Дифтерия ?оздыр?ышы болып табылады

Түрі: Corynebacterium diphtheriae

Морфологиясы. Дифтерия қоздырғышы полиморфизммен сипатталады - жіңішке, сәл иілген таяқша, коктар тәрізді және бұтақталатын түрі бар. Бактериялар бір-біріне бұрышталып орналасады, латынның L, X, V, Y әріптеріне ұқсас. Спора түзбейді, талшығы жоқ, көптеген штамдарында микрокапсуласы бар. C.diphteriae-ның негізгі қасиеті: таяқшаның екі ұшында волютин дәндерінің болуы, ол жасушалардың анилин бояуларымен біркелкі емес боялуын қамтамасыз етеді, Грамша оң боялады. Дифтерия қоздырғышы фильтрден өтетін және L-пішінді түрге айналуы мүмкін. Идентификациялау кезінде дифференциалды-диагностикалық маңызы бар қасиеттері (полиморфизм, таяқшалардың өзара орналасуы, волютин дәндері т.б.) ескеріледі.

Дақылдандыру. C.diphtheriae - факультативті анаэроб, өсу үшін ең қолайлы температура 37әС, орта рН-7,6, арнайы қоректік орталарда өседі, көбінесе элективті орталарда: Ру, Леффлер қоректік ортасы, ұйытылған сарысу, Бучин (хинозолді) ортасы, Тинсдаль (цистин-теллурит-сарысулы) ортасы. Калий теллуриті мен қаннан тұратын Клауберг ортасында үш типті колониялар өседі: ірі, сұр, шеттері түзу емес, радиалды сызылған, дәстүргүл (маргаритка) тәрізді; ұсақ, қара, томпайған, шеттері біркелкі; екі типке де ұқсайтын колониялар. Дақылдық және ферменттік қасиеттеріне байланысты C.diphtheriae-ның 3 биологиялық варианты бар: gravis, mitis, intermedius (14.19-кесте).

Belfanti биологиялық варианты дақылдың морфологиясы, биохимиялық қасиеттері бойынша mitis биологиялық вариантына ұқсас. Сондықтан көп уақыт осының варианты деп саналды. Gravis және mitis варианттарынан айырмашылығы ол нитритті нитратқа айналдырмайды, дегенменен бұл тест гликогенді ыдыратуымен қатар, дифтерия қоздырғышын идентификациялау кезіндегі міндетті тестке жатпайды. Міндетті анықтайтын және тұрақты белгісі – крахмалды ыдырату.

Ферменттік белсенділігі. Дифтерия қоздырғышының биохимиялық белсенділігі жеткілікті жоғары. Басқа ферменттермен қоса ол өзге коринебактерияларда жоқ цистиназа ферментіне ие. Mitis биоварына қарағанда gravis биовары крахмал мен гликогенді ыдыратады.

Антигендік қасиеті. Дифтерия бактерияларының ең негізіг антигені – бөліп шығаратын токсині болып табылады. Дифтерия қоздырғышы О- және К–антигендерге ие. К-антигендері құрылымы бойынша 58 серологиялық варианттарға бөлінеді. Mitis-тің серологиялық варианттары – 40, ал gravis – 14 серологиялық варианттан тұрады. C.diphtheriae-ның серологиялық ваинттарын жіктейтін халықаралық кестесі осы уақытқа дейін қарастырылмаған. Фаготиптеуі. Бактерияның түрішілік идентификациясы фаготиптеу арқылы жүргізіледі. Фаготиптеу өте маңызды тестке жатады, себебі ол дифтерия ошағын толығымен зерттеуге, бактерия тасымалдаушылықтың қалыптасуын және мерзімін, топтық ауру көбеюінің себебін анықтауға және т.б. мүмкіншілік береді. Дегенменен, фаготиптеудің тұрақты кестесі жасалмаған. Қазіргі уақытта идентификациялау үшін ПТР және рестрикциялық талдау жүргізіледі.

Сонымен қатар, дифтерияның құрамына кіретін басқа да патогенді факторлар кездеседі, оларға: адгезиндер, бактериоциндер, агрессия ферменттері, темір байланыстырушы ақуыздар жатады. C.diphtheriae гиалуронидаза, нейраминидаза, корд-фактор сияқты агрессия ферменттерін синтездейді. Шартты патогенді коринебактериялар терінің зақымдауын, фарингиттер, эндокардиттер, перитониттер, пиелит және циститтер т.б. қоздырады. Corynebacterium туыстастығының дифтерия

C. diphtheriae-ның биологиялық варианттарының дифференциалдық белгілері

қоздырғышымен қатар, адам ағзасының иммундық статусы әлсіреген жағдайларда іріңді-қабыну ауруларын туғызатын басқа да түрлері (C.pseudodiphtheriticum (hoffmanii), C.xerosis) жатады. Бұл бактериялар дифтерия қоздырғышы сияқты көмейде, конъюктивада, теріде тіршілік етеді.

Резистенттілігі. Спора түзе алмауына қарамастан дифтерия таяқшалары қоршаған орта факторларына өте төзімді болып келеді. Бұл қасиетке құрамында кездесетін балауыз тәріздес зат – кориномиколат арқасында ие. Кепкен үлбірлерде және мұрын-жұтқыншақ шырышында 2 айға дейін сақтала алады, әсіресе қыс кезінде. Дифтерия таяқшасы кептіруге және төменгі температураға тұрақты болады. Ойыншықтарда 15 күнге дейін, ал суда 6-20 күнге дейін сақталуы мүмкін. 5% фенол ерітіндісінде, 2% хлорамин және 70% этил спирті ерітінділерінде 1-2 минуттан кейін жойылады. Пенициллин, тетрациклин, макролид қатарына жататын антибиотиктерге төзімді.

Патогенезі. Дифтерия инфекциясына тек қана адамдар сезімтал. Күл таяқшалары науқастың және бактерия тасымалдаушының көмейінің шырышты қабығында орналасады. Инфекцияның ену қақпасы – көмей, мұрын, тыныс алу жолдары және т.б. ағзалардың шырышты қабаттары, енген жерінде күл бактериялары колонизациялана бастайды. Кірпікшелі эпителидің қозғалысы бәсеңдейді, жан-жағындағы микрофлора ингибирленеді, беткейлік шырыш сұйылады, күл бактериялары эпителия жасушаларының мембраналарына адгезияланады. Біртіндеп фибринозды қабыну байқалады, астында жатқан тіндерден қиын ажыратылатын дифтериялық қабықша түзіледі. Бактериялармен түзілетін экзотоксин қанға түседі, соның нәтижесінде токсинемия дамиды. Токсин миокард, бүйрек, бүйрекүсті безі, жүйке жүйесін зақымдайды.

Иммунитеті.Ауырғаннан кейін тұрақты, гуморалдық, антитоксикалық иммунитет қалыптасады. Күл тасымалдаушысына қарсы бағытталған иммунитеттің негізгі механизмі- жергілікті антитоксикалық. Жаңа туылған нәрестелерде анасынан берілген иммунитет 5-6 айға дейін сақталынады.

Вакцинадан кейінгі иммунитет (3-5 жасқа дейін) жеткілікті түрде ұзаққа созылады. Антитоксиндіқ антиденелерді ПГАР арқылы анықтайды. Антитоксикалық иммунитет қалыптасқан жағдай бактерия -тасымалдаушылықтан қорғамайды.

Микробиологиялық диагноз қою.Зерттеу заттары - жабынды, көз, мұрын-жұтқыншақ, құлақ, уретра, жара, т.б. бөліндісі. Жеделдетілген әдіс. Леффлер бойынша метилен көгімен бояу, грамша бояу. Бактериоскопиялық зерттеу әдісінің құндылығы – биполярлы боялған таяқшаларды анықтау, бірақ диагноз қоюға жеткіліксіз, себебі оларды дифтериоидтардан ажыратып, токсигендігін дәлелдеу қажет.

Бактериологиялық әдіс– негізгі әдіс. Зерттеу затын аш қарынға немесе ас ішкеннен 2 сағаттан кейін алу қажет. Алынған зат 3 сағат ішінде зертханаға жеткізілуі тиіс, егер тиісті уақыт ішінде алынған затты жеткізе алмайтындай жағдайлар туындаса, жартылай сұйық телуритті тасымалдаушы ортаға тампондарды батырып тасымалдайды.

10-15% гемолизденген қан (қой, жылқы, теңіз шошқасының, донорлардың) қосылған орта ең қолайлы болып табылады. Бірлескен флораны басып тастау үшін 0,04% калий теллуритін қосады. 24 сағаттан кейін қанды теллуритті ортада дифтерия батерияларының колониялары өсіп шыға бастайды, олар теллурит тұзынан металдық теллуритті қалыптастыруының салдарынан қара түске боялады. Колониялар құрғақтау, ілмекпен оңай алынады. Гравис биотипінің колониялары аспидті-қара түсті, диаметрі 1-1,5 мм, 48 сағаттан кейін жиектерінің иректеліп кетуінің, ал ортасының төмпешіктеніп, шетіне қарай сызықтар жүруіне қарап оларды дәстүр гүлге (маргаритка) ұқсастырады. Клауберг II ортасында митис биотобының колониялары қара, сәл томпайған, гравис колонияларына қарағанда ұсақтау, шеттері тегіс болып келеді, 2- тәуліктің соңына қарай шеттерінде төмпектер пайда болады. Интермедиус биотипінің колониялары сәл конус тәріздес, домалақ, диаметрі 0,5-1мм, ортасы сұрлау-қара, ал беті түйіршіктелген болып келеді.Қайта себу үшін күдікті бірнеше колонияларды алады. Оның әр қайсысынан 10% сарысу қосылған қиғаш агарға, токсигенділігін және цистиназасын анықтайтын орталарға себінді жасайды.

Бір тәуліктен кейін өсіп шыққан таза дақылдың морфологиялық, тинкториалдық қасиеттерін, биохимиялық белсенділігін – цистиназа ферментін, уреаза жоқтығына, сахарозадан басқа глюкозаны, мальтозаны кейде крахмал мен декстринді ашыту қабілетін анықтау жүргізіледі. Аталып кеткен зерттеулер нәтижесіне сүйене отырып күл қоздырғышын дифференцациялайды.

Серологияылқ әдіс. Қан сарысуында және бактериялық дақылдарда токсинді жедел анықтау үшін ПГАР, РИА, ИФТ және молекулярлы-генетикалық әдіс – ПТР қолданылады.

Күл таяқшасының таза дақылының токсинін анықтау үшін, теңіз шошқасына таза дақылды енгізгенде, некроз ошағы анықталады, тері астылық енгізгенде өлген жануарда бүйрек үсті безінің гипертрофиясы және гипериемиясы анықталады.

Емдеуі.Емдеудің негізгі әдісі иммундық терапия – дифтерияға қарсы антитоксиндік сарысуды жедел енгізу. Дифтерияға қарсы жылқының антитоксиндік тазартылған сұйық сарысуы қолданылады. Емдік мөлшері 10 000-120 000 AE. Ауру басталған соң 3 тәуліктен кейін антитоксиндік сарысу еңгізілмейді. Күлге қарсы сарысудың ішінде адам ағзасына бөгде ақуыздар болғандықтан анафилактикалық шок болуы мүмкін. Асқынуды болдырмас үшін сарысуды Безредка әдісімен бөлшектеп (2-3 қабылдау) енгізу қажет.

Көмей тарылған кезде асфиксияны болдырмас үшін интубация немесе трахеотомия жасалынады.

Дифтерияға қарсы адамның иммунды глобулині өндірілген. Сонымен қатар антибиотиктермен (пенициллин, эритромицин немесе макролидтер және басқа бетта-лактамды антибиотиктер) емдеу жүргізіледі.

Алдын алуы.Арнайы сақтандыруы АДС (адсорбцияланған дифтерия-сіреспе анатоксині), АКДС (адсорбцияланған көкжөтел-дифтерия-сіреспе вакцинасы) препараттарын үш айлық жастан бастап балаларға егу болып табылады. АДС-анатоксині арқылы ревакцинация тек балалық шақта емес, сонымен қатар ересек адамдарда әр 10 жыл сайын жүргізіледі. Ауру адаммен қатынаста болған, антитоксиндік иммунитетінің деңгейі төмен адамдарға дифтериялық анатоксин (АД) енгізеді. Айтылған препараттардан басқа, аллергияға сезімтал адамдарды иммунизациялау үшін құрамында антиген мөлшері аз АКДС-М, АДС-М, АД-М анатоксиндерін қолданады, бірақ осы препараттардың иммуногендігі төмен болады.

14.6.2. Микобактериялар (Mycobacteriaceae тұқымдастығы)

1. Баяу өсетіндер, олар температура мен қоректенудің қолайлы жағдайында тығыз қоректік орталарда 7 және одан да астам тәуліктен кейін көрінетін колониялар түзетін микобактериялар (M.tuberculosis, M.bovis, M.аfricanum, M.avium, M.cansasi, M.marinum, M.simia, M.gastrii ж.т.б.).

2. Жылдам өсетіндер, олар температура мен қоректенудің қолайлы жағдайында тығыз қоректік орталарда 7 тәулікке дейін көзге көрінетін колониялар түзетін микобактериялар (M.phlei, M.vaccae, M.diernhoferi, M.smegmatis және т.б.).

3. In vitro-да дақылданбайтын немесе ерекше қоректік орталарды қажет ететін микобактериялар (M.leprae, M.lepraemurium, M.haemophylium).

Осы микроорганизмдер микобактериялық инфекциялардың қоздырғыштары болып келеді: туберкулез, алапес (лепра), микобактериоздар.

Дифтерия – өткір бактериалды жұқпалы ауру, патогенді енгізу кезінде фибринозды қабынудың дамуымен сипатталады (негізінен жоғарғы тыныс жолдарының қозғалысына әсер етеді, орофарингеш шырыш). Дифтерия ауамен түсетін тамшылар мен ауа шаңы арқылы тасымалданады. Инфекция орофарнкаға әсер етуі мүмкін, кеудені, трахея және бронх, көздер, мұрын, тері және жыныстық органдар. Дифтерия диагнозы қоздырғыштың шырышты қабығынан немесе терісінен бактериялық зерттеу нәтижесіне негізделеді, тексеру және ларингоскопиялық деректер. Миокардит пен неврологиялық асқынулар пайда болса, кардиолог пен невропатологтың кеңес беруі қажет.

Дифтерия

Патогеннің сипаттамасы

Corynebacterium diphthereria дифтерия тудырады — грамдық оң бактерия, әдемі, оның соңында волутин дәндері орналасқан, ол мидың көрінісін береді. Дифтерия бөшкесі екі негізгі биовар және бірнеше аралық нұсқалармен ұсынылған. Микроорганизмнің патогенділігі күшті экзотоксинді бөлуде, уыттылығы тек сіреспе және ботулинаға дейін екіншіден. Дифтер емес токсинді шығаратын бактериялар штамдары ауру туғызбайды.

Патоген қоршаған ортаның әсеріне төзімді, объектілерде сақталуы мүмкін, екі айға дейінгі шаңда. Ол төмен температураға жол бермейді, 60 жасқа дейін қызады °10 минуттан кейін. Ультракүлгін сәулелену және химиялық зарарсыздандыру құралдары (лизол, хлор құрамындағы агенттер және басқалар бар.) дифтерия соққысына зиян келтірмейді.

Дифтерияның резервуары мен көзі науқас немесе тасымалдаушы болып табылады, дифтерия бензинінің патогендік штамдарын оқшаулау. Көптеген жағдайларда инфекция ауру адамдардан келеді, Ең эпидемиологиялық маңызды болып табылады аурулардың жойылған және атипті клиникалық нысандары. Қалпына келтіру кезеңінде патогенді оқшаулау 15-20 күнге созылуы мүмкін, кейде үш айға дейін ұзартылады.

Дифтерия негізінен аэрозольдік механизм арқылы тасымалданады. Кейбір жағдайларда инфекцияның байланыс-тұрмыстық жолын жүзеге асыруға болады (ластанған үй заттарын пайдаланған кезде, ыдыс-аяқ, лас қолдар арқылы беру). Патоген азыққа көбейте алады (сүт, кондитерлік өнімдер), тамақтануды тамақтану арқылы емдеуге ықпал етеді.

Адамдар инфекцияға жоғары табиғи сезімталдығы бар, ауруды ауыстырғаннан кейін антитоксидтік иммунитет пайда болады, патогенді тасымалдаушыға кедергі келтірмей, қайта инфекциядан қорғай алмайды, бірақ оның пайда болу жағдайында асқынулардың болмауына және ағынын жеңілдетуге ықпал етеді. Алғашқы өмірдің балалары дифтерия токсиніне антиденелерді қорғайды, анасынан трансплантат арқылы жіберіледі.

Дифтерия жіктелуі

Дифтерия зақымдану орнына және келесі формалардың клиникалық бағасына байланысты өзгереді:

oropharngeal дифтерия (локализацияланған, жалпы, субтоксикалық, улы және гипертоксикалық);
дифтерия крупы (кеуденің локализацияланған крупы, Бронхитке тараған кезде кеуде және трахеяның бұзылуымен және төменгі круптың ортақ крупі);
дифтериялық мұрын, жыныстық органдар, Көз, тері;
түрлі органдардың аралас зақымдануы.

Локализацияланған орофарингеальді дифтерия каталкалада пайда болуы мүмкін, арал және мембраналық нұсқа. Уытты дифтерия біріншіден бөлінеді, екінші және үшінші дәрежелі.

Дифтерия белгілері

Дифтерия дифтериясы дифтерия бөшкесі инфекциясының көп жағдайда дамиды. 70-75% жергілікті жағдайларда ұсынылған. Аурудың басталуы – дәмді, дене температурасы фебрильді сандарға дейін көтеріледі (безгегі субфебрилі аз), жұмсақ интоксикация белгілері пайда болады (бас ауруы, жалпы әлсіздік, аппетит жоғалту, тері жамылғысы, Импульстің өсу қарқыны), тамақ ауруы. Қызба 2-3 күнге созылады, екіншісіне бөртпелерге арналған рейд, бұрын фибринозды, тығызырақ болады, тегіс, меруерт жылтырауға ие болады. Рейдтер қиын, қан кету шырышты қабатын алып тастағаннан кейін қалдырады, ал келесі күні тазартылған орын тағы да фибринді пленкамен жабылады.

Ересектердің үштен біріне тән фибриналық рейдтер ретінде локализацияланған орофарингеальді дифтерия көрінеді, Керісінше, рейдтер бос және оңай алынбалы, қан жоқ. Бұл аурудың басталуынан 5-7 күн өткеннен кейін типтік дифтерлік рейдтер. Орофарнаның қабынуы әдетте аймақтық лимфа түйіндерін пальпациялауға сезімталдық пен қалыпты өсуімен бірге жүреді. Бүйрек және аймақтық лимфадениттың қабынуы бір жақты болуы мүмкін, сондықтан екіжақты. Лимфа түйіндері асимметриялық әсер етті.

Локализацияланған дифтерия сирек вакцинада байқалады. Бұл жағдайда белгіленген субфебилді, немесе температура қалыпты шектерде қалады, уыттану аздап айтылған, орофарнкаларды зерттеу кезінде шырышты қабаттың байқалатын гиперемиясы және бөртпелердің кейбір ісіктері байқалады. Орташа жұтылу кезінде ауырсыну. Бұл дифтерияның ең жұмсақ нысаны. Локализацияланған дифтерия әдетте қалпына келуімен аяқталады, бірақ кейбір жағдайларда (тиісті емдеусіз) неғұрлым кең таралған нысандарға жету және асқынулардың дамуына үлес қосуы мүмкін. Әдетте 2-3 күнде температура жоғалады, бензин рейдтері – 6-8 күн.

Кәдімгі орофарингез дифтериясы өте сирек кездеседі, 3-11 артық емес% істер. Бұл пішінде шабуылдар бездерде ғана емес анықталады, сонымен қатар орофарингеш шырышты қабығына таралды. Сонымен бірге жалпы интоксикация синдромы, лимфаденопатия және безгегі қарқынды, локализацияланған дифтериямен салыстырғанда. Орофарингеальді дифтерияның субтогенді нысаны тамақ пен мойынның жұтылуы кезінде қатты ауырсынумен сипатталады. Науқастарды тексеру кезінде, олардың қараңғы түсі көгілдір түспен бар, рейдтермен жабылған, олар сондай-ақ тілді және патиналық аркада белгіленеді. Бұл пішін сығылған ауыр аймақтық лимфа түйіндері бойынша тері жасушаларының ісінуімен сипатталады. Лимфаденит жиі бір жақты болып табылады.

Қазіргі уақытта орофарингез дифтерияның уытты түрі өте кең таралған, жиі (20 жаста% істер) ересектерде дамиды. Бастау әдетте дауыл болып табылады, дененің температурасы тез жоғары көтеріледі, қарқынды токсикоз өсуде, Еріннің цианозы белгіленген, тахикардия, артериялық гипотензия. Аяқты ауыр мойны мен мойны, кейде – асқазанда. Зәр шығару орталық жүйке қызметінің бұзылуына ықпал етеді, айнуы мен құсу мүмкін, көңіл-күйдің бұзылуы (эйфория, жағымсыздық), сананың, қабылдау (галлюцинация, ақылсыз).

II және III дәрежедегі уландырғыш дифтерия артерияның қарқынды ісінуіне ықпал етуі мүмкін, обструктивті тыныс алу. Рейдтер өте жылдам көрінеді, орофарнс қабырғалары бойымен таралған. Фильмдер қалыңдығымен және қалыңдығымен, рейд екі апта немесе одан көп уақыт бойы сақталады. Ерте лимфаденит байқалды, ауыр түйіндер, тығыз. Әдетте бұл процесс бір жағынан өтеді. Уытты дифтерия мойынның ауырсынусыз ісінумен сипатталады. Бірінші дәрежелі ісіну эфеммен сипатталады, орта мойынмен шектелген, Екінші дәрежедегі клавиша, ал үшіншіден, үшінші — кеудеге қарай созылады, бетінде, мойынның артқы жағында және артқы жағында. Науқастар аузынан жағымсыз шірік иісін атап өтеді, дауыс тондық өзгерту (назализм).

Гипертоксикалық пішін өте ауыр, әдетте адамдарда дамиды, ауыр созылмалы аурулардан зардап шегеді (алкоголизм, Жұқпалар, қант диабеті, цирроз және басқалар.). Керемет салқындатқыш безгегі сыни сандарға жетеді, тахикардия, шағын толтырғыш импульс, қан қысымының төмендеуі, қатты акроцианозбен ауырады. Дифтерияның осы түрімен геморрагиялық синдром дамуы мүмкін, бүйрек жетіспеушілігімен уландыратын шок. Дұрыс медициналық көмек болмаса, аурудың бірінші немесе екінші күнінде қайтыс болады.

Локализацияланған дифтерия крупсында процесс қылшықтың шырышты қабығымен шектеледі, жалпы нысаны бар – трахея тартылды, ал круг түсіп кеткен – бронхи. Жиі круфа орофарингеальді дифтериямен бірге жүреді. Жақында ересектерде инфекцияның бұл түрі байқалды. Ауру әдетте елеулі жалпыланған симптоматикамен қатар жүрмейді. Круптың үш кезеңі бар: дисфониялық, стенотикалық және асфиксия кезеңі.

Стенотикалық сатысы асфиксикалық болады – тыныс алудағы қиындықтар, жиі кездеседі, тыныс жолдарының кедергісі нәтижесінде толық тоқтағанша аритмиялық. Ұзақ гипоксии миды бұзады және тұншығудан өлуге әкеледі.

Мұрыннан тыныс алу қиындықтары ретінде көрінді. Катаральді ағын болған жағдайда – сероздық іріңді мұрынды шығару (кейде – геморрагиялық) сипаты. Дене температурасы, ереже бойынша, жақсы (кейде субфебилді), уыттану анықталмаған. Ұлғаюда болғанда мұрын шырыштысы, Fibrinous рейдтеріне назар аударыңыз, фильмнің фантастикалық нұсқасы тұмсықтар сияқты алынып тасталады. Тозаңның айналасындағы теріні тітіркендіреді, Мастерация пайда болуы мүмкін, қыртыстар. Көбінесе мұрынның дифтериясы орофарингез дифтериямен бірге жүреді.

Катараль нұсқасы конъюнктивит ретінде көрінеді (негізінен бір жақты) орташа сероздық разрядпен. Жалпы жағдайда, қанағаттанарлық, безгегі жоқ. Мембраналық нұсқа вирустық конъюнктивада фибринозды бляшка қалыптасуымен ерекшеленеді, қабақтың шөгуі және сероздық іріңді ағу. Жергілікті көріністер субфебрильді және жұмсақ интоксикациямен бірге жүреді. Инфекция екінші көзге таралуы мүмкін.

Уытты формасы өткір басымен сипатталады, жалпы интоксикация симптомдары мен безгегінің жылдам дамуы, қабақтың қатты іштің сүйемелдеуі, көзден іріңді геморрагиялық секреция, қоршаған теріге тітіркенуі және тітіркенуі. Қабыну екінші көзге және қоршаған тіндерге таралады.

Инфекцияның бұл түрлері өте сирек кездеседі, ереже бойынша, инфекция жолымен байланысты. Ең жиі орофарнс немесе мұрынды дифтериямен біріктіреді. Ісіктер мен гиперемияны қоздырылған тіндердің сипаттамасы, аймақтық лимфаденит және фибринозды дифтериялық рейдтер. Еркектерде жыныс мүшелерінің дифтериясы көбінесе сиқырлы және бас айналасында дамиды, әйелдерде – влагалище, бірақ кішкентай және ірі зертханаға оңай таралуы және әсер етуі мүмкін, перинэум және анус. Әйел жыныс мүшелерінің дифтериясы геморрагиялық секрециямен бірге жүреді. Қабыну уретрия аймағына таралады – Зәр шығару ауруды тудырады.

Терінің дифтериясы терінің тұтастығына зиян келтіретін жерлерде дамиды (жаралар, абразивалар, жұлдыру, бактериялық және саңырауқұлақ зақымдануы) патогенмен байланысқан жағдайда. Гиперемиялық эфемозды терідегі сұр тақта түрінде көрінеді. Жалпы жағдайда, қанағаттанарлық, бірақ жергілікті көріністер ұзақ уақыт бойы болуы мүмкін және бірте-бірте төмендейді. Кейбір жағдайларда дифтерия таяқтарын асимптомдық тасымалдау жүргізіледі, Созылмалы қабыну мұрын қуысы мен фаренцы бар адамдарда жиі кездеседі.

Дифтерияның асқынуы

Инфекциялық-токсикалық шокпен дифтерия жиі кездеседі және қауіпті түрде қиындайды, улы нефроз, бүйрек жеткіліксіздігі. Нервтің зақымдануы мүмкін (полирадрикулоневропатия, неврит) жүрек-қан тамырлары (миокардит) жүйелер. Өлімге ұласатын асқынулардың даму қаупі тұрғысынан аса қауіпті болып табылады және улы және гипероксикалық дифтерия.

Дифтерия диагностикасы

Бактериялық зақымданудың қанның суретін талдау, оның қарқындылығы дифтерия түріне байланысты. Ерекше диагноз мұрынның және шырышты қабықшалардың шырышты қабығынан алынған бактериялық зерттеу негізінде жасалады, Көз, гениталия, тері және т.б. Бактериялық мультимедиа материалдарын материал жиналғаннан кейін 2-4 сағаттан кешіктірмей жүргізу керек.

Антитоксидті антиденелердің титерінің жоғарылауы қосалқы мағынаға ие, rnga арқылы өндірілген. Дифтерия токсині ПТР арқылы анықталады. Дифтерия крупының диагностикасы гормондарды ларингоскоппен тексеру арқылы жасалады (Ісіну байқалады, гиперемия және фибринозды қабықшалар, glottis аймағында, трахея). Егер неврологиялық асқынулар пайда болса, дифтериямен ауыратын науқас невропатологпен кеңес алу керек. Дифтерия миокардитінің белгілері пайда болса, кардиологтың кеңес беруі белгіленеді, ЭКГ, Жүректің ультрадыбыстық жүйесі.

Дифтерияны емдеу

Дифтериялық науқастар жұқпалы ауруханаларда жатқызылады, этиологиялық емдеу модифицирленген әдіспен антифтерияға қарсы антиоксидті сарысуды басқару болып табылады. Ауырсынуды іштің сарысуы мүмкін.

Терапиялық шаралар кешені куәландырумен толықтырылды, улы формаларда, детоксикация терапиясы глюкозаны пайдалану арқылы тағайындалады, кокарбоксилаз, С витаминін енгізу, қажет болған жағдайда — преднизолон, кейбір жағдайларда – плазмалық алмасу. Асфиксия қаупімен энтукация жасалады, жоғарғы тыныс жолдарының тӛмендеуі жағдайында – трахеостомия. Екінші инфекция қауіп төндірсе, антибиотикалық терапия тағайындалады.

Дифтерияны болжау және алдын алу

Дифтерияның локализацияланған нысандарының орташа және орташа деңгейін болжау, сондай-ақ антитоксиді сарысуды уақтылы енгізу — қолайлы. Болжауды күшейту үшін уытты түрінің ауыр болуы мүмкін, асқынуларды дамыту, терапиялық шаралар кеш басталуы. Қазіргі уақытта пациенттерге күтім жасау және халықты жаппай иммунизациялау есебінен дифтериядан өлім — 5 артық емес%.

Ерекше алдын алу барлық халықты жоспарлауға сәйкес жүзеге асырылады. Балаларды вакциналау үш айдан басталады, регенерация 9-12 айда жүргізіледі, 6-7, 11-12 және 16-17 жас аралығында. Вакцинациялар дифтерияға, сіреспе немесе мазасыздан қарсы күрделі вакцинамен жүргізіледі, дифтерия және сіреспе. Қажет болса ересектерге вакцинация жасаңыз. Науқастарды босату қалпына келтіруден кейін және қос теріс бактериологиялық зерттеуден кейін жасалады.

1. Жұтқыншақ дифтериясы

2. Мұрын дифтериясы

3. Көздің дифтериясы

4. Құлақтың дифтериясы

5. Қынап дифтериясы

6. Жара беткеіндегі дифтерия

Дифтерия қоздырғышы - коринеформды бактериялар сыртқы қоршаған ортада кең таралған, Corіnebacterіum туыстастығына жатады. Морфологиялық сипаттамасы - клетка шеттері бұршіктелген (грек сөзінен coryne - түйреуіш), тұрып қалған дақылдарда тармақтары болады, және цитоплазмада қосымша дәндері бар.

Corіnebacterіum туысы көптеген түрлерден құралған, оларды негізгі 3 топқа біріктірген:

1. Адамға және жануарларға патогенді коринебактериялар

2. Өсімдіктерге патогенді коринебактериялар

3. Патогенді емес коринебактериялар. Осылардың көптеген түрі тері, мұрын-жұтқыншақ, көздің, тыныс алу жолдары, уретра мен жыныстық мүшелердің кілегей қабығында қалыпты микрофлора құрамына кіреді.

Морфологиясы. Corіnebacterіum dіphtherіae - тік немесе имектелген қозғалмайтын таяқшалар, ұзындығы 1.0-8.0 мкм және көлемі 0.3-0.8 мкм., спора, капсуласы жоқ, кей штаммдарында микрокапсула бар. Таяқша бір немесе екі шетінде бұршіктері бар, волютин дәндерінен тұрады, олар метилен көкпен бояғанда көгілдір-пурпур түс береді. Нейссер әдісімен бояғанда таяқша сары түсте, ал волютин дәндері - қоныр-қара түсте боялады. Коринебактериялар грам оңды таяқшалар, бірақ полиморфты - тұрып қалған дақылда және антибиотиктер әсерінен грам теріске ауысуы мүмкін. Бір дақылда әр түрлі көлемді таяқшалар рим әріптері V, X немесе түйіршек секілді орналасады. Ал патогенді емес коринебактериялар - дифтероидтар және жалған дифтериялық таяқшалар - бір-біріне жабысқан күйінде, волютин дәндері тек бір жағында орналасады немесе мүлдем болмайды.

Дақылдық қасиеттері.Дифтерия коринебактериясы аэроб немесе факультативті анаэроб, оптимальді өсу температурасы 35-37 0 С, рН 7.6-8.0. Қоректі ортаға талғампаз емес, бірақ сары су немесе қан қосылған орталарда жақсы өседі. Селективті орталары Клауберг, Ру немесе Леффлердің ірітілген сары су орталары, колониялар 8-12 сағ. дөнес ақшыл-сүр немесе сары түсте. Беттері тегіс немесе сәл дәнді, шеттері сәл мөлдір ортасына қарағанда. Колониялар бір-бірімен тығыз өспейді, сондықтан дақыл түрі “шагрен терісіне” ұқсас. Сүйық орта лайланады немесе мөлдір болады, ал бетінде нәзік қабықша, біршама уақыт өткен соң қалындайды, ұсақталып түбіне түседі.

Дифтерия коринебактериялардың ерекшелігі теллурит калий қосылған қанды және сары су орталарында жақсы өседі, себебі қоринебактерий теллурит калийді қалпына - темірлі калийге ауыстырады, ал олар бактерийде жиналып қалып оларға қоныр сүр немесе қара түс береді. Осындай орта қолдану дифтерия бактерийлер бөлінуін жоғарлатады.

Тексерілетін материалды Бучин ортасына егуге болады (хинозольды орта). Осы ортада өскен дифтерия коринебактериялары индикаторды қалпына келтіргендіктен фиолет түске боялады. Дифтероидтар мен жалған дифтериялық таяқшалар түссіз немесе аспан-көгілдір колониялар түзеді.

Ферментативтік қасиеттері. Дифтерия коринебактериялары глюкозаны, мальтозаны, галактозаны қышқылға дейін ыдыратады, лактоза, сахароза және маннитті ыдыратпайды. Gravіs типтес дифтерия бактериялары крахмалды ыдыратады, осы белгі бойынша басқа екі биотиптерден ажыратылады. Дифтерия қоздырғышы сүтті пептонизацияламайды, уреазаны ыдыратпайды, пептонды ыдыратқанда индол түзбейді. Кей жағдайларда күкірт сутегін түзе алады. Цистиназа ферменті бар. Осы белгілері бойынша дифтерия коринебактериялары көздің шырышты қабығында кездесетін (С.xerosіs), жұтқыншақта кездесетін (C.pseudodіphtherіtіcum), және басқа дифтероидтардан ажыратылады (кесте-1).

C.dіphtherіae басқа дифтероидтардан ажыратылатын дифференциялық белгілері

Корине-бактерий түрлері	Ферментация	Уреаза	Гемолиз	Пизу сынамасы	Токсин синтезі
Глюкоза	Сахароза	Крахмал
C.dіphtherіae С.xerosіs C.pseudodіphtherіtіcum	+ + -	-(+) + -	(+)(-) - -	- - +	+ - -	+ - -а	+(-) - -

Ескерту: + - оңды белгі; - - теріс белгі; (+)(-) - белгі кей жағдайда оңды, ал басқа жағдайда теріс; а - Пизу сынамасында цистиназа байқалады.

Табиғатта дифтерия таяқшасының негізгі үш варинттары (биотиптері) кездеседі: gravіs, іntermedіus, mіtіs. Олар морфологиялық, культуралдық, биохимиялық және т.б. қасиеттерімен ерекшелінеді (кесте-2).

Gravіs биотипі жиі дифтерияның ауыр түрінде кездеседі және топтық көтерілістер береді.

Міtіs биотипі женіл спорадикалық ауру тудырады, ал іntermedіus жоғарыда аталғандардың ортасында.

Антигендік құрылысы гетерогенді. Соматикалық антигендері бойынша серотиптерге бөлінеді, Рессейде 11 серотиптерінің 7 негізгі ал 4- қосымша, сирек кездеседі. 6 серотиптері (1, 2, 3, 4, 5, 7) Gravіs биотипіне жатады, ал 5 (6, 8, 9, 10, 11) mіtіs типіне.

Corіnebacterіum dіphtherіae фаготиптеуінетүрлі схемалар ұсынылған. М.Д.Крылова схемасы бойынша 9 фагтар жиынтығымен (А, В, С, Д, Ғ, Н, 1, К, G) Gravіs биотипінің токсигенді және токсигенді емес штамдарын ажыратуға болады.

Физикалық және химиялық факторларға төзімділігі. Corіnebacterіum dіphtherіae төменгі температураға тұрақты, бірақ жоғары температурада тез жойылады: 60 0 С - 15-20 мин, қайнатқанда - 2-3 мин жойылады. Барлық дезинфектанттар (лизол, фенол, хлорамин, т.б.) 5-10 мин. жояды. Сонымен қатар, қоздырғыш құрғап қалсада ұзақ уақыт тіршілік ете алады, әсіресе кеуіп қалған кілегейде, сілекейде, топырақ шаңында. Аэрозолда дифтерия таяқшасы 24-48 сағат тіршілік етеді, балалар ойыншықтарында 15 тәулік сақталады, ал суда - 6-20 тәулік.

Күл ауруы немесе Құрөзек (дифтерия) - қоздырғышы Corynebacterium тегіне (род) жатады. Бактериялар ұштары жуандау келген түйреуіш тәрізді болады. Бұл топқа адам үшін патогенді дифтерия таяқшалары және патогенді емес түрі – жалған дифтерия таяқшалары және дифтероидтар ( кілегей қабықтарда және тері қабатында кездесетін) жатады. Күлдің қоздырғышы - Corynebacterium diphtheriae 1883 ж Т. Клебс тауып , 1884 ж Ф. Леффлер таза культура түрінде бөлген.

Күл қоздырғышы имек, жіңішке таяқшалар 3-6х0,3-0,5 мкм, ұштары жуандау. Бұл жуан жерлерде Бабеш-Эрнст дәндері болады. Күл бактериялары қозғалмайды, спора, капсуласы болмайды, Гр оң. Олар негізгі анилинді бояулармен жақсы боялады. Бояуға көбіне сілтілі метилен көгін пайдаланады. Дифтерия Corynebacterium ерекшелігі – олардың полиморфтығында, бір культурада формасы және размері бойынша әртүрлі таяқшалар кездеседі: имек, түзу, ұзын, қысқа, жуан, кейде коккобактериялар. Мазокта бактериялар сүйір немесе доғал бұрыш жасап, жұптасып орналасады. Мазокта орналасу және талшық дәндерінің болуы дифференциалды – диагностикалық белгілеріне жатады (микроскопиялық зерттеуде). Коринебактериялардың патогенді емес өкілдері жиі бөлек-бөлек орналасады, талшық дәндері болмауы немесе бір ұшында ғана болуы мүмкін.

Күл коринебактериялары факультатифті анэробтар, 35-37 градуста, Рн -7,4-7,8 өседі. Олар кәдімгі қоректік орталарда көбейеді. Оларды қан және сарысу қосылған қоректік орталарда өсіреді. Бұл орталарда коринебактериялар 14-18 сағатта тез өседі , томпақ, крем түсті колониялар түзеді. Бірақ, бұл орталарды дифтерия таяқшаларын жалғанды дифтерия таяқшаларынан айыру мүмкін емес.

Қазіргі кезде, негізгі өсіру қөректік орталарына Клауберг ортасы( қан сарысуы және калий теллуриті қосылған) хинозольды Бучина ортасы пайдаланылады. Культуралық және ферментативтік қасиеттерін негізге ала отырып дифтерия коринобактерияларын үш биоварға бөледі: гравис , митис, интермедиус. Гравис биовары көбінесе R-формада кездеседі. Клауберг ортасында бұл биовар бактериялары ірі 2-3 мм колониялар түрінде өседі , сұр-қара түсті, розетка тәрізді. Петлямен алғанда шашылады. Сорпада бұл бактерия үгітілетін қабық және дәнді тұнба түзеді. Митис биовары Клауберг ортасында шағын , тегіс(S-формалы), қара түсті колониялар түзейді. Сорпада біркелкі лайлы өсінді береді. Интермедиус биовары аралық болып табылады. Клауберг ортасында бактериялар жылтыр, майда қара колониялар түзейді (бұл биовар сирек кездеседі). Ферментативтік қасиеті барлық үш биовар да цистиналазы, цистинді күкіртсутек түзеп ыдыратады. Бұл қасиеттер дифтерия қоздырғышын осы топтық патогенді емес өкілдерінен айыруға көмектеседі. Барлық үш биовар қоздырғыштары глюкоза және мальтозаны қышқылға дейін ыдыратады. C.gravis крахмалды ыдыратады. Бұл қасиеті қалған екі биовардан ерекшелейді. Дифтерия коринобактериялары нитратты нитритке қайта айналдырады.

Токсинтүзу :Күл қоздырғыштарының вирулентті штаммдары экзотоксин бөледі.

Антигендік құрылысы:Күл бактерияларында термолабильді белокты антиген және типоспецификалық полисахаридті О-антиген бар. Бұдан басқа коринобактериялардың 19 фаговарлары бөлінеді. Фаговардың көмегімен ауру көзін табады. Күл қоздырғышы салыстырмалы тұрақты 60 градуста жойылады. Табиғи жағдайда дифтериямен жануарлар ауырмайды. Тәжірбиелік жануарлардан теңіз шошқасы және бактериятасымалдаушылар. Жұғу жолдары: ауа тамшылары арқылы , тұрмыстық қарым-қатынас (ыдыс-аяқ, ойыншық, кітап, сүлгі арқылы).

2)мұрын дифтериясы болады. Сирек, кеңірдек, қолқа, көз, құлақ, қынап дифтериялары кездеседі.

Патогенезі : кіру жолдары –тыныс алу жолдарының кілегей қабығы және зақымданған тері. Кілегей қабыққа түскен дифтерия қоздырғышы кірген жерінде көбейеді де, тін некрозын шақырады. Астыңғы тіндерге қатты жабысқан қабық (пленка) түзіледі. Кілегей қабық бетінде сұр немесе сарғыш налет пайда болады. Мақталы тампонмен немесе шпательмен қабықты алғанда кілегей қабаттың беті қанауы мүмкін.

Дифтерия коринебактерияларының көбею процесінде некроз аймақтарында экзотоксин жиналып , кілегей қабаттың және клетчатканың ісігіне әкеп соқтырады. Кілегей қабаттан ісік кеңірдекке, қолқаға таралып , асфиксия(тұншығу) белгілерін шақыруы мүмкін. Қанайналымындағы токсин жүрек бұлшық еттерін, бүйрек үсті бездерін және жүйке жүйесі клеткаларын зақымдайды.

Күл- бұл токсикоинфекция. Процестің ауырлығы штаммның токсигендік дәрежесіне, организмнің қорғаныш күшіне байланысты.

Иммунитет : антитоксикалық және антибактериалды иммунитет арқылы ауруды қабылдамайды. Емшектегі бала ауырмайды. Өйткені, оларда анасынан берілген белсенсіз иммунитет болады.

Аурудан соң иммунитет қалады. Бірақ, 6-7% жағдайда қайта ауыру байқалады.

Алдын-алу :1) ерте нақтылау;

4)токсигенді күл таяқшаларын тасымалдаушыларды анықтау.

Арнайы алдын-алу анатоксин жіберу арқылы жүзеге асады.

Емі: Күлге қарсы антитоксиндік сыворотка қолданылады. Дозасы және жиілігі емдеуші дәрігер белгілейді, антимикробты препараттар да қолданылады.

ШЖҚ РМК Қызылорда облысы бойынша

филиалының лаборант-бактериологы

Читайте также: