Стафилококк дегеніміз не ?аза?ша

Стафилококки впервые были обнаружены в гное из фурункула Л. Пастером в 1880 г. и изучены Ф. Розенбахом в 1884 г.

Относятся к роду Staphylococcus. В патологии человека имеют значение три вида: S. aureus - золотистый стафилококк, S. epidermidis - эпидермальный и S. saprophyticus - сапрофитный стафилококк. Заболевания чаще вызывают золотистые, реже - эпидермальные, еще реже - сапрофитные стафилококки.

Морфология, культуральные, биохимические свойства. Стафилококки имеют шаровидную форму, в чистой культуре располагаются в виде гроздьев винограда, в мазках из гноя располагаются поодиночке, попарно, небольшими скоплениями (Рис. 25) * . Факультативные

анаэробы, лучше растут в аэробных условиях, при рН 7,2-7,8, на

простых питательных средах. Оптимальная температура для роста

В жидких питательных средах образуют равномерное помутнение, на плотных средах образуют гладкие, выпуклые, блестящие, с ровными краями колонии. Благодаря образованию пигмента колонии могут быть золотистого, палевого, лимонно-желтого, белого цвета. Пигментообразование лучше всего выражено на средах с добавлением молока. Стафилококки могут размножаться на средах с большим количеством (8-10%) хлорида натрия, поэтому солевые среды применяются в качестве элективных: молочно-солевой агар, желточно-соле-

Стафилококки сбраживают углеводы с образованием кислоты без газа, обладают протеолитическими свойствами. S. aureus отличаются от двух других видов тем, что продуцируют фермент, вызывающий свертывание плазмы крови (плазмокоагулазу), ферментируют маннит в анаэробных условиях, продуцируют токсины и ферменты патогенности (Таблица 4).

ДИФФЕРЕНЦИАЛЬНЫЕ ПРИЗНАКИ СТАФИЛОКОККОВ

Признак	Вид
S.aureus	S.epidermidis	S.saprophyticus
Образование: плазмокоагулазы	+	-	-
лецитиназы
Ферментация: глюкозы в анаэробных условиях	+	+	-
маннита в аэробных условиях	+	-	+
маннита в анаэробных условиях	+	-	-
Образование a	токсина
Устойчивость к новобиоцину	-	-	+

Условные обозначения: "+" - наличие признака; "-" - отсутствие признака; "+" - признак непостоянен.

Наличие пигмента не является таксономическим признаком. Антигены. Стафилококки содержат целый ряд полисахаридных и

белковых антигенов. Классификация по антигенной структуре не получила практического применения.

Фаговары. По чувствительности к типовым бактериофагам стафилококки делятся на фаговары. Фаготипирование проводится с помощью международного набора бактериофагов.

Токсинообразование. Патогенные стафилококки продуцируют экзотоксины. Гемолизины вызывают гемолиз эритроцитов разных видов животных и человека. Основным из них является a-гемолизин, на основе которого приготовлен стафилококковый анатоксин. Стафилококки, продуцирующие гемолизин, образуют на кровяном агаре колонии, окруженные бесцветной зоной гемолиза. Лейкоцидины разрушают лейкоциты. Эксфолиатины вызывают пузырчатку новорожденных, отслойку эпителия кожи с образованием пузырей, "синдром ошпаренной кожи". Обнаружен токсин, вызывающий токсический шок (ТТШ). Энтеротоксины, вызывающие пищевую интоксикацию, в отличие от других экзотоксинов, термостабильны, не разрушаются при кипячении.

Ферменты, обладающие патогенным действием: гиалуронидаза, лецитиназа, плазмокоагулаза.

Стафилококки, устойчивые к пенициллину и другим b-лактамным антибиотикам, продуцируют b-лактамазу.

Устойчивость во внешней среде. Среди неспоровых бактерий стафилококки одни из самых устойчивых, погибают при 80 о С через 20 минут, при кипячении гибнут сразу. Хорошо переносят высушивание. На предметах ухода за больными сохраняются десятки дней. Из дезинфицирующих средств наиболее эффективны хлорсодержащие: 1% раствор хлорамина убивает стафилококки за 2-5 минут, 3% фенол - за 15-20 минут. Стафилококки чувствительны к этиловому спирту (70%), анилиновым красителям, например, к бриллиантовой зелени, чувствительны к хлоргексидину.

Для стафилококков характерна изменчивость и приспособляемость к условиям внешней среды. Они быстро приобретают устойчивость к антибиотикам, к дезинфицирующим веществам. В больничных условиях, при постоянной циркуляции стафилококков среди больных, могут формироваться так называемые "госпитальные" стафилококки определенных фаготипов, высоковирулентные, обладающие множественной лекарственной устойчивостью, нечувствительные к дезинфицирующим средствам. Особенно большое значение в возникновении

внутрибольничных инфекций имеют стафилококки, устойчивые к пенициллину.

Заболевания у человека. Стафилококковые заболевания чаще возникают в результате заражения извне, реже - как эндогенная инфекция.

Стафилококки, главным образом, S. epidermidis, являются представителями нормальной микрофлоры кожи человека, дыхательных путей и пищеварительного тракта.

У здоровых людей довольно часто встречается носительство S. aureus, главным образом, на слизистой оболочке носа. Установлено, что только небольшая часть людей постоянно свободна от золотистого стафилококка. У большинства они обнаруживаются периодически, часть людей являются постоянными бактерионосителями. Имеется категория носителей, у которых постоянно и в большом количестве обитают S. aureus с признаками "госпитальных" штаммов. Такие носители, особенно среди медицинского персонала, а также больные со стафилококковыми заболеваниями, являются основным источником стафилококковых инфекций в больницах.

Инфекция передается, главным образом, контактным путем или через воздух.

Стафилококки вызывают разнообразные гнойно-воспалительные заболевания: гнойничковые поражения кожи и подкожной клетчатки, ангины, отиты, пневмонии, уретриты, холециститы, энтероколиты, сепсис и т.д. Особенно велика их роль в акушерской практике и в хирургии. Стафилококки нередко являются причиной гнойно-воспалительных заболеваний у новорожденных, маститов у рожениц, гнойных послеоперационных осложнений, постинъекционных абсцессов. Возбудителями чаще всего являются S. aureus.

S. epidermidis вызывает заболевания такие, как инфекционный эндокардит и другие, главным образом, у ослабленных больных, в отделениях интенсивной терапии, где заражение может происходить через системы для внутрисосудистых вливаний, различные катетеры из полимерных соединений.

S. saprophyticus являются частой причиной острых инфекций мочевыводящих путей у молодых женщин.

Особое место занимают пищевые интоксикации, возникающие в результате употребления в пищу продуктов (чаще всего молочных и сладких блюд), в которых произошло размножение стафилококков и накопление энтеротоксина. Этот токсин термоустойчив, и даже пос-

ле термической обработки продукты, содержащие энтеротоксин, могут вызвать пищевое отравление.

Стафилококки могут явиться причиной токсического шока. Впервые вспышка этого синдрома возникла в США в 1983 году, у женщин, пользующихся во время менструации гигроскопичными гигиеническими тампонами. У заболевших наблюдалось повышение температуры тела, гиперемия слизистых оболочек, боли в мышцах, кожная сыпь с шелушением, падение кровяного давления. Заболевание возникало только при использовании тампонов, выпускаемых одной из фирм. Было установлено, что случаи токсического шока возникали вследствие ряда причин: тампоны содержали карбоксиметилцеллюлозу с глюкозой и соединениями натрия, обладали суперадсорбирующими свойствами, поэтому чрезмерно высушивали слизистую оболочку и травмировали ее; при инфицировании стафилококками происходило их быстрое размножение в благоприятной среде, чему способствовало присутствие натрия в составе тампона. После запрета на продажу продукции этой фирмы вспышка прекратилась. В дальнейшем токсический шок наблюдался у хирургических больных, особенно при использовании гигроскопичных перевязочных материалов определенных сортов.

Было установлено, что токсический шок вызывают стафилококки, продуцирующие экзотоксин, названный токсином токсического шока (ТТШ).

Иммунитет. Человек обладает в некоторой степени врожденной устойчивостью к стафилококкам благодаря защитным свойствам кожи, фагоцитозу, наличию нормальных антител.

После перенесенного заболевания иммунитет непродолжительный. Характерна склонность к рецидивам. Восприимчивость к стафилококковой инфекции возрастает при травмах, диабете, действии ионизирующих излучений.

Стафилококки не относятся к острозаразным, больных лечат не в клиниках инфекционных болезней, а в других отделениях больниц.

Микробиологическая диагностика. Материалом для исследования являются гной, слизь из зева и носа, мокрота, кровь, испражнения, моча; при пищевых отравлениях - рвотные массы, промывные воды желудка, пищевые продукты.

Микроскопия мазка из исследуемого материала позволяет обнаружить грамположительные кокки и отметить их количество. Для выделения чистой культуры производят посевы на элективные для

стафилококка среды (молочно-солевой или желточно-солевой агар) и

среды для стрептококка (кровяной агар). В случае, если выделена

чистая культура стафилококка, определяют видовую принадлежность

по признакам: плазмокоагулаза, анаэробное сбраживание и аэробное

окисление глюкозы и маннита, гемолиз на кровяном агаре, наличие

лецитиназы, ДНК-азы. Определяют чувствительность к антибиотикам.

В целях эпидемиологического анализа проводят фаготипирование. При пищевых отравлениях определяют наличие энтеротоксина в

пищевом продукте с помощью специфических антисывороток или биопробы на котятах.

Профилактические и лечебные препараты. Стафилококковый анатоксин нативный, применяется для активной иммунизации с целью лечения при хронических заболеваниях. Стафилококковый анатоксин очищенный адсорбированный прменяется, главным образом, для профилактики.

Иммуноглобулин человеческий противостафилококковый содержит стафилококковый антитоксин, приготовлен из крови доноров, иммунизированных стафилококковым анатоксином. Применяется для создания пассивного иммунитета с целью лечения.

Стафилококковый антифагин (вакцина) - для создания активного иммунитета с целью лечения.

Стафилококковый бактериофаг жидкий. Применяется наружно, внутрикожно, внутримышечно для лечения.

Не нашли то, что искали? Воспользуйтесь поиском:

Стафилококктар (Staphуlococcus туыстығы)

Стафилококтар — Micrococcacеae тұқымдастығына, Staphilococcus туыстастығына жатады, бактериялардың 31 түрі бар. Соның ішінде адам патологиясында роль атқаратын:

aureus — алтын түсті
epidermidis — эпидермальды
saprоphуticus — сапрофитті.

Стафилококктарды 1880 ж. Л. Пастер мен бір-біріне қатыссыз Огстон ашты. 1884 ж. Розенбах толықтай сипаттап анықтаманы берді.

Стафилококктар грам оң, шар тәрізді жасушалар, диаметрі 0,5-1,5 мкм, қалыпты жағдайда жұғындыда жүзімнің шоғыры тәрізді орналасады, талшықтары болмайды, спора түзбейді, S.аureus-тің көптеген штаммдары капсула түзеді. Жасуша қабырғасының негізгі компоненті пептидогликан, рибитихой және глицеринтейхой қышқылы болып табылады .

Негізгі қоректік орталары сары-уызды тұзды агар, қоректік ортада крем түсті бұлыңғыр дөңгелек сары түсті колониялар түзеді.

Колониялардың түсі липохром пигментінің барлығымен түсіндіріледі, оның түсінің сары түске енуі оттегі бар қанды, көмірсутегі, болмаса сүтті қоректік орталарда байқалады.

Қанды агарда колониялар гемолиз зонасын түзеді. Қалыпты жағдайда 15% NaCl қатысуымен 45°С-да өседі.

Пигмент түзу түріне қарай бөлінеді:

Staphуlococcus aureus – алтын түсті пигмент.
Staphуlococcus albus – ақ түсті пигмент.
Staphуlococcus citreus – лимон сары түсті пигмент.

Адамдарда жиі патогенді – қасиетін көрсететін стафилококк түрі бұл алтын-сары түсті стафилококк.

Патогенділік белгісі болып магнитті ыдыратуы, гемотоксин, некротоксиннің барлығы патогенділік көрсеткіші болып табылады.

Стафилококктар бізді қоршаған ортада, ауада, шаңда, адам терісінде ауыз мұрын қуысында, жарақаттарда кездеседі.

Стафилококктардың биохимимялық активтілігі жоғары: Каталазопозитивті, нитраттарды нитритке айналдырады, Фогеса-Проскауэра реакциясы оң, ақ уызбен майларды белсенді гидролиздейді, анаэробты жағдайда глюкозаны газсыз қышқылға дейін ашытады газсыз қышқылға дейін глицеринді, глюкозаны, лактозаны, сахарозаны, маннитті ферменттейді, әр түрлі ферменттер түзеді (плазмокоагулаза, фибринолизин, лецитиназа, лизоцим, сілтілі фосфатаза, ДНК-аза, гиалуронидаза, теллуритредуктаза, протеиназа, желатиназа және тағы басқалар). Аталған ферменттер стафилококктардың метаболизіміне қатысып, оның патогенділігін айқындайды. Фибринолизин мен гиалуронидаза стафилококктардың инвазивтілігін жоғарлатады, плазмокоагулаза фагоцитоздан қорғап протромбинді тромбинге айналдырады фибриногеннің ұюына алып келеді, нәтижесінде стафилококктың әр жасушасы фагоцитоздан қорғалынатын ақ уыздан тұратын қабықшамен қоршалады. (Стафилококктардың түрлерінің негізгі дифференциальды белгілері).

Стафилококктарда 50 астам антигендердің типі анықталған, оның әрқайсысына қарсы антиденелер түзіледі. Осы антигендердің көпшілігі аллергиялық қасиеттерге ие. Талғампаздығы бойынша антигендерді туыстық антигендер (жалпы Staphylococcus туыстығы үшін); адамның эритроциттерінің, терісінің, бүйрегінің изоантигендерімен ортақ, қиылысқан әрекеттесуші-антигендер (аутоиммунды аурулар осылармен байланысты); түрлік және типтіспецификалық антигендері болады. Түрлікспецификалық антигендерге S.аureus түзетін А — ақ уызы антиген жатады. А — ақ уызы антигенның иммуноглобулиндермен әрекеттесуі, науқастың ағзасындағы комплемент жүйесімен фагоцитоздың қызметінің бұзылуына алып келеді.

Патогенділік факторлар қатарына комплемент байланыстыратын, фагоцитозға кедергi жасайтын капсула, сонымен қатар опсонизацияны тоқтатып және комплементтердi инактивацияландыратын А — белоктың жатқызуға болады.

Алтын түстес стафилококктар фагоцитоздаушы жасушаларды бұзатын токсиндердi, соның iшiнде лейкоцитиндi бөлiп шығарады. Гемолизиндер (a, y, c) адам және жануар эритроциттерiн лизиске ұшыратады. Стафилоккок бөлiп шығаратын энтеротоксиндердiң (А, В, С, Д, Е, F) әсерi тағамнан улану процесстерін шақырады.

Жаңадан туылған нәрестелерде эксфолиативтi токсиндер орныққан, олар импетито, жалпылама скарлатина тәрiздi бөртпе тудырады.

Стафилококк инфекциясы патогенезiнде экзоферменттердiң алатын орны ерекше: плазмакоагулаза-қанды ұйытады, гиалуринадаза-ұлпада стафилококктың таралуын қамтамасыз етедi, лецитиназа-лецитиндi бұзып, лейкопения жағдайын тудырады, фибринолизин-жергiлiктi қабыну ошағана, қарсы тұратын фибриндi ерiтедi.

Стафилококктардың түрлерінің негізгі дифференциальды белгілері:

Белгілері

Түрлері

S.аureus

S.epidermidis

S.saprophyticus

S.intermedius

Плазмокоагулаза

Алтын түсті пигмент

Новобиоцинге тұрақтылығы

Стафилококк төмендегі қасиетке ие токсиндер бөліп шығарады:

гемотоксиндік қасиет – эритроциттерді лизиске алып келеді.
Лейкоцидин — лейкоциттерді жоюшы
некротоксин — ұлпаны некрозға алып келеді
летальді токсин — жануарларды өлтіру қасиеті
энтеротоксин тағамнан улануды шақырушы токсин

Стафилококктар адам организмiнiң қалыпты микрофлорасына кiредi. Олар өсiмдiктерде, жерде, ауада, күнделiктi қолдануда жүрген заттарда болуы мүмкiн. Бактериотасымалдағыш қасиетi: А — ақ уызының мөлшерiнiң азаю салдарынан пайда болады.

Емханаларда iрiңдi қабыну процесстерi көрiнiс беретiн науқастар стафилококктардың негiзгi ошағы болып табылады. Стафилококктар қоршаған ортада көп уақытқа дейiн тұрақты болу салдарынан қарым-қатынас (контакт) арқылы жұғады. Стафилококктар құрғатуға өте тұрақты, оларда күн сәулесiнiң зор әсерiне қарсы арнайы пигмент бар. Қайнатсаң 70-80°С 20 минут ішiнде жойылады. Дезинфекциялаушы заттар 15-20 минут 3% (фенол) немесе 2-5 мин. 1% (хлорамин ерiтiндiсi) стафилококктарды жояды. Бриллиант жасылына: нитрофуранға сезiмталдығы жоғары.

Стафилококктардың патогенезі, клиникасы инфекциядан кейінгі иммунитеті.

Стафилококктар ағзаға терімен, шырышты қабаттың жарақатынан кіріп әр түрлі аурулар тудыруы мүмкін, жас өспірімдердің безеулерінен бастап (acne) ауыр, летальдығы 80%- жететін перитонитке, эндокардитке, сепсиске және септикопиемияға алып келуі мүмкін. Стафилококктар сыздауықтардың, гидроадениттердің, абсцесстердің, флегмоналалардың, остеомиелиттердің; соғыс уақытында-жарақаттардың іріңді асқынулардың себебі болып табылады. Аллергиялық қасиеттері болғандықтан псориаздың, геморрагиялық васкулиттің, тілменің, бей арнайы полиартриттің себебі болады. Стафилококктармен инфицирленген ас тағамдармен уланулардың жиі кездесетін себептері болады. Стафилококктар — жаңа туылған балалалардың сепсисінің негізгі себепшісі, сепсистің (септицемия-іріңді қан) негізінде ретикулоэндотелиальды жүйенің ағзалардың жарақатына алып келеді. Септикопиемия – қоздырғыштар әр түрлі ағзалармен ұлпаларда іріңді ошақтарды шақырады, яғни бұл іріңді метотұздармен асқынған сепсис. Сау адамдардың ағзасы стафилококктарға тұрақты. Стафилококкты инфекциялардан кейін антитоксиндер пайда болады, ол стафилококктарға қарсы тұрақты иммунитет тудырады. Шырышты қабаттың жергілікті иммунитерін IgA — қамтамасыз етеді.

Стафилококк инфекциясының зерттеу материалдары: iрiң, экссудат, жарақат бөлiндiлерi, таңу материалдары, сепсиске күдiк туғанда қан, мұрын-жұтқыншағы мен көмей кiлегейiнен алу.

Бактериоскопиялық зерттеуде жұғынды дайындап, Грам әдісімен бояйды, микроскоп арқылы көреміз. Бактериологиялық зерттеуде материалды ілмекпен қанды және сарысу-газды агарға (СГА) егеді, келесі күні өскен колонияларға сипат береміз.

Грам әдісімен боялған және CУА-да өсуі

Сары уызды газды ортаның бетiнде дөңгелекше келген, пигменттелген (алтын түстес, лимон сияқты сары, ақ) шеттерi тегіс колониялар түзедi, ал сұйық ортада тек шектелген лайлануды тудырады. қанды агарда гемолиздiң бар немесе жоқтығы байқалады. Лецитиназды активтiлiкке ие стафилококтардың колониялары шетiне күлгiн жылтыр түспен шектелген лайлануды тудырады.

Алтын стафилококты грамм әдісімен бояу және қанды агарда өсуі

Плазмокоагулаза реакциясы: Екi немесе араластырылған қан плазмасын 0,4 мл мөлшерiнде шыны түтiкшеге құйып, стафилококк дақылынан бiр бактериологиялық бұғаудан енгiзiп термостатқа 37°С — мен 2,4 және 24 сағаттан кейiн тәжiрбие нәтижесi ретiнде плазмокоагулазалық қою тұнба түсетiнiн байқаймыз.

Ауруханалық инфекция ошағын анықтау үшiн науқастардан және бактериотасымалдаушы адамдардан таза дақылды бөлiп алады, кейiн арнайы стафилофагтар жиынтығының көмегiмен фаготипирлеуді жүргiзедi. Фагтарды этикеткада белгiленген титрге дейiн араластырып, зерттелетiн дақылдарды Петри табақшасына қоректiк ортаға газонмен егеді, кептiрiп, кейiн Петри табақшасында алдын ала белгiленген квадраттарға сайма сай келетiн фагтар тамшысын бұғаудың көмегiмен тамызады. Нәтижесiн лизис дақылының бар жоғын анықтау арқылы бақылайды.

Медициналық қызметкерлер мен перзентханалардағы стафилококк тасымалдаушыларды анықтауда санация – алдын алу шаралары негiзгi бағыты б.т. Стафилококкты инфекцияны антибиотик және сульфаниламидтi препараттармен емдейдi. Септикалық процестерде стафилококқа қарсы иммуноглобулин енгiзiледi. Созылмалы түрiн емдеу үшiн антимикробты және антитоксиндi антиденелердiң синтезiн реттейтiн стафилококкты анатоксин және антивакцина қолданылады. Жаңа туылған балалардағы стафилококкты инфекциялалардың алдын алу ерекше проблема болып табылады. Жүкті әйелдерге стафилококкты анатоксин егеді, туған әйелдердің сүтін тексереді, егер ол сүтте стафилококк болса, балаға сүтті қайнатып беру керек.

Стафилококкты инфекцияларды емдеу үшін міндетті түрде стафилококктардың антибиотиктерге сезімталдығын тексергеннен кейін біріншіден бетта-лактамды антибиотиктерді қолданамыз. Стафилококкты инфекциялалардың ауыр және созылмалы түрлерінде аутовакцина, анатоксин, стафилококктарға қарсы (адамның) иммуноглобулин, антистафилококкты плазма қолданады. Стафилококктарға қарсы жасанды иммунитет тудыру үшін стафилококкты анатоксин және (таблетка немесе сұйық), өлі стафилококктардан дайындаған вакцина қолданады.

Ұқсас материалдарды қарай кетіңіз:

Достарыңмен әлеуметтік желіде бөліс

Медик+ админ! Сайт бойынша жауапты адам.

Сайт бойынша іздеу

Ең үздік материалдар

Сабақтың мақсаты: Стафилококктардың морфологиясын,өсінділік, биохимиялық, антигендік, зардаптылық қасиеттерін игеру

1. Стафилококктардың жіктелуі.

2. Стафилококтардың қасиеттері.

3. Стафилококтардың патогенді факторлары және аурудың патогенезі

4. Стафилококкоздардың зертханалық балау әдістері.

6 Стафилококкоздарға қарсы қолданатын биопрепараттар. Стафилококктарды бірінші болып 1880 ж. Л. Пастер

фурункулдың іріңінен бөліп алды. Бұл зерттеулерді 1884 ж. Ф.Розенбах жалғастырды.

Стафилококктардың және микрококтардың токсономиясы бойынша халықаралық комитетпен (1976) стафилококктардың түрлік құрамы бекітілді:

Staphylococсus aureus, Staphylococсus epidermidis, Staphylococсus saprophyticus. Ең зардаптысы Staphylococсus aureus болып табылады.

Стафилококктар адам мен жануарларда абсцессті, флегмонаны, артритті, жарақаттардың іріңді қабынуларымен шақырылады. Сиырларда стафилококктік мастит пен эндометрит үлкен экономикалық шығынға ұшырайды. Жылқыларда, шошқаларда және сирек ірі қара малда стафилококктар піштірілгеннен кейінгі ен қанатшасында флюктуирленген іріңді ошақтардың түзілуімен сипатталатын батриомикозды шақырады.

Құстар стафилококктік індетке резистентті деп саналады. Бірақ та тауықтарда құстардың жаппай қырылуымен өтетін стафилококкпен шақырылған септикалық аурулар туралы жазылған.

Өнімдердің ластану нәтижесінде (сүт және ет өнімдері) экзотоксин (энтеротоксин) бөлетін уытты стафилококктармен адамдарда жаппай тағамдық улануы байқалады.

Морфологиясы.Стрептоккоктар шар тәріздес формалы дұрысемес жиналу түзетін, жүзім шоқтарын еске түсіреді. Бірақ та іріңді эксудатта кокктардың шоғымен қатар жеке, жұп, ал кейде кокктардың қысқа тізбекшелері кездеседі. Зардапты стафилококктардың диаметрі 0,5 – 1,5 мкм. шамасында болады. Сапрофитті стафилококктар ірі көлемді болып келеді. Капсула, спора, талшықтар түзбейді. Қозғалмайды. Грам оң. Стафилококкалар кәдімгі анилин бояуларымен оңай боялады.

Қоректік ортада өсуі.Стафилококктар аэробтар жәнефакультативті аэробтар. Қарапайым қоректік орталарда 7,2 – 7,4 pH-пен 35 – 37°C температурада жақсы өседі. Агардың бетінде 2 – 4 мм диаметрі дөңгелек алтын – сары, лимонды – сары және ақ

түстес шырынды тізбектер. Сорпада өсу ортаның айтарлықтай бұлыңғырлануымен және тұнбаның көбірек құлауымен өтеді.

Стафилококктардың көпшілігінің уытты штамдары қанды агарда тізбектердің айналасында гемолиздің сызылған зонасын түзеді. Стафилококктарды тығыз қоректік орталарда өсіргенде: агарда, желатинда, картопта, ұйыған сарысуында пигменттердің (ақ, алтын сияқты, сирек лимонды - сары) түзілуі кездеседі.

Стафилококктар мен бөлінетін пигментерде суда ерімейтін липохром (каротин тобынан) болады, олар спиртте, эфирде, хлороформда және бензинде ериді. Пигмент ауа оттегісі жеткенде ғана түзіледі. Стафилококктарға тән қасиет - 15% натрий хлоридінен немесе 40% өттен тұратын қоректік орталарда көпшілік штамдардың өсу қаблеті.

Биохимиялық қасиеттері.Стафилококктар қышқылдыңтүзілуімен газсыз глюказоны, фруктозаны, сахарозаны, мальтозаны, ксилозаны, маннитті ыдыратады, салицинді, дульцитті, инулиді, рафинозаны бөлмейді. Олар уреазаны, каталазаны, күкіртті сутекті продуцирлейді, нитраттарды нитриттерге айналдырады, крахмалды, инсулинді ыдыратпайды, индол түзбейді. Зардапты стафилококктарда протеолитикалық ферменттердің болуы олардың қасиеттерінің желатина мен ұйыған қан сарысуын сұйылтуға, сонымен қатар кәдімгі және лакмус сүтін пептондауға және ұйытуға себепкер болады.

Стафилококктардың жіктелуі.Бергидің(1974)

бактериаларды анықтайтын 8-ші басылымда Staphylococcus

қатарына 3 түрі кіреді: St. aureus, St. epidemidis, St. saprophyticus

олардың өздерінің ерекшелігі бар (1 – кесте). о классификации Берги, стафилококк относится к 14-й группе, включающей три семейства. Род Staphilococcus входит в семейство Micrococcacea.

Данный род включает три вида: St.aureus, St.epidermaticus,

St.saprophyticus. Вместе с тем, сейчас уже известно ещё 10 видов стафилококка, которые пока не включены в официальную систематику. Это St.xylosus, St.haemolyticus, St.cohnii, St.warneri,

St.cupitis, St.scinri, St.simulans, St.hominis, St.hyicus, St.intermedium

Бірқатар зерттеушілер ажыратылмаған (идентификацияланбаған) коагулазотеріс стафилококтардың жүйелі түріне жаңа токсиндерді енгізу жолымен жіктелуін ұсынды. Олар адамдардың, үй және жабайы жануарлардың терісінен бөлінген 8 жаңа коагулазотеріс стафилококтардың түрін жазды.

Кейбір атаулар түрлердің маңызды сипатын ашады, басқалары

– сәйкес штамдардың бөліну көздерін, үшіншілері – жеке тұлғалардың атын көрсетеді. Жіктелу микробиологтардың арасында барынша үлкен мәнге ие.

Төзімділігі.Барлық спора түзбейтін бактериалардың арасындастафилококтар физикалық және химиялық факторларға ең төзімдісі. Олар құрғатуды және қатыруды жақсы көтереді. Іріңді эксудатта, шаңда, қида ұзақ уақыт тіршілікке қабілеттілігін сақтайды. Тікелей түскен күн сәулесі оларды тек бірнеше сағаттардан кейін ғана өлтіреді. 70 - 80ºC-қа дейін қыздырғанда олар 20 – 30 минуттан кейін, ал қайнатқан кезде бірден өледі. Дезинфекциялаушы дәрілермен 1% - ті формалин ерітіндісі және 2% - ті күдіргіш натрдың ерітіндісі стафилококтарды 1 сағаттың ішінде, ал 15% - ті хлормен 2-5 минуттың ішінде өлтіреді.

Зардаптылығы.Стафилококтар–іріңдеудің негізгіқоздырғыштары. Олар ірі қара мал мен қойларда тері асты абсцессінің, фурункулдың, карбункулдың, флегмонанның, іріңді коньюктивиттің, стафилококтық маститтердің негізгі себепкерлері болып табылады. Стафилококтық індеттің ең ауыр түрлеріне: пневмония, менингит сонымен қатар сепсис және септикопиемия сияқты ішкі мүшелердің зақымдануымен байқалатын аурулар жатады.

Жануарлардан стафилококтық індетіне ең бейімдісі болып жылқы, одан кейін ит, ірі қара мал, қой, ешкі, шошқа сияқты реттілікпен айтуға болады, ал төзімдісі құстар болып табылады.

Зертханалық жануарлардың арасынан қоянды оңай жұқтыруға болады: стафилококтың уытты өсіндісін ішке енгізгенде олар екі тәуліктен соң өлімге ұшырайды. Сойып қарағанда бәрінен жиі бүйректе, миокардта, сүйек кемігінде, сирек өкпеде, буындарда көптеген абсцесстер байқалады. Абсцесстен стафилококтың таза өсіндісі оңай бөлінеді. Стафилококтың өсіндісін қоянға тері астына және тері ішіне енгізгенде егу орнында абсцесстер пайда болады.

Стафилококтардың уыттылығы бірқатар факторларға байланысты. Токсин түзу және плазмокоагуляция қабілеті бойынша стафилококктың бөлінген өсінділерінің уыттылығын анықтайды. Штамның улағыштық дәрежесі бойынша олардың зардаптылық қасиеттерін талдайды. Келесі стафилококтық токсиндерді ажыратады:

3) өліммен аяқталатын токсин;

Гемотоксин–қоянның,қойдың және өзге де жануарлардыңэритроциттерін ерітуге қабілетті экзотоксин. Стафилококтардың қанды агарға сепкенде микробтардың тізбегін қоршаған гемолиздің интенсивті аймағы түрінде оның бар екендігін оңай табады (суретте көрсетілген). Келесі гемолизиндерді ажыратады: α (альфа), b (бетта), γ (гамма), δ (дельта). Осы гемотоксиндердің негізгісі (альфа) гемолизі болып табылады, оның түзілуі негізінен St. aureus

Лейкоцидин–лейкоциттерді жояды,олар қозғалмалығынжойып, түйіршіктеніп, кейіннен ыдырайды және ериді. Лейкоцидин стафилококтың сорпалы өсіндісінде 7,2 – 7,4 pH 10 – 12-ші тәуліктен кейін жиналады. Лейкоцидин 56 – 58ºC температурада ыдырайды.

Өліммен аяқталатын токсин–немесе жалпы әсердегі токсин.Бұл токсин сорпалы өсінділерде жиналады. Оны сезімтал жануарларға (жылқы, қоян, тышқан және т.б.) вена ішіне енгізгенде аяқтардың парезімен және демікпемен өтетін, жіті токсемияның клиникалық белгілері байқалып өлімге әкеп соғады.

Некротоксин–ұлпалардың некрозын шақырады.Оның болуымен әсері қояндарға стафилококтық сорпалы өсіндіні тері ішіне енгізгенде айқын білінеді. Фильтраттың иньекция орнында 24 сағат өткеннен соң, некротикалық реакция басталады, некроз аймағы гиперемиялық белдеумен қоршалған.

Энтеротоксин–гастроэнтеритті шақырады.Сүт өнімдерінде(сүт, кілегей, сүзбе) бұл токсиннің болуы стафилококктық токсин індетіне себепші болады. Энтеротоксиннің ерекше белгісі оның жоғарғы термотұрақтылығы болып табылады.

Стафилококтардың токсиндерінің құрамы ақуыздан тұратындықтан, толыққанды антигендердің қасиетіне ие, сондықтан жануарларды олармен гипериммундағанда антитоксикалық емдік сарысуды алуға мүмкіндік береді. Соңғысы токсиндердің өлім, гемолитикалық, энтеротоксикалық, некротоксикалық және лейкоцитотоксикалық әсерін бейтараптайды.

Аталған токсиндерден басқа стафилококктар коагулазаны,

фибринолизинді, гиалуронидазаныпродуцирлейді.

Коагулаза.Стафилококтардың адам мен жануарлар қаныныңорталық плазмасын коагулирлеуі зардаптылықтың ең маңызды және тұрақты критерияларының бірі болып табылады.

Фибринолизин.Стафилококтармен түзілетін фабринолизиндіұйыған қанға қосқанда оны ерітіп жібереді. Фибринолизин – спиртпен немесе ацетонмен тұндыратын фермент.

Гиалуронидаза.Бұл фермент,стафилококтардың сорпалыөсінділерінің фильтраттарында кездесетін дәнекер ұлпаның гиалурон қышқылының гидролизін іске асыруға қабілеттілігімен зардапты микробтардың мүшеге жылжуын күшейтеді.

Стафилококтардың қасиеттерін көрсетуге А ақуызы белгілі бір маңызын атқарады. Оның Fc – фрагменттеріне тән емес әсерлесу қабілеті А ақуызы кешенінің түзілуіне алып келеді. Бұл кешен комплементтінің белсенділігін жояды, ол өзінің кезегінде фагоцитарлық реакцияны әлсіретеді. А ақуызының комплементпен әрекеттесуі тромбоциттердің зақымдануына әкеп соғады.

Патогенезі.Стафилококтар жануарларда әр түрлі ауруларшақырады, бұл жағдайда жергілікті іріңді қабынумен, басқа жағдайда қанның жалпы зарарлануымен сипатталады. Стафилококтық індеттің патогенезі қоздырушының қасиеті сияқты, микроорганизмдердің иммундық жүйесінің жағдайымен де анықталады. Жануарлар организміне зардапты стафилококктар әр түрлі жолдармен енуі мүмкін. Стафилококтық індеттің дамуы көбінесе тері және тері астыклетчаткасында өтеді, ол нәтижесінде пиодермитті, карбункуланы, флегмонаны, лимфангитті, жарақаттық індетті тудырады. Клегейлі қабықтың зақымдануында энтерит, эндометрит дамиды. Стафилококтық індеттің ауыр формаларына жекелеген мүшелердің зақымдануымен өтетін аурулар жатады: маститтер, пневмония, артриттер сонымен қатар септицемия және септикопиемия. Патологиялық процестердің дамуына зардапты стафилококктың тіршілік әрекетінің өнімдері мен организмнің улануы орын алады.

Антигендік құрлымы.Стафилококтар әр түрлі антигендерібар, олар негізінен торшаның қабырғасында шоғырланады. Антигендер болып шейхтық қышқылдар, пептидогликан, А ақуызы саналады.

Стафилококтардың энтеротоксиндері антигендік құрылымы бойынша 5 сероварға бөлінеді: А, В, С (С₁ және С₂), Д және Е. Олардың барлығы қарапайым, өсінділік сұйыққа ақуыздармен синтезделеді.

Стафилококтардың антигендері агглютинация, преципитация, тура емес гемагглютинация реакцияларында анықталады.

Диагностикасы.Диагноз бактериологиялық әдістің негізіндеқойылады. Стафилококтық індеттерді зертханалық диагностикасында зерттеу үшін материалдар болып абсцессің іріңдері, қан, мастит кезіндегі сүт, эндометритте жыныс мүшелерінен бөлінділер және т.б. саналады. Патологиялық материалдан жағынды дайындап, Грам бойынша бояйды және микроскопиялайды. Бір уақытты ет – пептонды агарда және 5% - ті қанды агарда стафилококтың таза өсіндісін бөлуді жүргізеді. Бөлінген өсіндіні идентификациялау өсінділік және биохимиялық белгілері бойынша жүзеге асырады. Стафилококтардың зардапты және зардапты емес штаммдарын ажыратқанда төменгіде көрсетілген белгілердің кешенін есепке алады.

Читайте также: