарысуында вирусқа қарсы антиденелердің (IgG-анти-HAV) табылуымен дәлелденеді. ГА-ға аурудың жаз-күз айтарында жиілеуі тән. Сонымен қатар ГА-ға циклдік өршу тән – 3-5, 7-20 жыл сайын. Ол вирус иесінің иммунды құрылымының популяциясының өзгеруіне байланысты.

Патогенезі. ВГА – кезең өзгерістерінің айқындылығымен сипатталатын жіті циклді инфекция.

ВГА жұқтырылғаннан кейін ішектен қанға, одан кейін бауырға түседі. Гепатоциттердің рецепторларына бекінген соң клетка ішіне енеді. Біріншілік репликация стадиясында гепатоциттердің айқын зақымдалуы байқалмайды. Вирустар өт каналына бөлініп, одан ішекке түседі де нәжіспен сыртқы ортаға түседі. Жарты бөлігі қанға түсіп, продромальды кезеңнің интоксикациялық симптоматикасын дамытады. ВГА-ның ары қарай даму ағымында гепатоциттердің зақымдалуы вирустың репликациясына емес, иммуноцитолизге негізделген. ГА-ның өршу кезеңінде морфологиялық зерттеулер бауыр бөліктерінің перипортальды аймақтарында және портальды тракттарда қабыну және некробиотикалық процестерді анықтауға мүмкіндік береді. Бұл процестер үш негізгі клинико-биохимиялық синдромдардың дамуына негізделген: цитолитикалық, мезенхимальды қабынулық және холестатикалық. Цитолитикаллық синдромның лабораториялық көрсеткіштеріне жатады: АлАТ және АсАТ ферменттерінің белсенділігі жоғарлауы, қан сарысуында темір деңгейінің жоғарлауы, альбумин, протромбин және басқа қан ұйыту факторының, холестерин эфирлерінің синтезінің төмендеуі жатады. Цитолитикалық синдромның бастапқы сатасына гепатоцит мембранасы өткізгіштігінің жоғарлауы жатады. Бұл ең алдымен бауыр клеткасының цитоплазмасында орналасқан АлАТ ферментінің қанға шығуына негіз болады. АлАТ активтілігінің жоғарлауы – гепатоциттердің зақымдалуының ерте және сенімді индикаторы. Бірақ цитолитикалық синдром кез келген зақымдаушы әсерге жауап ретінде дамитынын есте сақтау керек (вирустарлың, микробтардың токсиндері, гипоксия, дәрілер, улар, т.б.). Сондықтан АлАТ активтілігінің жоғарлауы тек вирусты гепатиттерге ғана тән емес. Мезенхимальды-қабынулық синдром бета-, гаммаглобулиндердің деңгейінің жоғарлауымен, коллоидты сынамалардың (сулемалық титрдің төмендеуі және тимол сынамасының жоғарлауы) өзгеруімен сипатталады. Холестатикалық синдром қанда байланған билирубин, өт қышқылының, холестерин, мыс, сілтілі фосфатаза активтілігінің жоғарлауымен, сондай-ақ билирубинурия, зәрде уробилинді денелердің азаюымен (жоғалуымен) көрінеді. Иммунокомплексті механизмдердің салдарынан (интерферон түзілуінің, табиғи киллерлердің активтілігінің жоғарлауы) вирустардың репликациясы тоқталады, және оның адам ағзасынан элиминациясы жүреді. Вирустың ағзада ұзақ болуы, аурудың созылмалы түрінің дамуы ВГА-ға тән емес. Бірақ басқа гепатотропты вирустармен ко-инфекция немесе суперинфекция болған жағдайда ауру ағымы модифицирленген болуы мүмкін.

Клиникасы. ВГА клиникалық көріністерінің полиморфизмімен сипатталады. Клиникалық көріністердің айқындылық дәрежесіне байланысты аурудың келесі формаларын ажыратады: симптомсыз (субклиникалық және инаппарантты) және манифестті (сарғаюмен, сарғаюсыз, жасырын). Ағым ұзақтығы бойынша: жіті және созылыңқы. Өтуінің ауырлық дәрежесі бойынша: жеңіл, орташа ауырлықты және ауыр.

Асқынуы: рецидивтер, өт шығару жолдарының зақымдалуы.

Соңы: қалдықты көріністерсіз толық жазылу; қалдықты көріністермен – постгепатитті синдром, созылыңқы реконвалесценция, өт жолдарының зақымдалуы (дискинезия, холецистит).

Аурудың манифестті кезінде келесі кезеңдерді ажыратады: инкубациялық, сарғаю алды (продромальды), сарғаю және реконвалесценция.

ВГА-ның инкубациялық кезеңі орташа 14-20 күн (7-ден 50 күнге дейін).

Продромальды кезең орташа 5-7 күнге созылады.

Сарғаю кезеңі:. Орташа 2-3 аптаға дейін созылады. 2-3 тәулік ішінде сарғаю пайда болады. Алдымен көз склерасы мен ауыз қуысының шырышты қабаттары сарғайып, ары қарай денеге тарайды.Сарғаю алды кезеңінде болған улану белгілері тоқтайды. Сарғаюдың пайда болуы нәжістің ахолиясымен, дене температурасының қалыпты немесе субфебрильді деңгейіне шейін төмендеуімен, бас ауруы және басқа жалпы токсикалық көріністердің төмендеуімен жүреді. Зәрі қоңырлап, түсі сыра тәріздес болады. Нәжісі ағарса, ақ балшық тәрізді болып көрінеді. Бауыр мен көкбауыр ұлғаяды. Кейбір науқастарда терісі қышып, мазалайды. Сарғыштық ең алдымен ауыз қуысының шырышты қабатында (бөбешік, қатты таңдай) және склерада , одан кейін – теріде пайда болады. Терідегі сарғыштық аурудың ауырлық дәрежесіне байланысты.

Бұл кезеңдегі науқасты қарағанда сарғаюмен қоса астенизация, брадикардия және гипотензия, жүрек тондарының тұйықталуы, тілде жабындылардың пайда болуы, бауырдың үлкеюі (шеттері айқын сезіледі, пальпация кезінде ауырсынады) байқалады. 1/3 кездерде көкбауырдың сәл үлкеюі байқалады.

Бұл кезеңнің ұзақтығы 10-14 күнге дейін созылады. Бұл ГА-ның маңызды дифференциалды диагностикалық белгілері болып табылады.

Сарғаюдың басылу фазасы оның өршу фазасына қарағанда баяу өтеді. Ауру белгілері біртіндеп жоғалады. Сарғаюдың жоғалуынан кейін реконвалесценция кезеңі басталады. Оның ұзақтығы – 1-2-ден 6-12 айға дейін. Бұл уақытта науқастардың тәбеті жақсарады, астеновегетативті бұзылыстар жоғалады, бауыр және көкбауыр өлшемдері қалпына келеді, бауырдың функциональды сынамалар көрсеткіштері қалпына келеді. Науқастардың 5-10%-рінде ауру созылыңқы ағыммен өтеді, ұзақтығы бірнеше айға дейін, клинико-лабораториялық көрсеткіштерінің монотонды динамикасымен жүреді. Мұндай науқастарда ауру көбінесе толық сауығумен аяқталады.

Кейбір науқастарда симптомдардың сөну кезеңінде аурудың өршуі байқалады. Клиникалық және лабораториялық көрсеткіштерінің нашарлауымен сипатталады. Рецидивтер клиникалық сауығу мен функционалды тесттің қалпына келуінен кейін 1-3 ай өткен соң реконвалесценция кезеңінде пайда болады, клинико-биохимиялық өзгерістердің қайталануымен сипатталады. Айтылған асқынулармен қоса өт жолдарының зақымдалу белгілері болуы мүмкін.

• Холестаздық компонентпен типтік сарғаю. Бұл түрінде айқын сарғаю, тері қышуы, өте жоғары билирубинемия, АЛТ көрсеткіштерінің аздап көбеюі, сілтілі фосфатазаның жоғарлауы байқалады. Сарғаю кезеңі ұзақ болады.
• Атипті сарғаюсыз түрі. Жоғарыда айтылған барлық симптомдармен сипатталады, бірақ пигмент алмасуының болмайды.
• Субклиникалық түрі. Клиникалық симптомдары болмағанмен , қанда А вирусты гепатитінің маркерлері және АЛТ жоғарлауы көрінеді.
• Инаппаранттық түрі. Клиникалық биохимиялық белгілерсіз өтеді. Адам ағзасында вирустардың арнайы маркерлері табылады.

90% науқастарда толық жазылу байқалады, қалғандарында гепатофиброз, астеновегетативті синдром, билиарлы жүйенің зақымдалуы байқалады. Га-мен ауырып болған соң Жильбер синдромы көрінуі мүмкін (қан сарысуында бос билирубин деңгейі жоғарлайды, бірақ басқа биохимиялық сынамалар қалыпты).

А вирусты гепатитінің қайталануы және рецидив беруі мүмкін

Диагностикасы.

Диагноз эпидемиологиялық мәліметтер, клиникалық көрсеткіштер және лабораториялық зерттеулер нәтижесіне негізделіп қойылады. Олардың ішінде: гипертрансаминаземия АлАТ активтілігінің нормадан 10-40 және одан да көп есеге жоғарлауымен бірге, сулемалық титрінің төмендеуі, тимол сынамасының жоғарлауы, қан сарысуындағы протеинограммада гаммаглобулин фракциясы құрамының жоғарлауы, гемограмма өзгерістері (нормоцитоз немесе лейкопения, салыстырмалы лимфоцитоз, ЭТЖ баяулауы).

Арнайы иммунохимиялық әдіс ВГА-ны дәләлдеуге мүмкіндік береді – продромальды кезеңде және өршу кезеңінің басында қанда ИФА әдісімен IgM-анти-HAV титрінің жоғарлауын анықтау.

Полимеразды тізбекті реакция – гепатит А-ның РНК вирусты құрамын табу

Продромальды кезеңінде дифференциальды диагностика тұмау, басқа ЖРВИ-мен, энтеровирусты инфекциялармен жүргізіледі. Тұмаудың ВГА-дан айырмашылығы- тұмауға катаральды және токсикалық, бірінші кезекте нейротоксикалық, синдромдардың басым болады, ал функциональды бауыр сынамалары және гепатомегалия тән емес. Бауырдың үлкеюімен бірге жүретін аденовирусты және энтеровирусты инфекцияларда жоғарғы тыныс жолдарында катаральды процестері, миалгиялар айқын

А вирусты гепатитінің емі. Терапевтік шараларда көбінесе жоғары мөлшерде көмірсу бар және аз май мөлшерлі диета (№5-ші диета), аурудың өршу кезеңінде төсектік режим, симптоматикалық ем берумен шектеледі. Негізгі ем нұсқаулары 1-ші кестеде берілген. Реконвалесценция кезеңінде өт айдағыш заттарды тағайындайды, көрсеткіштер бойынша – спазмолитикалық заттарды. Стационардан шыққаннан соң науқастар кемінде 14 күн жұмысқа жарамсыз. Клинико-биохимиялық көрсеткіштер арқылы ары қарайғы жарамсыздық мерзімділігін анықтайды. АлАТ активтілігінің жоғарлауы 2-3 есе және одан да көп болып сақталып тұрса жұмысқа шығуы индивидуальды шешіледі – науқастың мамандығы мен қоғамдық дәрежесіне байланысты.

1.Базистік терапия	1.Сақтандыру тәртібі 2. Емдік тамақтану (№ 5 диета немесе №5а диета-ортпша ауырлықпен және ауыр дәрежеде жедел фазасында өтетін ауру)
2. Дезинтоксикациялық терапия
2.1Ішектен улы заттарды шығару	Энтеросорбция: 1.целлюлоза заттары: микроцеллюлоза (МКЦ) 3-4 таб күніне 3 рет, полипефан. Лигносорб, ваулен және т.б, 2.ПВП туындылары: энтеродез (энтеросорб) 100 мл-дан 5 г күніне 3 рет.
2.2 Улы заттарды бүйрек арқылы шығару.	1.Тәулігіне 2-3 л-дей қосымша сұйықтықты (жемістердің және жидектердің шырыны, минералды су түрінде) пероралды енгізу. 2.Гемодилюция: кристаллоидтардың 3 бөлігі, коллоидтардың 1 бөлігі (диуретиктер мен гормондарды қолдану).
2.3 Тері арқылы улы заттарды шығару	1.Терінің күтімі және жылулық (микорциркуляциялық жақсарту, тердің және майдың бөлінуі).
2.4 Тіндік гипоксияға және липидтердің тотығуына жол бермеу	1.Антиоксиданттар (эссенциале, Е витамині,С витамині, рутин). 2.Синтетикалық аминоқышқылдарының ерітінділері (полиамин, альвезин, мориамин, аминофузин және т.б). 3.Белокты заттар (тамыр ішіне): альбумин, протеин, плазма 4.Поливитаминдер және микроэлементтер 6.Анаболиктер (стероидтер емес және стероидты)
4.Некротиздеуді және фиброзирленуді тежеу.	1.Протеиназалардың ингибиторлары (контрикал, гордокс және т.б). 4.Гормондар
5.Холестаз көріністеріне жол бермеу	1. 10 мг/кг/ тәулігіне дозасында урсодезоксихоль қышқылының препараты (урофальк) немесе хено және тауродезоксихоль қышқылдары (хенофальк, таурофальк). 2.Өт қышқылдарының адсорбенттері (холестирамин, билигнин) немесе энтеросорбенттер (полифепан және т.б) 3. Өттік криздің пайда болуынан кейін-гидорхолеретиктер және т.б өт айдаушы заттар, тюбаждар.
6.Гемостаз коррекциясы	Коагулогрмма көрсеткіштеріне сәйкес.
Стратегия	Тактика
7.Антивирусты терапия
7.1 Вирусқа қарсы заттар	1.Рибаверин (интерферонмен немесе интерферон индукторларымен бірге)- құрамында РНҚ бар вирустармен шақырылған гепатиттер кезінде 0,2-0,4 г 3-4 рет тәулігіне (10 мг/кг/ тәу).вирусты гепатит С кезінде препататтар аурудың бініші күнінен бастап, 3 айға дейін тағайындалады. 2. Азидотимидин (интерферонмен немесе интерферон индукторларымен бірге) мөлшері 0,4-0,8 г тәулігіне – вирусты гепатит В, холестаздың айқын емес көріністерінде. 3.Ламивудин (интерферонмен немесе интерферон индукторларымен бірге) 0,1-0,3 г/тәул мөлшерінде -вирусты гепатит В, холестаздың айқын емес көріністерінде. 4.Криксиван (индинавир) 1,2-2,4 г/тәул мөлшерінде интерферонмен немесе интерферон индукторларымен бірге вирусты гепатит В, холестаздың айқын емес көріністерінде. 5.Өсімдік препараттары.
7.2 Иммуноглобулиндер (тамыр ішіне енгізуге арналған)	1.Гипериммунды: гепатит және т.б. 2.Полиспецификалық: октагам, сандоглобулин және т.б.
8.Иммунитетке бағытталған терапия	1.Фульминантты гепатиттың гипериммунды типінде – глюкокортикостероидтар. Сандиммун (циклоспорин А) басқа иммунодепрессанттар. 2. Фульминантты гепатиттың иммунотолерантты типінде – интерферон 10 млн/тәул вирусқа қарсы препараттармен бірге. 3.Гепатиттің прогредиентті ағымында – 3-4 апта интерферон (бірінші 3 күн 3 млн ЕД/тәул, содан кейін әрбір күннен кейін) вирусқа қарсы препараттармен бірге. 4.Гепатиттің созылмалы ағымында – интерферон индукторлары (неовир, циклоферон және т.б.) вирусқа қарсы препараттармен бірге. 5. Гепатиттің созылмалы ағымында және иммунограмманың көрсеткіштері және интерферонды статустың болуында – иммунокорригирлеуші заттарды қолдану. 6. Полиспецификалық тамыр ішілік иммуноглобулиндер 0,4-0,8 г/кг мөлшерінде.
9.Биокорригирлеуші терапия	Биопрепараттар жіне ішектің ph-ын өзгертетін заттар: бифидум және лактобактериялар, энтерол-250, лактулоза.

ГА реконвалесценттері диспансеррлік бақылауға алынады: жеңіл дәрежеде 1 ай ішінде, содан кейін қалдық көріністері жоқ болса бақылаудан алынады; орташа жіне ауыр дәрежеде 3 айға бақылауға алынады, егер қажет болса, сауығуға дейін бақыланады.

Алдын алу.Басқа ішек инфекцияларындағы сияқты санитарлық- гигиеналық және эпидемияға қарсы шаралар жүргізіледі.Таза су және таза тағам денсаулықтың кепілі болып табылады.Су құбырындағы суды вирусты ластануға тексеру қажет.

• Тұрғындар арасында санитарлық мәдениетті жақсарту.
• Гепатит А-мен ауыратын адамдармен қарым-қатынаста болғандарды 35 күн бақылаймыз.
• Қарым-қатынаста болған балаларға жүкті әйелдерге эпид көрсеткіштеріне байланысты жасына сәйкес (1 жастан 6 жасқа дейін – 0,75 мл, 7-10 жаста – 1,5 мл, 10 жаста – 3,0 мл) дозасында донарлық иммуноглобулин енгізіледі.

Жазған: Еркебулан Молдаханов

Семей мемлекеттік медицина университетінің 6 курс интерн дәрігері

Достарыңмен әлеуметтік желіде бөліс

Сайт бойынша іздеу

Ең үздік материалдар