Вич алдын алу шаралары

1)СПИД жұғу жолдары

СПИД ол ВИЧ инфекциясының кезекті асқынған стадиясы ғана, ВИЧ СПИД-ке айналғанға дейін көп жылдар өтпек. Бұл жылдардың нақты мерзімі әрбір науқастың өз денсаулығын одан әрі қарай қалай күтуіне байланысты болмақ. Басқа сөзбен айтқанда, адамда өмір бойы ВИЧ инфекциясы болуы, бірақ СПИД-ке айналмауы да мүмкін. Қысқасы, иммун­тапшылығы вирусы адамның қанындағы CD4 немесе Т клеткаларын зақымдайды. Бұл клеткалар ағзаны инфекциялардан қорғайтын иммундық жүйенің қалыпты қызмет етуінде ерекше маңызға ие. ВИЧ инфекциясы қанға түскеннен кейін көбейе келе жоғарыда аталған клеткалар­ды өлтіре бастамақ. Өз кезегінде иммун­дық жүйе “жоғалған” клеткаларды жыл­дам қалпына келтіріп отырғанмен жылдар өте келе CD4 клеткалары соншалықты азайып, ағза оны қалпына келтіріп үлгере алмай қалады. Осының салдарынан иммундық жүйе бұзылып, жайшылықта аса қауіпті емес инфекциялардың алдында адам ағзасы шарасыз болып қалмақ. Бұл инфекциялар (оның ішінде онкологиялық аурулар да кіреді) оппортунистер деп аталады, яғни “жағдайды пайдаланушы­лар”. ВИЧ-пен ауыратындарда оппор­тунистік инфекциялардың пайда болуы СПИД диагнозын қоюға негіз болмақ.

1 желтоқсан – Дүниежүзілік СПИДке қарсы күн.

СПИД вирус арқылы жұғады. Ол вирустар көзге көрінбесе де, адамның қанындағы антиденелерді өлтіреді. Егер антиденелер өлсе, онда адамның иммундық жүйесі бұзылады. Ондай адамдар ауруға тез шалдығады. Жұқтырылған вирус өзін үш айға дейін ұстатпайды. Сондықтан оны тек дәрігер қанды толық зерттеген кезде ғана тауып алады. СПИД вирусы тек қан және жыныстық қатынас арқылы жұғады. Оның мынандай жолдары бар:

Біреуге қан құйса

Бірінші адамнан вирусы бар шприцты екінші адамға қолданса

Вирусты инемен денеге сурет салса немесе құлақ тессе

Жұқтырған ананың баласына

Бірден адамда суық тиген синдромы байқалады. Жөтеледі, дене қызуы көтеріледі, басы айналып, тәбеті болмай ариды. Күретамырлары білеуленіп кетіп, 3 аптадан соң қайта басылады.

СПИДтің соңғы сатысы-өлім. Ол адам ауруға тез шалдыққыш келеді. Қандай болсын ауруға төзе алмағандықтан, өліп кетуі де бар.

Ал енді қай кездерде жұқпайды?

Амандасқанда, құшақтағанда, иіскегенде

Тамақты бір ыдыстан ішкенде

Бірге жуынып, орамалмен сүртінгенде

Ауа, су, ойыншық арқылы

Есік, машина тұтқасын ұстағанда

Бірақ, сонда да әр адам өзінің жеке бас гигиенасын сақтауы керек.

СПИДке шалдыққан адам 10-15 жыл ғана өмір сүре алады. Осындай жағдайға душар болған адамдарға көмек беріп, қолдауымыз керек. Ауыратын екен деп бас тартпауымыз керек.

Осы аурудың аты шығып, анықталғаннан кейін-ақ оған әлемдегі БАҚ өкілдері “ХХ ғасырдың індеті”, “ғасыр обасы” деген ат қойып, оны жұқтырған адамдар санаулы жылдардың ішінде-ақ іріп-шіріп өледі деген түсінік тарата бастады.

Шындығында, ВИЧ жұқтырған адам қанша өмір сүреді? “ВИЧ инфекциясы” диагнозы бар адам ең бірінші өзіне осы сауалды қоймақ. Бұған мамандар қазірге: “Ешкім білмейді”, деген бір ғана сауалмен жауап береді. Кейде оның 15, 10 тіпті 5 жыл деген “мерзімі” айтылып та қалады. Осы арада мына бір мәселеге назар аударалық. СПИД эпидемиясы 25 жылдан астам уақыт бұрын басталса, содан бері осы диагнозбен өмір сүріп келе жатқан адамдар бар.

Қазақстанда ВИЧ/СПИД ауруының алдын алу жұмыстары 10 жылдан бері жүргізіліп келеді. Бірақ, осыған қарамас­тан, өкінішке қарай біздің елімізде де ВИЧ позитивті адамдардың саны жыл сайын ұлғайып бара жатыр. Осы уақытқа дейін халықтың арасында бұл ауру тек моральдық азғындаған адамдарда ғана болады деген түсінік қалыптасып келді. Оны жыныстық қызмет көрсетіп жан бағып жүрген қыз-келіншектеріміз жұқтырады, онымен осылардың қызметін пайдаланатындар немесе гомосексуалдар мен нашақорлар ауырады деген біржақты пікірде болды. Қазіргі кезде иммунтапшылығы дерті жағдайы түзу, орта жастан асқан отбасылы жандардан да табылып отыр. Адамның ағзасындағы төрт сұйықтықта болатын бұл вирус ине­нің ұшымен де, жыныстық қатынаспен де, қан арқылы да, ананың сүтімен де оңай жұғатынын Шымкент оқиғасы тағы да дәлелдеп кетті. Осы вирусты аяғын анықтап басып, адал жүрген адамға тіс дәрігері де, маникюр-педикюр шебері де өз кәсібін дұрыс атқармаса, абайсызда жұқтыруы мүмкін.

Көптеген адамдар алдын алу шаралары туралы бәрін біледі, бірақ ауру адамдардың саны жыл сайын артып келеді. Бұл немен байланысты?

Біз бұл туралы бұрыннан айтып отырмыз, бірақ мәселе сонда да бар. Қазақстан Республикасында бүгінгі күнде облыстық және қалалық ЖИТС орталықтарында диспансерлік есепте АИТВ жұқтырғандар саны азаймаған.Мәселе бар, мәселені шешу керек.Ол үшін Қазақстанда көптеген жұмыстар атқарылуда.

Біріншіден, бізде аурудың жаңа жағдайлары пайда болады-бұл АИТВ-инфекциясы, АИТВ-ЖИТС, алдын алу шаралары не екенін бәрі білмейді деген сөз. Ал екіншіден, әрине, егер кейбіреулер білсе де, мінез-құлық тәуекелдері бар.Демек, адамдар өзіне, өз денсаулығына жауапкершілікпен қарамайды, мінез - құлықтың қауіпті түрлерін жүргізеді. Сондықтан бұл АИТВ - инфекциясымен сырқаттанушылықтың өсуін тудырады.

"АИТВ" және "ЖИТС" ұғымдарын бірден ажыратайық. АИТВ-адамның иммун тапшылығы вирусы.Вирус адам ағзсына еніп, ұзақ уақыт бойы болуы мүмкін жағдай, ал адам өзі ешқандай да симптомдарды сезінбеуі мүмкін.

Егер ЖИТС туралы айтатын болсақ, бұл жұқтырылған иммун тапшылығы синдромы. Яғни бұл АИТВ-инфекциясының соңғы сатысы: вирус өз ісін жасаған кезде иммунитетті бұзады.

Берілу жолдары

Тек жұқтырылған адамнан ғана жұқтырылуы мүмкін: инфекцияның жәндіктерден немесе жануарлардан берілу жағдайлары анықталған жоқ. Жұқтыру үшін науқастан вирус қан ағысына түсуі керек. Ағзада иммун тапшылығы вирусы әртүрлі биологиялық сұйықтықтарда кездеседі, бірақ қынап секретіндегі, қандағы, емшек сүтінде, спермадағы концентрациясы дені сау адамдардың жұқтыруы үшін жеткілікті мөлшерде жетеді.

АИТВ ағзаға енуге қабілетті:

1. Жұқтырылған қанның түсуі:

• Медициналық және косметикалық манипуляциялар кезінде стерильді емес құралдарды қолдану;
• мүшелерді ауыстыру,
• жұқтырылған донордан қан құю;
• есірткіні дайындау және енгізу үшін шприцтерді, инелерді, инъекциялық құралдарды жалпы пайдалану кезінде.

1. Жыныстық бағдарлауға және байланыс нысанына қарамастан қорғалмаған жыныстық байланыс.

1. Ұрықты АИТВ-мен ауыратын анадан жұқтыру кезінде:

• жүктілік;
• босану;
• нәрестені емшекпен емізу кезінде АИТВ жұқтырған баладан ананы жұқтыру қаупі де бар.

АИТВ-инфекциясының алдын алу

Вирустың ағзаға берілу жолдары аурудан сақтау жұқтырудың жеке қауіп-қатерін төмендету болып табылады. ЖИТС және АИТВ-инфекциясының алғашқы алдын алуы күрделі емес, бірақ пәрменді ережелерді сақтаудан тұрады:

• Кездейсоқ секс болдырмау. Жыныстық жолмен жұғу қаупі кездейсоқ жыныстық байланыстардың санына пропорционалды.
• Толық сенімділік үшін серіктестер екеуі де иммунитет тапшылығы вирусына тексерілуі тиіс. Вирустың зақымдану қаупі жыныстық байланыстардың барлық түрінде – спермамен, қынаптық секретпен, жыныс мүшелерінің эякулятымен, ауыз қуысының шырышты қабығымен жарақаттанған (мысалы, терең сүйесуде).
• Егер серіктестер АИТВ-ға тексерілмесе, жыныстық қатынас кезінде презервативті пайдалану қажет. Қорғау құралдары үнемі және дұрыс пайдаланғанда әр түрлі инфекциялар үшін сенімді кедергі жасайды.
• Есірткіні қолданған кезде тек жеке шприцтер мен құралдарды қолдануы қаупінің алдын алу аз. Есірткі әсерімен адам өзін бақыламайды және жұқтыруға итермелейтін іс-әрекеттерге қабілетті (қорғалмаған секс, бір шприцті нашақорлар тобына пайдалану), сондықтан есірткіден толық бас тартуды тәуекел тобынан шығарады.
• АИВ симптомдарының жылдам дамуы иммунитет жағдайына байланысты. Вирус жұқпалы аурулар болған жағдайда дами алады, сондықтан ағзаны дер кезінде емдеу және иммундық жүйені нығайту қажет.

Өз денсаулығыңызды сақтаңыздар.

«Қамысты ауданы тауарлар мен қызметтердің

АИТВ-жұқпасы - адамның иммунитет тапшылығы вирусының лимфоциттерде, макрофагтарда және жүйке тінінің жасушаларында ұзақ жылдар сақталуының нәтижесінде дамитын, иммундық жүйенің баяу үдемелі ақауымен сипатталатын, науқастың жұқтырылған иммунитет тапшылығы синдромы ретінде сипатталған қосалқы зақымданулардан өлімге әкеп соқтыратын жұқпалы ауру. Редакциямыздың АИТВ мәселесіне қатысты сұрақтарына Нұр-Сұлтан қаласының ЖИТС-тың алдын алу және оған қарсы күрес орталығының мамандары жауап берді.

АИТВ-инфекциясының қалай пайда болатындығы туралы және АИТВ-инфекциясының берілу және жұғу жолдарына тоқталып өтсеңіз?

АИТВ инфекциясының өзіне тән шағымдары жоқ, бірақ ұзақ уақыт бойы қызба, салмақ жоғалту, лимфалық түйіндердің ұлғаюы мүмкін. Ауру біртіндеп басталады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) жіктемесі бойынша АИТВ-инфекциясының 4 клиникалық сатысы бар, ол 1 сатыда симптомсыз ағымынан және ұзақ сақталатын лимфоаденопатиядан салмақтың жоғалуынан басталып, 3 - 4 сатыда дамитын басқа да әртүрлі симптомдар мен синдромдар, соның ішінде тыныс алу жолдарының созылмалы инфекциялары, дерматиттер, ауыр бактериялдық инфекциялар, герпес, пневмония, туберкулез, Капоши саркомасы және басқалары.

Адамның иммун тапшылығы вирусын жұқтырудың негізгі жолдары –бұл мүшеқапсыз жыныстық қатынас, инъекциялық есірткіні пайдалану кезінде (инъекциялық есірткіні тұтынушылар арасында таралған) стерильді емес құралдарды ортақ пайдалану және АИТВ жұқтырған анадан балаға (жүктілік уақытында, босану кезінде және емшек сүті арқылы жұғуы мүмкін). Жұқтырудың басқа жолдары жоқ, сондықтан АИТВ-ны ауа-тамшылы жолы арқылы, қол алысу кезінде, ортақ ыдысты пайдалануда, бассейнде, саунада, жәндіктердің шағуы кезінде жұқтыру мүмкін емес. Әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арасында ауық-ауық таралып жатқан – банандарда, апельсиндерде инфекцияланған қанды анықтау туралы және т.б. хабарламалардың жалған ақпарат екендігіне халықтың назарын аударғымыз келеді. Егер сіз мұндай хабарламаны алған болсаңыз, оны ешкімге жібермеңіз, жіберушінің кім екенін білсеңіз, онымен сөйлесіңіз және инфекцияның таралуының негізгі жолдарын түсіндіріп беріңіз. Вирус сыртқы ортаға бейімсіз болғандықтан, ол адам денесінен тыс жерде өмір сүре алмайды.

АИТВ-инфекциясы бар адамдар үшін диагностика мен емдеу тұрғысынан заманауи медицина нені ұсынады?

АИТВ-ны емдеу мәселесінде заманауи медицина алға жылжып, өз жетістіктерімен қуантады. Осылайша, қазір АИТВ-инфекциясын емдеуге арналған заманауи жоғары тиімді дәрілік препараттар қолданылуда.

Егер АИТВ-ны емдеудің жалпы қағидаттары туралы айтатын болсақ, АИТВ-ның ретровирусқа қарсы терапиясы пациентке өмір бойы амбулаториялық деңгейде жүргізіледі, сонымен қатар үштік емдеу схемасы қолданылады, артықшылық күнделікті бір рет қабылданатын біріктірілген дәрі-дәрмектерге беріледі, емдеуді аурудың клиникалық сатысына қарамастан, СД4 жасушаларының кез келген санында бастаған жөн, оның ішінде барлық АИТВ жұқтырған жүкті әйелдерге. Алайда, вирустан толық сауығу және оны ағзадан шығару мүмкін емес, дегенмен қазіргі заманғы дәрі-дәрмектер адам ағзасының қанындағы вирустың көбеюін тежейді және АИТВ-ның асқынуына кедергі келтіреді. Емдеудің арқасында вирус анықталмайтын деңгейге жеткен науқастар инфекцияны басқаларға жұқтыра алмайды.

Көптеген ғылыми зерттеулер көрсеткендей, АИТВ-оң серіктесі ретровирусқа қарсы терапияны қабылдаған және анықталмайтын вирустық жүктемені ұстанатын жұптарда екінші АИТВ-теріс серіктесіне жыныстық жолмен АИТВ-жұқпасының берілуінің бірде-бір жағдайы тіркелмеген. АИТВ диагностикасы зертханалық зерттеу нәтижелеріне, яғни АИТВ-ға тестілеуге негізделген. Қазақстанда ДДҰ ұсыныстарына сәйкес АИТВ-ны диагностикалау алгоритмі жұмыс істейді, диагностиканың барлық кезеңдерінде зерттеулер жүргізу сапасы қамтамасыз етілген. АИТВ инфекциясы әлеуметтік маңызды ауруларға жатады, осыған орай мемлекет алдын алу, емдеу, сондай-ақ АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың құқықтарын қорғау мәселелерінде көптеген шаралар қабылдап отыр. ЖИТС және АИТВ анықталған пациенттерге мемлекет тегін медициналық көмек көрсетуге және тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуге, динамикалық бақылауды қамтамасыз етуге, психоәлеуметтік, заңгерлік және медициналық кеңестер беруге, әлеуметтік және құқықтық қорғауға кепілдік береді. Сонымен қатар, біздің еліміздің заңнамасы бойынша АИТВ/ЖИТС бар пациенттерді жұмыстан босатуға, мектепке дейінгі балалар мекемелері мен оқу орындарына жұмысқа қабылдаудан бас тартуға, сондай-ақ өзге де құқықтарына нұқсан келтіруге жол берілмейді.

АИТВ-инфекциясының алдын алу бойынша Сіздердің халыққа арналған ұсынымдарыңызды білгіміз келеді?

Аурушаңдықтың қазіргі деңгейінде және бірінші орында жыныстық қатынас жолдары арқылы жұқтыру болғандықтан, АИТВ жұқтыру мүмкіншілігін ешкімде жоққа шығара алмайды, сондықтан репродуктивті жастағы азаматтар әлеуетті қауіп аймағында тұр. Адамның иммун тапшылығы вирусын жұқтыруға АИТВ жұқтырған адаммен бір ғана жыныстық қатынаста болу жеткілікті.

Сондықтан – кездейсоқ және ерте некесіз жыныстық қатынастардан аулақ болыңыздар, АИТВ-мәртебесі туралы сізге белгілі болған бір жыныстық серіктеске адалдықты сақтаңыздар, егер серіктесіңіздің АИТВ- мәртебесі туралы білмесеңіздер, сондай-ақ әрбір кездейсоқ жыныстық қатынаста мүшеқапты пайдаланып, үнемі АИТВ-ға тестілеуден өтіп тұрғандарыңыз абзал. Жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың болуы АИТВ жұқтыру қаупін 2-3 есеге арттырады, осыған орай мұндай ауруларды уақтылы емдеу АИТВ-ның алдын алу болып табылады. Жүкті әйелдер жүктілік кезінде міндетті түрде екі рет АИТВ-ға тестілеуден өтуі керек, АИТВ анықталған жағдайда, әйелге жүктіліктің 14 аптасынан бастап баладағы АИТВ-ның алдын алуға арналған ретровирусқа қарсы дәрі-дәрмектер тағайындалады, баланың жұғу қаупін азайту үшін әйелге кесар тілігі әдісімен босандыру ұсынылады, емшек сүтінде вирус бар болғандықтан, бала туғаннан кейін жасанды тамақтануға ауыстырылады. Сондай-ақ халыққа күмәнді, санитарлық ережелерді сақтамайтын салондардың қызметтерін пайдаланбауды ұсынамыз, себебі В және С вирусты гепатиттерін және АИТВ-ны жұқтыру қаупі бар болғандықтан, маникюр, татуировка мен пирсингке арналған тек стерильді бұйымдарды пайдалануды талап ету керек.

Сіздің кеңестеріңіз бен ұсынымдарыңызға рақмет!

Адамның иммунитет тапшылығының вирусы халық арасында "ВИЧ" деген атаумен кеңінен танымал. Ал осы аурудың асқынған түрі жұқтырылған иммунитет тапшылығының синдромы, яғни "СПИД" деп аталады

НҰР-СҰЛТАН, 17 маусым – Sputnik, Арман Асқар. Біздің арамызда осы дертке шалдыққан адамдар аз емес. Бірақ олар осы санатқа жататындарын ашық айта алмайды. Себебі қоғам әлі дайын емес. Олар өз ата-аналарына, тіпті балаларына да ішкі сырларын айта алмай жүреді. Sputnik Қазақстан тілшісіне сұқбат берген Жайна осы вирусты қалай жұқтырғанын және қандай қиындықтарға тап болғанын айтып берді. Оның есімін өзінің өтініші бойынша өзгертіп алдық.

"Мен бұл вирусқа шалдыққанымды осыдан 11 жыл бұрын білдім. Сол кездегі жағдайымды сөзбен жеткізу мүмкін емес. Өте қорқынышты болды. Әдетте ондай ауруға тап боламын деп ойламайсың ғой. Оған қоса, үйде дәрігер туыстарым бар. Спортпен айналыстым, жалпы, өз денсаулығыма да жауапты қарадым. Мен өмірі қатты ауырып көрген емеспін. Бала кезімде өкпенің қабынуы ғана болды", - деп бастады өз әңгімесін Жайна.

Оған ВИЧ диагнозы аяғы ауыр болып жүргенде қойылды. Жайна ауруханаға есепке тұрамын деп, қан анализін тапсырған. Сол кезде белгілі болған.

"Мен кәдімгідей есеңгіреп қалдым. Басым айналып, не істерімді білмедім. Бірақ артынан ішімдегі баламды ойлай бастадым. Соның арқасында тығырықтан шықтым деуге болады. Мен бір нәрсені анық түсіндім. Дені сау баланы дүниеге әкелемін десем, бар күш-жігерімді салуым қажет болды. Содан біраз кітап ақтарып шықтым. Интернетте көп іздеген жоқпын. Бірден дәрігерлерге барып, ақыл-кеңес сұрадым", - дейді Жайна.

Жайна осы вирусқа қалай шалдыққанын да анықтады. Жолдасы екеуі анализге медициналық сараптама жасатқан. Осы процедура ВИЧ-пен кімнің ерте ауырып қалғанын анықтауға мүмкіндік береді. Соның қорытындысы ер адамның бірнеше жыл бойы ауырғанын көрсетті.

"Күйеуімнің денсаулығы өте жақсы болды. Содан вирустың бар екені бірден білінбеді. Ол өзі де ВИЧ-ке шалдыққанын білмеген. Сосын ер адамдардың бәрі бірдей ғой, сәл ауырып қалса, дәрігерге көрінбейді, дәрі ішіп алады да, жүре береді. Сөйтсе, ол бірнеше жыл бойы ВИЧ-пен жүрген. Ал менің аяғым ауыр болып қалғанда екеуіміз қан тапсырып, вирустың бар екенін білдік", - дейді Жайна.

Бірақ олар некені сақтап қалды. Бала үшін күресуге бел буды. Өкпе-реніштің бәрін артта қалдырып, барлық қиындықты бірге көтеруге шешім қабылдады.
"Ондай жағдайға тап болсам, өзім ғана кінәлімін деген шешімге келдім. Оған ешкім кінәлі емес. Ата-анамызға да айтпаймыз деп келістік. Мен білемін, олар білсе, қатты қиналады, әкем үшін де, анам үшін де үлкен соққы болады", - деді Жайна.

Бүгінде Жайнаның ішкі психологиялық тосқауылдарды еңсергені сонша, ата-анасына барғанда емін-еркін отырады. Ал шәйдің үстінде әке-шешесінің қуаныш пен бақытқа толы көздерін көргенде іштей күш алады, осындай сәттер көбірек болса екен деп тілейді.

"Мен екі түрлі өмір сүріп жатырмын. Соған әбден үйреніп қалдым. Өйткені қоғам біз сияқты адамдарды ашық қабылдауға әлі дайын емес. Сосын менталитеміз тағы бар. Бізде туған-туыс көп. Ата-анам да, туған-туыс та ештеңе білмейді", - дейді ол.

Оның айтуынша, кей кезде дәрігерлердің өздері ВИЧ туралы естісе, төбе шаштары тік тұрады. Ондай адамға қолы тисе, вирустың жұқпайтынын, ауа арқылы таралмайтынын біле тұра, ем-дом жасауға қорқады.

"Мысалы, мен қызымды туғаннан кейін бір дәрігердің қарауына бардым. Бізде медициналық картада бәрі жазылып тұрады ғой. Оны көрген дәрігеріміз кабинеттен атып шықты да, қызымды қараудан бас тартты", - деп еске алады Жайна.

Жайна дені сау қызды дүниеге әкелді. Бүгінде ол анасының науқас екенін білмейді. Дегенмен, Жайна уақыт келгенде өз қызымен ашық сөйлесемін деп отыр.

"Уақыт келгенде мен қызыма бәрін айтып беремін. Сол кезде қызым өзі де дайын болатын сияқты. Себебі үйде ВИЧ туралы кітаптар көп. Мен оның көзінше дәрі-дәрмек ішемін. Сондықтан ерте ме, кеш пе, қызым бәрін өзі сұрайтын сыңайлы", - дейді Жайна.

Негізі, ВИЧ-ке шалдыққандардың көбісі бәрін ашық айтқысы келеді. Жайна да айналадағы адамдарға көп нәрсені дәлелдесем екен дейді. Бірақ әлі ерте.

"Мен де бәрін ашық айтуды қалаймын. Айналадағы адамдарға бізбен де өмір сүруге болатынын дәлелдегім келеді. Бірақ мені ұстап отырған екі фактор бар. Біріншісі – менің қызым, екіншісі – менің ата-анам. Адамдар менің ВИЧ-ке шалдыққанымды білсе, алдымен менің жақындарым зардап шегеді. Мен оны анық білемін", - деді ол.

Жайна әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы таралатын сан алуан ақпаратқа сенбеуге кеңес беріп отыр. Әсіресе, "ВИЧ-пен ауыратындар автобус пен кинотеатрда инені қойып кетеді, осылайша, басқаларға вирусты әдейі жұқтырады" деген хабарламалар шындыққа жанаспайды.

"Негізі, бүгінде ВИЧ-ке қатысты ақпарат көп. Арнайы парақшаларды да таратып жатады. Соның бәрін оқуға болады ғой. Менің таныстарым да кинотеатрға барма деп, байбалам салады. Сондай кезде күлкім келеді. Мен ВИЧ вирусының ауада өмір сүре алмайтынын айтамын. Бір қызығы, ондай хабарламалар қыста ВИЧ-пен күрес күні қарсаңында таратылады ", - дейді Жайна.

Оның айтуынша, мұндай хабарламалар халықтың ВИЧ-пен ауыратындарға деген наразылығын күшейтеді. Содан әлеуметтік желілерде осы дертке шалдыққандарды оқшаулап, арнайы қалаларда шоғырландыру керек деген ұсыныстар жиі айтылады.

"Тіпті, атып тастау керек дейтіндер де бар. Бірақ ондайда біреудің ағасы, енді біреудің қарындасы оққа ұшпай ма? Адамдар маңызды бір нәрсені түсінбейді. Қазір ВИЧ-ке шалдыққандардың бәрі көлеңкеден шығатын болса, олардың ішінде жаныңызда жүрген досыңыз, туысыңыз, ағаңыз, жиеніңіз, тіпті жақын адамыңыз болуы әбден мүмкін", - деді Жайна.

ВИЧ-ке тап болған адам өзінің диагнозы туралы естігеннен кейін ауруын жасыруға тырысады. Интернеттен көмек іздейді. Сөйтіп, өзімен-өзі қалады да, үрей мен қорқынышқа салынады. Ондайда адам өз-өзіне қол жұмсауы да мүмкін. Себебі интернетте жалған ақпарат көп.

"Қазірдің өзінде мен осы ауруға қатысты көп нәрсені білемін деп айта алмаймын. Дегенмен, біраз білімім бар. Сондықтан ВИЧ-ке шалдыққан адамдарға айтарым, интернетке көп сене бермеңіздер. Бірден дәрігерге барыңыздар. Мен өзім соларды ғана тыңдадым, солардың айтқанын ғана істедім. Соның арқасында өмірімді де, баламды да сақтап қалдым", - дейді Жайна.

Ол өзі сияқты адамдармен араласып жүргені де үлкен қолдау екенін жеткізді. Себебі ондай ортада бәрін ашық айтуға болады, іштегі сырларымен де бөлісуге мүмкіндік бар.

"ВИЧ вирусының анықталғанын енді ғана білген адамдарға өте қиын. Ондайда мықты психологиялық көмек керек. Оған біз де атсалысамыз. Ол адам бас кезінде көмектен бас тартады, менде бәрі дұрыс деп отырады. Сол кезде оның қолын алып, "мен де сен сияқтымын" деп айтқанда денесі босап кете береді. "Қалай? Сіз еш ұқсамайсыз ғой?" деп сұрайды. Олар бізді жүдеу, бозарып кеткен деп елестетеді ғой. Мен біздің кәдімгідей адам екенімізді айтамын. Бірақ басқалармен салыстырғанда, денсаулыққа көбірек көңіл бөлуіміз керек. Негізі ВИЧ-мен 80 жасқа дейін өмір сүруге болады", - деді Жайна.

10 Дерекк ө здер

Ұ за қ уа қ ыт лимфоциттерде , макрофагтарда , ж ү йке т і ндер і нде персистерлеуш і қ аб і лет і бар адамны ң иммуножет і спеуш і л і к вирусымен ша қ ырылатын ауру . Т і ндерде ұ за қ уа қ ыт са қ талуы салдарынан организмн і ң ж ү йкел і ж ә не иммунды қ ж ү йес і н баяу за қ ымдайды , ол ек і нш і л і к инфекциялар, жеделдеу энцефалитпен, і с і ктер ж ә не та ғ ы да бас қ а патологиялы қ ө згер і стермен сипатталады, осыны ң б ә р і нау қ ас адамны ң ө л і м і не ә келед і . АИВ инфекция б і рнеше кезе ң дермен ө тед і , со ңғ ы кезе ң н і ң ЖПИЖС термин і мен аны қ тайды ( синдром – ж ү ре пайда бол ғ ан иммунды қ жет і спеуш і л і к). Қ аз і р і кезе ң де АИВ инфекция ө те тез ө ршуге бей і м.

Егер 1994-95 жылдар ә лемде 16 млн АИВ ж ұқ тырыл ғ андар ж ә не 985 119 ЖПИЖС ауру адам т і ркелсе, 2000 жылы осы к ө рсетк і ш 3-4 есе ө ст і . К ү н і не ә лемде 16 000 жас адамдар АИВ ж ұқ тырады ж ә не 7 000 адам осы аурудан қ айтыс болады .

Қ аза қ стан бойынша 1997-1998 жылдары ал ғ аш қ ы белг і лер кезе ң і нде 90 пайызына дей і н АИВ ж ұқ тырыл ғ андар т і ркелсе, ал 2000 жылы оларды ң саны 52 пайыз ғ а т ө мендед і , ал ек і нш і л і к к ө р і н і стермен ауруларды ң саны к ө бейд і 10 пайыздан 48 пайыз ғ а дей і н. Қ Р - да 01.10.2000 жыл ғ а дей і н 1 226 – АИВ ж ұқ тыр ғ андар т і ркелген, ал ЖПИЖС-мен аурулар 2,8 пайыз құ райды , ө л і м – 7,4 пайыз. Ал ғ аш қ ы орында келе жат қ ан қ аз і р Қ ара ғ анды облысы , онда ауру сыр қ аулы қ осы аурумен 79,3 пайыз , ал Павлодар , Қ останай , О ң т ү ст і к Қ аза қ стан облыстары , со нымен қ атар Алматы қ аласы жа ғ дайлары қ олайсыз региондар ғ а жатады . Эпидемиялы қ процесс і не репродуктивт і жаста ғ ы ә йелдерд і ң к і ру і жа ң а ту ғ ан балаларды ң б ұ л ауруды ң ж ұғ уына ы қ пал жасап отыр . Қ Р - да 2000 жылды ң 1/ Х ( қ азанында ) АИВ ж ұқ тыр ғ ан 22 ә йелден 22 бала д ү ниеге келд і . Аруды ң ж ұғ у жолы ә р елде ә рт ү рл і . мысалы: Батыс Европада перинатальды ж ұғ у дамы ғ ан (70-80 ℅ ). Жас ө сп і р і мдерде – жынысты жол, гемотрансфузионды жолды ң ма ң ызы т ө мен (20-25 ℅ ) шешес і нен баласына трансплацентарлы жолмен АИВ ж ұқ тыр ғ ан ә йелден ту ғ ан балада осы инфекция аны қ талмаса да оларды ң арасында ө л і м к ө рсетк і ш і жо ғ ары , себеб і олар иммуножет і спеуш і л і к жа ғ дайда туылады , сонды қ тан олар ғ а кез келген бас қ а аурулар же ң і л ж ұғ ады , сол ауру салдарынан қ айтыс болуы м ү мк і н.

ЖИТС-мен ауыратын ә йелдерден ту ғ ан балаларда 1 жас қ а дей і н 14 ℅ - ауру пайда болады , 1 жастан кей і н – 11-12 ℅ АИВ табылады . Орташа сеппен 4 жас қ а дей і н 54 ℅ балаларда осы ауру аны қ талады .

Ересек адамдар ғ а қ ара ғ анда АИВ инфекция ғ а баларды ң сез і мталды ғ ы жо ғ ары , қ ан ар қ ылы ж ұққ анда инкубациялы қ кезе ң қ ыс қ а болады .

Вертикальды ж ұғ у жолын азайту ү ш і н ауру ә йелге азидотимидин ( зидовудин , ретровир , тимозид ) д ә р і лер і н бергенде перинатальды жолмен ауру ж ұққ ан н ә рестелер саны 4 есе азай ғ аны аны қ тал ғ ан .

Қ оздыр ғ ышы – 1984-85 жылдары аны қ тал ғ ан . Ол ретровирустар тобына жататын , құ рамында РН Қ - сы ж ә не кер і транскриптазасы бар вирус. Қ аз і рг і кезе ң де АИВ вирусыны ң 2 тип і белг і л і , оларды ң кейб і р антигендер і нде ерекшел і ктер і бар: АИВ-1 ж ә не АИВ -2, со ғ ысы Батыс А фрикада жи і кездесед і . Вирус геномы ек і т ү рде кездесед і : РН Қ ж ә не ДН Қ .

Вирус сырт қ ы ортада т ұ ра қ сыз . Ол 560 С қ ыздыр ғ анда 30/, ал қ айнат қ анда 1-5/ ө лед і дезинфирлеуш і заттарды ң ә сер і нен ез ө лед і (3 ℅ сутег і н і ң ас қ ын тоты ғ ы , 5 ℅ лизол , 0,6 ℅ Na гидрохлорид і ). Ультрак ү лг і н с ә улес і не т ұ ра қ ты .

Таби ғ и жолмен ж ұққ анда АИВт і к і ру қ а қ пасы болып саналады – т і к і шек пен гениталий шырышты қ баттары , т і к і шект і ң б і р қ абатты эпителий і нен вирусты ң ену жолы ө те же ң і л, қ ынапты ң к ө п қ абатты эпителий і не қ ара ғ анда . Лимфатикалы қ ж ү йе ар қ ылы АИВ қ ан ғ а ө тед і де, к ө птеген м ү шелер мен т і ндерге таралады. Егер ж ұғ у жолы парэнтеральды болса , онда АИВ б і рден қ ан ғ а т ү сед і .

АИВ т і нге ө ткеннен со ң ревертаза ( немесе кер і транскриптаза) фермент і н і ң к ө мег і мен ө з і н і ң РН Қ ү лг і с і н салып ДН Қ т ү зед і , ол ДН Қ сау т і н ДН Қ - сын ауыстыруы қ ажет , сау т і н ДН Қ - сыны ң орнына енгеннен кей і н сол т і нде провирус жа ғ дайында ө м і р бойы қ алады . АИВ т і ндерге та ң дамалы адсорбцияланады , АИВ тек мембрана құ рамында СД 4+ белог і бар т і ндерге жабысады. Ол белок вирусына рецептор болып саналады gp 120. Ондай клеткалар ғ а жатады : Т лимфоциттер – хелперлер , макрофагтар , В лимфоциттер , нейроглиялар , шырышты қ абаттар . Ә с і ресе, Т-хелперлерге тропизм і жо ғ ары ( СД 4+).

Б і ра қ Т хелперлер саныны ң т ө мендеу і н і ң себеб і тек қ ана цитопатиялы қ ә серд і ң салдарынан Т-хелперлерд і ң б ұ зылуы ғ ана емес , сонымен қ атар , инфицирленген т і ндерд і ң инфицирленбеген т і ндермен қ осылуы салдарынан болуы м ү мк і н.

Сонымен қ атар , В -+ лимфоциттерд і ң де қ ызмет і б ұ зылады , н ә тижес і нде организмде иммуноглобулиндер мен айналымда ғ ы иммунды қ комплекстер т ү з і лед і , б ұ л ө згер і с оны ң саныны ң одан ә р і т ө мендеу і не, аутоиммунды қ процесст і ң дамуына ә келед і .

Ж ұқ палы процесст і ң дамуны ң ал ғ аш қ ы фазаларында организм т і н і ндег і ө згер і стерд і компенсирлейд і ., б і ра қ б і р і т і ндеп қ ор ғ аныс қ ызмет і т ө мендегенде , вирус ө те ө п к ө бейгенде на ғ ыз ЖПИЖС дамиды .

АИВ-инфекция - ө м і р бойына созылатын инфекция, АИВ-тан бастап ЖПИЖС- қ а дей і нг і (сау адамнан терминалды жа ғ дай ғ а ) кезе ң дерден т ұ ратын ауру .

Покровский В.И. ұ сын ғ ан ж і ктелуде осы ерекшел і ктер ескер і лген (1989 ж).

Б ұ л ж і ктелу АИВ ж ұқ тыр ғ ан адамдарды ж ә не диспансерл і к ба қ ылауын ж ү зеге асыру ғ а , ауруды ң а ғ ымын бастау ғ а , ауруды емдеу тактикасын аны қ тау ғ а ө те қ ымбат т ұ ратын лабораториялы қ зерттеулерд і ж ү рг і збей-а қ д ә р і л і к препараттарды та ғ айындау ғ а қ олайлы р ұқ сат берет і н ж і ктеу.

Иммуножет і спеуш і л і кт і ң тере ң д і г і н, я ғ ни СД 4 – құ рамын ж ә не вирусты ң ж ү ктемен і ескерт і п ж і ктелуд і ң ма ң ызы зор .

А Қ Ш -та 1993 жылы комплекст і клинико-иммунологиялы қ АИВ / ЖПИЖС ж і ктелу і қ арастырыл ғ ан , барлы қ жерлерде қ олданылады .

Клиникалы қ белг і лер і не қ арап 3 категорияны аны қ таймыз , олар А , В ж ә не С деп б ө л і нген.

А – клиникалы қ категория - ал ғ аш қ ы белг і лер кезе ң і не сай келед і . С – клиникалы қ категориялар ек і нш і л і к белш і лерге, я ғ ни ЖПИ ЖС-ге ә келу і м ү мк і н. В клиникалы қ категорисы аралы қ категория рет і нде саналады. СДС ж і ктелу і нде кезе ң дерге байланысты клиникалы қ ажыр атулар иммуножет і спеуш і л і кт і ң тере ң д і л і г і н і ң ескеру і мен қ оса келт і р і лген.

Осы ауру ғ а т ә н белг і лер жо қ , б і ра қ жа қ сы , толы қ жинал ғ ан анамнез ж ә не объективт і ұ арап тексеру д ә р і герге д ұ рыс алдын - ала диагноз қ ою ғ а к ө мектесед і . Инкубациялы қ кезе ң : 2-3 аптадан бастап 3 ай ғ а дей і н, кейде 1 жыл ғ а дей і н. Инкубациялы қ кезе ң нен кей і н нау қ ас тарды ң жартысында жедел АИВ инфекция белг і лер пайда болады (50-90). Жедел қ ызбалы инфекция кезе ң і клиникалы қ белг і лерд і ң к ө пт і г і мен аны қ талады . Практика ж ү з і нде жедел АИВ-инфекция диагнозы, ә детте , ретроспективт і қ ойылады , ( б і рнеше ай немесе жал ө ткеннен к ей і н).

Ал ғ аш қ ы к ө р і н і стер кезе ң і 2Б – (белг і лерс і з) ауруды ң клиникалы қ белг і лер і аны қ талмайды . Белг і лерс і з т ү р і ө те жи і кездесед і . АИВ ж ұқ тырыл ғ ан ад амдарда осы кезе ң де тек қ ана қ анда АИВ - қ а қ асы антиденелер табылуы ар қ ылы аны қ талады . Белг і лерс і з т ү рлер і н і ң ұ за қ т ы ғ ы б і рнеше жылдар (25-10 ж ә не одан да к ө п жылдар ).

Ал ғ аш қ ы к ө р і н і стер кезе ң і 2В – жайыл ғ ан прогрессирлеуш і лимфоаденопатия жедел АИВ- инфекциядан кей і н дамиды немесе белг і лерс і з тасмалдаушы фонында дамиды. Жайыл ғ ан прогрессирлеуш і лимфоаденопатия (ПГЛ) белг і лерс і з, кейде аздап дене қ ызуы к ө тер і лу і м ү мкн , қ алтырау, т ү нде қ атты терше ң д і кпен сипатталады. Бауыр, к ө кбауыр ұ л ғ аяды . ПГЛ - да ауру белг і лер і н і ң болуы қ олайсыз болжам белг і лер і , ол аурды ң ө те тез ө рш і п жат қ анын к ө рсетед і .

Ек і нш і л і к ауру кезе ң і . Ә рт ү рл і ауруларды ң , атап айт қ анда оппортунист і к ауруларды ң қ осылуы ЖПИЖС бастал ғ анын к ө рсетед і . Бастап қ ы кезе ң і ә лс і зд і кпен, ж ұ мыс қ аб і лет і н і ң т ө ме ндеу і мен, терше ң д і кпен, т ә бетт і ң т ө мендеу і мен, диареямен, ә рт ү рл і интеркурентт і ауруларды ң қ осылуымен сипатталады .

Ек і нш і л і к аурулар кезе ң і нде А,Б,В формаларын аны қ тайды .

Балаларда ж і ктелу і не байланысты клиникасына қ арай 3 кезе ң і н ажыратады.

Б і р і нш і л і к к ө р і н і с і тер кезе ң і нде (А кезе ң і ) – қ ызуды ң т ұ ра қ ты жо ғ арылауы , лимфоаденопатия , гепатоспленомегалия , диарея , паротит болуы м ү мк і н.

В – кезе ң і – аралы қ .

С – терминалды кезе ң і .

Балаларда клиникалы қ белг і лерг і бойынша б і рнеше т ү рде ө тед і (жетекш і синдром). Н ә рестеде трансплацентарлы жолмен ж ұғ уыны ң к ө рсетк і ш і болуы м ү мк і н: дене салма ғ ыны ң жет і спеуш і л і г і , мерз і м і нен ерте туылуы, микроцефалия, дискрания.

Туа пайда бол ғ ан АИВ инфекциясыны ң клиникалы қ белг і лер і : мерз і м і нен ерте туу, дистрофия, бет- ә л пет і н і ң дисморфизм і (гипертейлоризм, гидроцефалия, м ұ рын бела ғ ашыны ң т ү с і п т ұ руы , жо ғ ар ғ ы ер і н науасыны ң томпаюы ) ж ә не де психомоторлы дамуыны ң артта қ алуы , реци дивт і диарея, к ө з шел і н і ң к ө г і лд і р, серологиялы қ зерттеуд і ң о ң ж ә не де психомоторлы дамуыны ң артта қ алуы , рецидивт і диарея, к ө з шел і н і ң к ө г і лд і р, серологиялы қ зерттеуд і ң о ң болуы .

6 айдан кей і н неврологиялы қ белг і лерд і ң ү дей т ү су і бай қ лады – а қ ыл - ойыны ң т ө мендеу і , ж ү р і п-т ұ руыны ң ө згерулер і , патологиялы қ рефлекст ерд і ң пайда болуы, парездер аны қ талады . Б ұ л белш і лер АИВ ж ұқ тыр ғ ан нау қ астарды ң 10-30 ℅ - да кездесед і . АИВ-инфекциясымен ауыратын балалар ғ а т ә н : ә рт ү рл і неврологиялы қ б ұ зылыстар , аны қ талады . Компьютерл і к томограммада базальды ганглияларда кальцификаттар ж ә н е ми аторфиясы аны қ талады .

Ал ғ аш қ ы айлардан бастап-а қ В - клеткалы қ имммунитетт і ң жет і спеуш і л і г і бай қ алады .

Нейролия клеткаларыны ң за қ ымдалуы салдарынан балаларда ө те жи і ү деген энцефалопатия бай қ алады (50 ℅ аса жа ғ дайда ).

Шетк і ж ү йке ж ү йелер і н і ң де за қ ымд ануы м ү мк і н – полирадикулоневриттер.

ЖИТС ассоцирленген аурулар қ атарында балалар да жатады – лимфоцитарлы интерстициальды пневмония , органдарды ң цитомегаловирусты за қ ымдануы , бауыр , к ө кбауыр ж ә не лимфа т ү й і ндерден бас қ а . Тер і мен і шк і органдарды ң герпети калы қ за қ ымданулары , миды ң токсоплазмо зы.

Бактериальды инфекциялардан балларда жи і стафилококкты, пневмококкты, гемофильд і тая қ шамен , салмонеллалармен ша қ ырылатын аурулар жи і кездесед і .

Ө те сирек балаларда онкоЖИТС деп аталатын ауру кездесед і .

Диагноз эпидемиологиялы қ , клиникалы қ ж ә не лабораториялы қ м ә л і меттерге с ү йен і п қ ойылады .

Лабораториялы қ т ә с і лдерден – ИФА-мен арнайы антиденелерд і аны қ тау . Егер н ә тижес і о ң болса , оны д ә лелдеу ү ш і н бас қ а сериялы тест – системе қ олданы лады, егер ек і нш і анализ тер і с болса, онда анализд і ү ш і нш і рет қ айталайды . Ү ш і нш і рет анализ тер і с болса, онда иммуноблогта д ә лелдейд і , ол т ә с і л сен і мд і , себеб і суммарлы антиденелерд і емес, ол вирусты ң жеке белоктарына антиденелерд і і здейд і . Егер н ә тиже к ү м ә нд і болса, онда ол адамдар қ ада ғ алау ғ а алынады ж ә не анализ 3-6 айдан со ң қ айта жасалынады . Осындай жа ғ дайлард а АИВ антигендер і н ПТР –диагностикасы ар қ ылы аны қ тау ғ а болады .

Анасы ауру болса ж ү кт і л і к кез і нде зидовудинмен (ретровир) емделу і қ аж ет. Анасы емделмесе, онда н ә ресте ө м і р і н і ң б і р і нш і 8-24 са ғ атында осы препаратты қ абылдауы керек – 6 апта бойы .

Пневмоцист і к пневмония АИВ инфекцияда е ң қ ау і пт і ауру, сол ү ш і н н ә рестелерге ө м і р і н і ң 4-6 аптасынан бастап алдын-алу шараларын қ олданады .

Арнайы ем і жо қ , сонды қ тан барлы қ ж ү рг і з і лген ем ауруды ң ары қ арай дамуын тежеуге ж ә не адам ө м і р і н і ң сапасын жа қ сарту ғ а ба ғ ыттал ғ ан .

1. Қ ор ғ ау – психомоторлы қ режиммен қ амтамасыз ету ;

2. Вирус қ а қ арсы емд і ө з уа қ ытында бастау ;

3. Ек і нш і л і к ауруларды м ү мк і нш і л і г і нше ерте аны қ тау ж ә не емдеу ;

4. Дезинтоксикациялы қ терапия контрикал , гемодез , декстранды қ осумен ж ә не т . б ;

5. Симптоматикалы қ ем ;

6. Иммуниттет і к ө терет і н ем (лейкомасса, эритромасса, сары су құ ю , тимоген , тималин , интерферонда р, интерферон индукторын қ олдану ). Иммуномодуляторлар тек қ ана бастап қ ы немесе аралы қ кезе ң де егер ек і нш і л і к аурулар болса та ғ айындалады , себеб і осы кезе ң де ғ а на иммунды қ ж ү йен і к ү шейтуге болады . ЖПИЖС кезе ң і нде - иммуноалмастырушы терапия ж ү рг і з і лед і . Егер аутоиммунды процесс ай қ ын болса , онда иммунодепрасанттар қ олданылады ;

7. Витаминдер барлы ғ ына . Вирус қ а қ арсы д ә р і лерден тек вирусты ң ермент і н б ұ затын д ә р і лерд і қ олдану керек ( кер і транскриптаза ж ә не вирус протеазасын ).

Кер і транскриптазаны ң ингибиторлары : Ретровир ( Зидовудин ), ddc ( дидеоксицитозин , зальцитабин ), ЗТС ( ламивудин , эпивир ), DLV ( делавиридин ), NP ( невирамин ), Фосфотиазид ( Азидотимидин ).

Зидовудин (ретровир, тимозид) тек қ ана кер і транскриптазаны ғ ана т ө мендет і п қ оймай , сонымен қ атар , вирус ДН Қ - синтез і н басады. Оны ал ғ аш қ ы белг і лер кезе ң і нен бастап қ олданылады ү зд і кс і з немесе ү зд і кт і . Б і р курсты ң ұ за қ ты ғ ы 3 айдан кем емес , т ә ул і кт і к м ө лшер і 0,01 г немесе 12 жас қ а дей і н – 180 мг/м2, ә рб і р 6 са ғ ат сайын , 12 жастан с о ң 100 мг / м 2 х 5 рет т ә ул і г і не.

Зидовудинд і бас қ а да вирус қ а қ арсы д ә р і лермен б і рге қ олдану ғ а болады ( ганцикловир , фоскарнет ж ә не т . б .).

Қ аз і рг і та ң да АИВ - ты ң терапиясын ал ғ аш қ ы б і л і нулер кез і нде бастау керек, себеб і ол кезде ауру белг і лер і жо қ ( вирусты қ ж ү ктеме ).

Протеазаны ң ингибиторлары клеткада вирус протеазасынын белсенд і л і г і н тежеп отырады, осы ғ ан байланысты ересек вирусты дамитын т ү зуд і алдын алады.

О ғ ан жататындар: нидинавар, (криксиван), саквинавир (инвираза), ритонавир, нелфинавир (вирасепт).

Этиотропты емнен бас қ а ЖПИЖС – индикаторлы ауруларды да емдеу керек . Пневмоцист і пневмонияда - бактрим, бисептол; токсоплазмозда – пириметамин+бисептол; септикалы қ жа ғ дайларда – қ ан тамыр ғ а иммуноглобулин .

Кандидозды инфекцияларда – дифлюкан, нистатин, флюконазол, низорал, амфотерицин, микосепт.

Туберкулезде – кларитримицин, этамбутол, римфапицин, амикацин.

1. Жеке са қ тану ( жеке бас гигиенасы , презерватив ж ә не т . б .);

2. Баласына ж ұғ у қ ау і пт і л і г і н азайту ү ш і н ж ү кт і л і к кез і нде ауру ананы емдеу;

3. АИВ ауруды ң қ аны жара қ аттал ғ ан тер і с і бар медицина қ ызметкер і не ж ұқ са , онда алдын алу ү ш і н ретровирмен емдеу керек.

4. Қ арым - қ атынаста ө те жо ғ ары қ ау і пт і л і к болса, онда зидовудин+ламивудин+индинавирд і қ о лданады. Алдын алу ем і 4 апта бойы ж ү рг і з і лед і . Емделгеннен кей і н тексер і лед і – 6 апта, 12 апта, 6 ай сайын жерг і л і кт і ауруханаларда немесе арнайы диагностикалы қ - лаборат орияларда ба қ ыланады .