Фаробий бахт саодатга эруишуви аскарида укитувчи хислатлари

Таваллуд топган сана: 870 йил

Вафот этган сана: 951 йил

Туғилган жой: Фароб

Йўналишлар: Файласуфлар, Диншунос ва маърифатпарварлар

Ал Фаробий Абу Наср ибн Муҳаммад — файласуф, энциклопедиячи-олим, астроном, математик, ўрта асрлар Шарқ медики, шарқ арастучиларининг асосий вакилларидан бири бўлган. Иккинчи устоз (Арастудан кейин) номига эга бўлган. Асосий асарлари: “Донишмандлик геммалари”, “Ҳимматли шаҳар аҳолисининг нуқтаи назари ҳақида рисола”, Илмлар таснифи рисоласи, “Катта мусиқа китоби”.

Ал Фаробий 870 йил (бошқа маълумотларга кўра 872 йил) Сирдарёдаги Арис дарёси чуқурлигида жойлашган (замонавий Қозоғистон чегараси) Восиж шаҳрининг Фароба тумани атрофида дунёга келган. У имтиёзли табақага тегишли туркийлар оиласидан. Тўлиқ исми Абу-Наср Муҳаммад Ибн Муҳаммад Ибн Тархон Ибн Узлағ ал-Фаробий ат-Туркий.

Дунёни билишга интилиб, ал Фаробий она ерини тарк этади. Бир маълумотга кўра, у ўспиринлик даврида, бошқа маълумотларга кўра қирқ ёшларида кетган. Ал Фаробий Боғдод, Хоррун, Қохира, Дамашқ, Алеппо ва Араб халифатининг бошқа шаҳарларида бўлган.

Ҳаётининг кўп йилларини у араб халифатининг сиёсат ва маданият маркази ҳисобланмиш Боғдодда ўтказган. Бу ерда у “Байт ул ҳикмат” арбоблари ишларини, юнон муаллифларининг таржималарини ўрганиб, ўз билимларини пухта бойитади, таниқли олимлар билан танишиб, вақти келганда, ўзининг юқори ахлоқи ва тафаккури билан улар орасида етакчи ўринни эгаллайди. Айнан шу ерда унга “Муаллим Ассана”, яъни Иккинчи устоз (Арастудан кейин иккинчи, дея назарда тутилган) мақоми берилган.

Ҳақиқатдан ҳам, уларни кўп нарса бирлаштиради: илмий қизиқишлари кенглиги ва кўп қирралиги, борлиқ ва унда инсоннинг ўрнини фалсафий тушунишга интилиш, “барча маъқуллаган фикр”га, халқнинг кундалик донолигига яқинлашиш кабилар. Фаробий аввалроқ юнон ўтмишдоши ишлаб чиққан мантиқ фанига мустақил равишда ҳисса қўшган. Ўзига хос ва дадил фалсафий дунёқарашлари жамият фикрига қатъиян қарши, юнон фалсафаси ва илмини бутунлай қабул қилишга ноқобил бўлган. Даврнинг баъзи хурофотларига тўғридан-тўғри таъналари эса кўп одамларнинг унга нисбатан бидъатликда ва диндан четлашганликда айблашларига сабаб бўлган. Аслида, унинг фикрлашида бутунлай мустақиллик намоён этилган бўлиб, кейин ҳам ўз эътиқодида қатъий турган.

Ал Фаробий Боғдодга келишидан аввал турк ва бошқа тилларда сўзлашган, лекин араб тилида эмас, бироқ, умрининг охирига келиб етмушга яқин тилни билган. Боғдодда яшаб, ал Фаробий турли илмлар, энг аввало мантиқ билан шуғуллана бошлаган. Бу вақтда Боғдоддаги энг таниқли мутафаккир Абу Бишр Матт бен Йунис бўлган. Ўқувчилари сафидан ал Фаробий ҳам ўрин эгаллаб, Абу Бишр Маттнинг сўзларига кўра, у Арастунинг мантиққа доир асарларига изоҳлар ёзган. Ал Фаробий Арасту меросини ўрганишга чуқурлашиб кетди ва ғояларни қабул қилиш, буюк юнон олими қолдирган масала ва муаммолар ечимида енгилликка эришди.

Ал Фаробийнинг кўп қиррали илмий тадқиқотлар натижаси ўрнида “Фанлар таснифи ҳақида” рисоласини айтиш мумкин. Унда ўз даврининг барча илмлари қатъий тартибда саналиб, ҳар бир фан таърифи ўрганиб чиқилган.

Боғдодда ал Фаробий ўз билимларини чуқур бойитади, таниқли олимлар билан муносабат ўрнатиб, тез орада улар орасида нуфузга эга бўлади. Лекин ақидапараст йўналишдаги уламолар орасида ал Фаробийда сафдошларининг фикрларига нисбатан зиддият уйғониб, билимга эга бўлишда ақл-идрокка асосланган ва инсонларни дунёвий ҳаётида бахтга эришиш йўлига қаратилган фикри олға туради. Натижада, ал Фаробий Боғдоддан кетишга мажбур бўлади.

У Дамашқ орқали Мисрга йўл олади. Ўзининг “Фуқаро сиёсати” китобида у бу ишни Боғдодда бошлаб, Қохирада (Миср) якунлаганини эсга олади. Саёҳатдан сўнг ал Фаробий Дамашққа қайтади умрининг охиригача шу ерда ёлғизликда ҳаёт кечиради. Ўз асарларини у алоҳида қоғозларда қолдиради (шу сабабли унинг асарлари алоҳида боб ва қайдларда сақланиб қолган, айримлари парчалардагина сақланиб, улардан кўплари якунланмаган ҳам). Саксон ёшида вафот этган ва Дамашқнинг Кичик девори тагига кўмилган. Айтишларича, ўлимидан сўнг мозори ёнида подшонинг ўзи тўрт қамиш устида намоз ўқиган.

Фаробийнинг фалсафий фаолияти кўп қиррали, у энциклопедиячи-олим бўлган. Файласуфнинг умумий ишлари сони 80 ва 130 ўртасида.

Фаробий доимий равишда дунёнинг тузилишини ўрганишга ҳаракат қилган. Изланишларига кўра, барчасининг боши ҳар доимгидай Аллоҳ. Ўртаси — борлиқ иерархияси. Одамзод — дунёни англаб, унда ҳаракатланувчи ногирон. Охири — чинакам бахтга эришиш.

Ал Фаробий инсониятнинг билимга эга бўлиш моҳиятига ойдинлик киритган. Моҳиятни англаш учун ҳис қилишнинг ўзи етарли эмас. Бунга фақат ақл ёрдамида эришиш мумкин.

“Ҳимматли шаҳар аҳолисининг нуқтаи назари ҳақида рисола” — ал Фаробийнинг энг етук асарларидан бири. 948 йил Мисрда ёзилган.

“Ҳимматли шаҳар” таълимоти келтирилган бўлиб, унинг энг бошида файласуф туради. Ал Фаробий инсоннинг мақсади бахт бўлиб, унга фақат ақл-идрок орқали эришиш мумкин, дея таҳмин қилган. Мутафаккир жамиятни давлат билан тенглаштирган. Жамият — инсон организми. “Ҳимматли шаҳар — тирик жонзот ҳаётини сақлаб қолиш мақсадидаги барча аъзолари бир-бирига ёрдам берувчи соғлом тана сингари”.

Фаробий, ҳақиқатдан ҳам жаҳон миқёсидаги инсон бўлган, у ўзининг ижодий ютуқларида араб, форс, юнон, ҳинд ва ўзининг шахсий турк маданиятини ўрганиб, умумлаштирган. Турк маданияти садоси унинг машҳур “Китаб ал мусиқ ал кабир” (“Катта мусиқа китоби”) асарида яққол намоён бўлган.

Фаробий қўлёзмалари дунёнинг кўплаб кутубхоналаридан жой олган. Шунингдек, Фаробий ижодини ўрганувчи олимлар сафи ҳам шунчалик кенг. Фаробий асарларини нашрдан чиқарувчи, унинг чинакам энциклопедик меросинининг турли жиҳатлардан ўрганувчи олимлар фаробийшуносликка ўз хиссасини қўшиб келишмоқда.

Гижжа Аскаридоз

Гижжа Аскаридоз Одам аскаридоз (думалоқ чувалчанг)лари маълум зоналарга тўғри келади. Улар абадий музлик зонасида бутунлай йўқ, чўл ва чала дашт зоналарда кам учрайди. Аскаридоз тарқалиши аскарида тухумларининг ривожланиши ва яшовчанлиги табиатга боғлиқ.

Аскаридоз тез тарқаладиган зоналарда жиддий муаммони келтириб чиқаради. Аскаридоз – нематодалар (думалоқ қуртлар), яъни аскаридалар келтириб чиқарадиган касаллик. Улар одамнинг ингичка ичагида текинхўрлик қилади. Паразитнинг узунлиги 15-40 см.га етади. Одам аскаридалари оралиқ хўжайинсиз ривожланади.

Паразитнинг ягона хўжайини одам ҳисобланади. Одам организмида етилган аскаридалар ингичка ичакда яшайди. Улар ёй ёки доира шаклида. ўралиб, ўз танаси сирти билан ичак деворига
ёпишиб олади. Аскаридалар жуда кўп юқса, улар ичак девори бўйлаб кучала тушиб ёки чўзилиб олган ҳолда жойлашади. У ўз хўжайини ҳисобига озиқланади.

Аскаридалар ўз наслини жуда ардоқлайди. Уларнинг тухуми бешта қобиққа ўралган, бу ҳолат эса шаклланаётган личинкани мустаҳкам ҳимоя қилади. Ташқи қобиғи жигар ранг бўлади. Бу пигмент аскарида тухумларига тушадиган бевосита қуёш нурларини ютиши билан пайдо бўладиган қуртни ҳимоя қилади.

Аммо ривожланаётган личинка учун иссиқлик жуда зарур. Тухумда ҳаракатчан личинканинг яхши ривожланиши учун энг қулай ҳарорат 24-26 даражани ташкил қилади. Унинг етилиши учун ана шундай иссиқлик ва етарли тупроқ намлигида уч ҳафта вақт талаб қилинади. Аскарида тухумлари учун оддий “макон” тупроқ ҳисобланиб, ўша жойда ривожланади ва одамга юқумли бўлиб, катталашади.

Ана шу тухумлар ўз хўжайини – одамни кутиб тупроқда 10 йилгача ҳаётчанлигини сақлаши мумкин.
Ўзбекистоннинг саҳий ери баҳордан то кеч кузгача етарли миқдорда сабзавот ва мевалар беради. Табиийки, “Қайси сабзавот, мевалар одамнинг аскарида билан зарарланиш объекти сифатида хавфли бўлиши мумкин?” деган савол туғилади.
”

Юқорида тупроқ аскарида тухумлари учун “макон”дир, дейилди. Демак, одамга касаллик юқтирувчи энг хавфли сабзавот ва меваларга ер остида (сабзи, пиёз, саримсоқ, редиска) ёки ер устида ўсувчи (қулупнай, бодринг, помидор, шовул, укроп, петрушка, кашнич) сабзавотларни киритиш лозим.

Сабзавот ва меваларни ювмасдан истеъмол қилганда етилган аскарида тухумлари одам оғзига кириб қолади. Ошқозон ва ичакда тухум қобиқлари ёрилиб, ундан қуртсимон личинкалар чиқиб, ичак деворини пармалаб, қон томирларига ўтади. Личинка қон айланиш системаси орқали жигарга, юракка, ундан одам ўпкасига келади.

Личинка кекирдак ва халқумга тушади. Оғиз бўшлиғида сўлак ёки овқат билан бирга ютиб юборилади. Шу тариқа личинка яна ошқозонга тушади, ундан ингичка ичакка ўтади ва 63-84 кундан кейин личинка 40 см. узунликдаги етилган аскаридага айланади.

Урғочи аскарида жуда кўп, яъни суткасига 200 дан 250 мингтача тухум қўяди. Тельминтолог олимларнинг ҳисоблашларича, аскаридалар одам организмига умрининг охиригача 27-50 миллионтагача тухум қўяр экан.

Одатда, одам организмида бир неча аскарида текинхўрлик қилади. Баъзан улар сони ўн ва юзтача қуртни ташкил қилади. Бу ҳолда аскаридалар овқат ҳазм қилиш йўлларида юриб, ичак деворини пармалаши мумкин. Ичаклардан овқат ўтмай қолиши ёки текинхўрлик қилинган жойнинг (жигар, бош мия) бузилиши оқибатида аскаридоз касаллигининг ўлимга олиб келган ҳоллари маълум.

Бундан минг йил муқаддам византиялик врач Эгинский аскаридозни қуйидагича тасвирлаган
эди: “Ичагида аскаридалар бор одамлар ичак ва ршқозонда оғриқ сезади, қуруқ йўтал, баъзан ҳиқичоқ тутади. Уйқуси юраги қаттиқ уриш, чўчиб тушиш ва бақириб юбориш билан ўтади, кейин бемор яна уйқуга кетади. Болалар сабабсиз кавшаниб, тилини чиқаради, тишини ғичирлатади, кўзини юмиб жим ўтиради.

Уларнинг тинчлиги бузилса, жуда хафа бўлишади. Баъзан аскаридалар ошқозонга тушиб қолса, кўнгилни айнитади, зирқираган оғриқ ва овқатдан жирканиш пайдо бўлади. Аскаридоз билан оғриган беморларни овқат ейишга мажбур қилинса, улар зўрға ютадилар ёки қайтариб ташлайдилар”.

Аскаридоз Ўзбекистонда жуда нотекисг тарқалган. Тоғ ва тоғ ёнбағрида яшовчи аҳоли орасида бу касаллик тез-тез учраб туради.
Самарали тадбирларни амалга ошириш натижасида одамнинг аскаридоз билан оғриши тобора камайиб бормоқда.

Аскаридозни халқ табобати йўли билан даволаш
Бу касалликни ҳам халқ табобати усули бўйича 4 босқичда даволаш мумкин:
1- босқич. 3 бўлак саримсоқпиёзли 1 пиёла қайнатилган илиқ сув наҳорга ичилади. Даволаш муддати 3 кун.
2- босқич. Дастарбош гиёҳи, бўйимодарон, эрман, қалампирмунчоқ. Тенг миқдорда олинган аралашмадан 1 ошқошиқ олиб, 1 литр қайноқ сувга солиб дамлаймиз. Ҳар куни 3маҳал, овқатдан олдин 1 пиёладан ичиш тавсия этилади.

3- босқич. Дастарбош ва бўйимодарондан 1 ошқошиқ олиб, аралаштириб, 1 литр қайноқ сувга солиб, 5 дақиқа қайнатамиз. 3 кун кечқурун ҳуқна қилиш керак.

4- босқич. 1. Ошқовоқ уруғини майдалаб, 1 ошқошиқдан кунига 3 маҳал истеъмол қилинади. Даволаш муддати 3 кун.

2. Ярим литр сутни қайнатиб, унга 2-3 бўлак саримсоқпиёзни майдалаб солинг, 10 дақиқа оловда турсин. Кейин илиқ ҳолатда кечқурун ҳуқна қилинг. Даволаш муддати 1 ҳафта.

3. Ошқовоқ уруғини пўстидан ажратиб, ҳар куни эрталаб 30 донадан истеъмол қилинг. Тушлик ва кечқурунги таомга тайёрланадиган аччиқ- чучукка кўп миқдорда саримсоқпиёз қўшинг.
Ўспирин йигит-қизларга бутерброд устига майдаланган саримсоқпиёз ва туз сепиб, едириш лозим. Тушликкача ҳеч нарса истеъмол қилмаслик керак.

4. Бир дона ўртача катталикдаги пиёзни майдалаб, устига бир стакан қайноқ сув қуйиб, 12 соат тиндириб қўйилади. Сузиб олиб, 4 кун давомида 2 маҳал ярим стакандан ичилади. Бу гижжаларнинг острица ва аскаридалар турини яхши ҳайдайди.

5. Оққайин куртакларидан бир ошқошиқ олиб, кечқурун термосга солинг, устига бир стакан қайноқ сув қуйилади. Эрталаб сузиб, кунига 4 маҳал 50 г.дан овқатдан ярим соат олдин ичилса, гижжаларнинг острица ва аскарида турларини ҳайдаб туширади.

6. Ёз, куз ойларида Ўзбекистон ҳудудида саримсоқпиёз ғарқ пишган пайт овқатланишдан олдин,. албатта, 2-3 бўлак сармисоқпиёз истеъмол қилинг.

7. Яхши самаралардан яна бири сули дамламасидир. У ҳам гижжаларга қарши яхши восита. Бунинг учун сулини 3 ошқоц1иқ олиб, 1 литр совуқ сувга солиб, эрталабгача қўйиб қўйилади.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Мамаражабов Б. Б.

Мазкур мақолада Марказий Осиёда яшаб ўтган алломаларнинг тарбияга оид педагогик қарашлари ёритилган. Миллий қадриятларимиз тарбия жараёнида самарадорлик омили сифатида намоён бўлиши масаласи очиб берилган.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Мамаражабов Б. Б.

NATIONAL VALUES AS EFFICIENCY FACTOR OF EDUCATION

The article highlights the pedagogical views of the East thinkers about education. There is revealed national values as a factor of education effeciency.

Тошкент давлат шаркшунослик институти тадк,ик,отчиси

МИЛЛИЙ КАДРИЯТЛАРИМИЗ ТАРБИЯ ЖАРАЁНИДА САМАРАДОРЛИК ОМИЛИ СИФАТИДА

МАМАРАЖАБОВ Б.Б. МИЛЛИЙ КАДРИЯТЛАРИМИЗ ТАРБИЯ ЖАРАЁНИДА САМАРАДОРЛИК ОМИЛИ СИФАТИДА

Мазкур маколада Марказий Осиёда яшаб утган алломаларнинг тарбияга оид педа-гогик карашлари ёритилган. Миллий кадриятларимиз тарбия жараёнида самарадорлик омили сифатида намоён булиши масаласи очиб берилган.

Таянч суз ва тушунчалар: Шарк, алломалар, тарбия, педагогик карашлар, миллий кадриятлар, тарбияда самарадорлик омили, таълим-тарбия тизими, педагогика наза-рияси, янги усуллар, тарбия муаммолари.

МАМАРАЖАБОВ Б.Б. НАЦИОНАЛЬНЫЕ ЦЕННОСТИ КАК ФАКТОР ЭФФЕКТИВНОСТИ ВОСПИТАНИЯ

В статье освещены педагогические взгляды мыслителей Востока о воспитании. Раскрыты национальные ценности как фактор эффективности воспитания.

Ключевые слова и понятия: Восток, мыслители, педагогические взгляды, национальные ценности, фактор эффективности воспитания, система образования, теория педагогики, новые методы, проблемы воспитания.

MAMARAJABOV B.B. NATIONAL VALUES AS EFFICIENCY FACTOR OF EDUCATION

The article highlights the pedagogical views of the East thinkers about education. There is revealed national values as a factor of education effeciency.

Keywords: East, thinkers, pedagogical views, national values, the efficiency factor of education, the education system, the theory of pedagogy, new methods, problems of education.

Мамлакатимиз мустацилликни цулга киритган давр-ни сарцисоб цилсак, цукуматимиз томонидан инсон ман-фаатларини кузлаш ва цимоялаш жараёнида ёш авлоднинг тарбияси, хусусан, унинг оилавий тарбиясига муносиб омил сифатида царалади.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 12

Хар бир мамлакатда амалга оширилади-ган таълим-тарбия тизими негизида муай-ян максадлар ётади. Истиклол вазифалари эса бугунги кунда таълим-тарбия тизими мазмунини янгилашни талаб этмокда. Бу эса ижтимоий тарбия билан оилавий тар-бияни мазмунан узвий боFлаш заруратини келтириб чикаради. Бу вазифалар ушбу сох,анинг устувор вазифаларига айланди-ки, уларнинг амалга оширилиши педаго-гикани оилавий тарбия ва ижтимоий тарбия билан узвий боFлашнинг янги усул ва йулларини излаб топиш, бу йулда илмий-амалий изланишлар олиб боришни такозо этади.

Давлат ва жамият тараккиёти, унинг истикболи шу давлат, шу мамлакатда яшов-чи фукароларнинг жисмонан бакувват ва соFлом булиши билан белгиланади. Педагогика назариясида болалар тарбия муаммоларини ижобий х,ал этишда Мар-казий Осиёда яшаб утган алломаларнинг тарбияга оид педагогик карашлари мух,им ах,амият касб этади. Авлодларимиз ота-она х,алол мех,нати билан топганини фарзанд-ларига едириб-ичириши, уларни хушхулк,

мех,натсевар, инсонпарвар, ватанпарвар, иймонли, эътикодли килиб тарбиялаши каби масалаларга алох,ида эътибор бер-ганлар. Боланинг келажакда шахс сифатида шаклланиб, комил инсон булиб етишиши-да, х,аётда уз урнини топиб кетишида унинг кандай тарбияланганлиги, маданияти, ота-онаси билан булган узаро муносабатла-рининг кандай тарзда кечганлиги мух,им ах,амият касб этади. Шунинг учун х,ам инсо-ният маданият тарихининг илк давриданок оилада фарзанд тарбиясига аълох,ида эътибор бериб келинган. Бу мавзунинг илдизи узок утмишга такалганлигини биз деярли барча миллатлар халк оFзаки ижодиёти на-муналари мисолида куришимиз мумкин.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 12

oид aсapлapидa тaълим-тapбия вa aхлoк-oдoбгa oид пeдaгoгик фикpлap, инcoнпap-вapлик, билимгa эъти^д, хaлк мaнфaaти-ни x^moa килиш, улуFлaш, кoмил инсoнни тapбиялaш, aдoлaт вa хaлкпapвapлик тa-мoйиллapигa aсoслaнгaн eтук жaмoa 6ap-no этиш кaби Foялap rarra Уpин эгaллaди. Бу aсapлapдaн Уpин эгaллaгaн инсoннинг бaхтли фapoвoн xaë™, мaънaвий ^MO-лoтгa эpишиши, oилa куpиши, фapзaнд кypиши вa бoлa тapбиялaшдaги мacъулия-ти вa буpчлapи, oилa мукaддacлиги кaби мaсaлaлap мaнa шу Foянинг ёpкин тacви-pидиp. Биp суз билaн aйтгaндa, инсoн мoд-дий эxтиёжлapини мaънaвий эxтиёжлapигa бyйсундиpиши Шapк фaлсaфaси вa aдa-биётининг eтaкчи мaвзуси 6ули6 ^лтн.

кишилapдa булиши шapт бyлгaн инcoний фaзилaт дeб тушунaди вa œ6p, xaë, иф-фaт, пoкизaлик, coбиткaдaмлик, caхийлик, caхoвaт, pocтгyйлик, шижoaт, кaмтapлик, xушёpлик, бaлaнд xиммaтлилик, диёнaт-лилик, axдигa вaфoлик, aндишaлик, иззaт-xуpмaтни билиш, cиp яшиpa oлиш габи фa-зилaтлapни биpмa-биp тaъpифлaб yтaди.

Янa биp буюк мутaффaкиp Абу Абдуллox Рудaкий (858-941) уз acapлapидa Вaтaн-ra, хaлккa муxaббaт, кишилap Уpтacидaги дустлик вa yзapo xaмкopлик жaмият учун мухим axaмиятгa э^ экaнлигини биp нeчa 6op тaъкидлaб yтгaн. Унинг фикpичa, xaкикий дустлик учун кишилapнинг туpли диндa бyлишлapи xaM хaлaкит бepa oл-мaйди.

Юсуф Хoc Xoжиб уз acapидa oилaдa oтa-oнaлapнинг бoлa тapбияcигa oид кapaш-лapини бaён этaди, фapзaнд кypиш вa унгa яхши тapбия бepиш xap биp инcoн учун буюк бaхтлигини, улapcиз xaёт мaънocи йуклигини тaъкидлaб yтaди. Лeкин бу нap-ca oтa-oнaгa жудa ^тта мacъулият юклaй-

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM / СОВРЕМЕННОЕ OБRAЗOВAНИЕ 2014, 12

ди, унинг уддасидан чикмок хар бир ота-она учун хам фарз, хам карздир, деган фикрларни билдиради. Юсуф Хос Хожиб-нинг таъкидлашича, оила тарбияси бола-ларнинг маънавий-ахлокий киёфасини шакллантиришда бош уринни эгаллайди. Не можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Урта аср Шаркининг машхур мутафак-кири, файласуф олими Абу Наср Фаробий (870-950) инсонни мавжудотнинг энг буюк ва етук махсули деб хисоблайди. Унинг фикрича, инсон узининг онги, акли, сезги аъзолари туфайли оламни хар томонлама урганиш кобилиятига эга. Фаробийнинг

2 Шарк, тафаккури хазинасидан. - Т.: F.Fулом номидаги адабиёт ва санъати нашриёти, 1986. -96-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 12

кepaклигини aйтaди. У бу икки усул eтук вa мукaммaл инcoнни eтиштиpишгa xизмaт килиши кepaклигини тaъкидлaйди1.

1 Абу Нacp Фapoбий. Фoзил oдaмлap maxpM. - Т.: Абдуллa Koдиpий нoмидaги xaлк MepocM нaшpиërи. 1993. -45-б.

ЗAMOНAВИЙ TAЪЛИM I COВRЕMЕННOЕ OБRAЗOВAНИЕ 2014, 12

aK^ фapк1лaш xycycиятигa эгa эмac. Шу-нинг учун болa тapбияcигa шошилмacдaн, ca6p билaн ëндaшиш зapyp.

Mapкaзий Оcиëдa яшaб, ижод килгaн Kомycий олимлap, буюк aждодлapимиз, Х1Х acp вa ХХ acp мyтaфaккиpлapи вa ne-дaгоглapининг тaълим-тapбия xycycидa aйтгaн нaзapий фикpлapи, пeдaгогик нaзa-pиялapи x1озиpги кyндa х^м уз ax1aмиятини йукот^ни йук. Зaмонaвий пeдaгогикaдa yлapдaн фойдaлaниш уз caмapacини 6epa-ди. Юкоpидa оилaдa болa тapбияcи юзa-cидaн бepилгaн нacиx1aтлapдaн x1озиpги тapбиячилap уз тaжpибaлapидa фойдaлaн-caлap вa бугунги янги илмий кapaшлap билaн боFлaб ëндaшcaлap, шaк-шyбx1acиз яxши нaтижa олиш мумкин. Дeмaк, оилa-дa инcон тapбияcи, унинг x,aë^a уз Уpнини

aниклaши, шaxcни яшaшгa Уpгaтиш жaмият фaолиятининг мух,им cоx1aлapидaн булиб ^лтн. Тapбиянинг ижтимоий вaзифacи шaxcни биpоp биp фaолиятгa Уpгaтишдaн ибоpaт. Тapбиянинг умумий йyнaлишлapи Kaдим зaмондa вужудт кeлгaн вa p^ вожлaнгaн. Тapбиянинг умумий тaмой-иллap acоcидa олиб боpилиши yзигa xоc xapaктepгa эт. Шyндaй экaн, отa-онaлap х^м бутун дaвлaтимиз билaн биpгaликдa оилaдa фapзaндлapини тapбиялaшдa мил-лий кaдpиятлapимиз тapбия жapaëнидa caмapaдоpлик омили экaнлигини aнглaб, уни янги шaкл вa мeтодлap билaн боFлaб кУллacaлap, фapзaндлap ^лби, пcиxоло-гияcидaги тyшyнчaлapни x1озиpги дaвp ту-шyнчaлapи билaн х^мох^нг боFлaб боpca-лap, aйни мyддaо бyлaди.

2. Абу Нacp Фapобий. Фозил одaмлap шax1pи. - Aбдyллa Кодиpий номидaги xaлк мepоcи нaшpиëти, 1993.

7. Шapк тaфaккypи xaзинacидaн. - Т.: Faфyp Fyлом номидaги aдaбиëт вa caнъaт нaшpиëти, 1986.

9. Кypонов M. Узбeкиcтон умумий Уpтa тaълим мaктaблapидa миллий тapбия-нинг илмий-пeдaгогик aœcnap^ Пeдaгогикa фaнлapи доктоpи илмий дapaжacи-ни олиш учун диccepтaция. - Т., 1998.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ I СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 12

KUN.UZ таҳририяти “Соғлом ҳаёт” лойиҳаси доирасида бугунги кунда кўп учрайдиган касалликлар тўғрисида маълумот бериб бормоқда. Бугунги мавзу инсон организмида учровчи паразитлар тўғрисида.

Одам ва ҳайвонларнинг аъзо ва тўқималари ҳисобига яшовчи майда чувалчанглар – гижжалар (гельминтлар), улар келтириб чиқарадиган касалликлар гельминтозлар дейилади. Касаллик манбаи бемор одам ва гижжалар билан зарарланган ҳайвонлар ҳисобланади. Гижжалар – чувалчанглар, ўзининг паразитлик ҳаётини одам организмида ўтказувчи организмлардир. Бунда одам ёши роль ўйнамайди - катталар ҳам, болалар ҳам бир хилда касалланиши мумкин.

Youtube'да кўриш

Mover.uz'да кўриш

Паразитлар инсонга қандай юқади?

Шифокорларнинг айтишича, паразитлар турига қараб турли усулларда юқиши мумкин. Масалан, аскаридалар, асосан, қўлини яхши ювмайдиган болаларда кўп учрайди. Острисалар эса одамга ифлос қўллар, озиқ-овқат маҳсулотлари ҳамда оғиз ва бурунга тушадиган чанг орқали ҳам юқиши мумкин.

Касаллик белгилари

Гижжаларнинг хили, сони ва қайси органда паразитлик қилишига қараб касаллик ҳар хил кечади. Паразитлар билан зарарланган одамнинг вазни камаяди, қоринда оғриқ, кўнгил айниши, ич кетиши ёки бош айланиши, жиззакилик пайдо бўлади, дейди биз билан суҳбатда бўлган юқумли касалликлар шифокори Саодат Темирова. Гижжа ичакда бўлса – ич қотади ёки ич кетиши, кўнгил айниши, қайт қилиш ҳолатлари кузатилади. Жигарда бўлса - кўз оқи ва бадан сарғаяди, шиш пайдо бўлади, баданга ҳар хил доғлар тушиши мумкин. Ўпкада бўлса - иситма чиқиши ва йўтал пайдо бўлиши мумкин. Шунингдек, одамнинг меҳнат қобилияти пасаяди, болаларда ривожланиш орқада қолади, яхши ўсмайди, хотира пасаяди, уйқуси нотинч бўлади.

Гельминтларнинг классификацияси жуда кенг, айниқса, иссиқ иқлимли мамлакатларда. Ҳозирда гельминтларнинг фақатгина ўлкамизда кенг тарқалганлари ҳақида юқумли касалликлар шифокори Саодат Темирова билан биргаликда маълумот беришга ҳаракат қиламиз.

ЛЯМБЛЯ. Ҳозирда энг кўп учраётган паразит тури бу - лямбля ҳисобланади. Лаямбля – оддий, содда жонивор. У ўзидан ўзи одам организмида кўпаяди. Шифокоримиз Саодат Темированинг шахсий тажрибасидан келиб чиққан фикрига кўра, лямбляни шикоят бўлсагина даволаш мақсадга мувофиқ. Лямлблянинг аломатлари иштаҳа бўлмайди, эрталаб нонушта қилишга қийналиш, кун бўйи оч қоринда юриш, болаларда инжиқлик, жиззакилик, ич ўз-ўзидан кетиши ва қотиши бўлади.

Юздаги оқ доғлар ҳар доим ҳам гижжа аломати эмас экан. Улар замбуруғдан ҳам бўлиши мумкин. Лямбляни кўпинча клизма қилишади, ҳолбуки, уни йўқотишда клизма қилиш бефойда. Чунки клизма лямбля ўрнашган жойгача етиб бормайди. Лямбля ўт йўлларида, ўн икки бармоқ ичагида кўпроқ паразитлик қилади. Биз таом тановул қилганимизда, овқат ҳазм бўлиши учун, ошқозондан кейин ўн икки бармоқли ичакка ўтади. Лямбля ўн икки бармоқдаги одам учун керакли витаминлар, минераллар, калий, кальцийлар билан озиқланади. Лямбля қайнатилмаган сув ва ичимликлардан юқиши мумкин. Лямбляни даволаш усулларидан бири уни ўлдирадиган дори 5 кун ичилади. Лекин бу дорини беришдан олдин жигарни яхшилаб текшириш керак. Кейин ўлган лямбляларни 5 кун ич сурар қилиб тушириш лозим. 20 кун ёки 1 ой ўт ҳайдовчи (маккажўхори попуги)ни берилса, лямбля ўлиб кетади. Лямлбля ётиб даволанишга муҳтож эмас, дея ўз маслаҳат ва тавсияларини айтиб ўтди шифокоримиз Саодат Темирова.

ОСТРИЦА. Болаларда энг кўп учрайдиган паразит – острица (оддий гижжа), энтерибиоз касаллигини чақиради. Ушбу гельминтлар катта бўлмаган ўлчамда ўртача 1 см, оқ-кулранг рангда, эгилган танали бўлади.

Бу паразитларнинг жойлашиш жойи йўғон ичакдир, баъзида улар ингичка ичакнинг пастки қисмида ҳам жойлашиши мумкин. Острицанинг кўпайиши анал тешиги териси атрофида кечади. Тунда острица урғочиси тухумларини қўйиш учун тери бурмаларига боради, қиз болаларда кўпинча қин лабларига ҳам ўтади. Ушбу гелминтлар 1-1,5 ой ҳаёт кечиради. Бола ўз-ўзини зарарлаши унинг йиллар давомида безовталаниб юришига сабаб бўлади. Паразитни оддий (қуролланмаган) кўз билан нажасда ҳам кўрса бўлади. Острицанинг ошқозон ва ичакларга тушиши, организмнинг паразит билан зарарланиши деганидир. Острица тухумлари ташқи муҳитга ифлосланган нажас билан тушади. Тухумларнинг ташқи қобиғи ноқулай муҳитга чидамли ва ҳажми жуда кичик. Бола атроф-муҳитни ўрганиш, жисмларнинг таъми ва таркибини билиш мақсадида қўллари билан ҳар нарсани ушлаб кўради ҳамда уларни оғзига олиб боради. Шу йўл билан острицанинг тухумлари ўзининг “бўлажак кичик хўжайини” организмига тушади. Острица 20 см.дан 40 см.гача бўлади. 21 кун давомида яшайди. Острицани даволашнинг энг осон йўли тозаликка эътибор беришдир.

АСКАРИДА. Паразитлардан яна бир кенг тарқалган, болаларда кўп учрайдиган тури – аскарида. Бу нематодалар ўлчами 15 см.гача етади. Паразит ингичка ичаклар қовузлоғида жойлашиб олиб, тушаётган овқатларни еб қўяди. Аскарида нажасга камдан-кам ҳолларда тушади. Урғочи аскарида тухумларини нажас анализида топиш мумкин. Агар нажас таҳлилида тухумлар топилмаса, бу дегани бола аскарида билан зарарланмаган дегани эмас. Аскариданинг ҳаёт цикли бир неча йилларга етиши мумкин.

Бола организми курашиш қобилияти паст бўлганлиги сабабли паразит бемалол кўпая олади. Гижжалар билан ювилмаган мевалар ва ифлосланган сув орқали зарарланиши ҳам мумкин. Кўпинча зарарланиш болаларнинг ҳайвонлар билан мулоқотида, улар ахлати тушган тупроқ ва қумларда ўйнаганда ҳам кузатилиши мумкин. Болалар кўчада ўйнаб келганидан сўнг қўлларини ювишмайди, паразитлар бу вақтда организмга тушади. Шунинг учун барча болалар яшаш шароити ва тарбия муҳитидан қатъий назар бирдай зарарланиши мумкин.

Аниқлаш усуллари

Бола зарарлангандан кейин ва биринчи белгилар пайдо бўлганда, паразитларга гумон қилинганда қуйидаги тадбирлар ўтказилиши шарт:

• Нажас анализи 3 марта олинади, оралиғи бир неча кун бўлиши керак;
• Қоннинг гелминтларга анализи;
• Қоннинг умумий таҳлили (острица тухумларига);

Қўшимча текширув сифатида:

Бу текширувлар паразитларнинг бошқа органларда жойлашган жойларини аниқлаб беради.

Эслатма
Касаллик хар бир одамда индивидуал тарзда кечади, шуни ҳисобга олган ҳолда, қандай даволаниш муолажасини олишдан олдин шифокор билан маслаҳатлашишни унутманг! Йилида икки марта ўзингизга вақт ажратиб, шифокорга мурожаат қилиб, текширтириб турсангиз ҳамда асосийси гигиена ва тозаликка эътибор қилсангиз паразитлар сизни безовта қилмайди.

Порно фильмларни кўрсанг – у ерда, хавасингни келтириб, қаттиқ ва бўлиб турадику.

Сизларнинг маслахатинизни тингладим, эрим хаммасини синаб кўрди: виаргадан ва бошқа бир дунё таблетларадан бошлаб то йогагача ва хатто тантрик ритуалларни хам. Буларни хаммаси бекорчи ишлар экан! Асбопи қандай шалпайган бўлса, шундайлигича қолди. Секс қандай 1-3 дақиқа бўлган бўлса, шундайлигича қолди!

Ёрдам кутилмаганда келди.

Тахминан ярим йил ўтди, шунда мен бир машхур журналда порноактер "BRAZZERS" студиясидаги Джони Синсни (балким у хақида эшитгандирсиз) интервьсига дуч келиб қолдим. У как раз эркак киши 2 соатлаб секс билан шуғулланиши, бунда асбоби хам қаттиқ бўлиши хақида гапирган эди! Бу айни менга керак бўлган нарса, деб ўйладим.

Уни айтишича – бундай давомий секс учун уни ўзи хам махсус табиий экстрактлар, шунингдек ўсимлик ва хайвонларни аъзолари мажмуасидан фойдаланар экан. Уни рўйхатига – умуртқасиз литоринларнинг моддалари, шимолий мохнинг экстракти, денгиз иблисини жигари ва антарктика крилидан жкстрация киради. Хаа, катта рўйхат, ўйладим мен… Бироқ, интерьюни охиригача ўқиб чиқиб, хаммаси анча осонлигини тушундим! Аслида, ушбу ноёб компонентларни ўз ичига олган махсус томчи бор экан! Истеъмол қилингандан кейин ушбу томчилар жинсий гормонларни бз баравар кучайтираркан. Шу туфайли – худди тошдай бўлиб тураркан, сексни давомийлиги эса, худди порноактерларникидай бўларкан.

Мақолани ўқиб чиққандан кейин, уни буюртма қилишга шошилдим. Россия ва МДХда ушбу томчиларни сотаётган битта сертификатланган компания бор – мана уларни сайтига ссылка.

Қисқаси буюртма бердим, посилка почта орқали бир неча кундан кейин етиб келди. Хаммаси хавфсиз.

Натижаси қандай?

Коробкани очдим, тавсияларни ўқиб чиқдим, кечқурун эса билдирмасдан эримни овқатига қўшиб юбордим, кейин ечиндим… Эрим овқатини чайнаганидан бошлаб 5 минут ўтиб ўтмасдан, у менга бўйдоқ йигитни кўзлари билан қарай бошлади, иштони бўлса сезиларли равишда кўтарилиб қолди.

Кейин у менга ташланди: 1 соату 47 минут секс билан шуғулландик, асбоби бутун вақт давомида ТОШДАН қаттиқ! Оргазм келган вақтида бўлса …. блин … МЕНИМЧА ДОМДАГИЛАРНИ ХАММАСИ БИРГА БАҚИРДИ, ЛАЗЗАТ ШУНДАЙ ЭДИКИ МЕН ОСМОНДА УЧАРДИМ. Мен бунақасини хали хаётимда хеч қачон бошимдан ўтказмаганман! Мен натижа бўлишига албатта ишонганман, бироқ бу ШУНЧАЛАР кучли бўлишини – хатто хаёлимга хам келтирмаганман.

Шунақаси хам бўлиб туради. Қандайдир ўсимликлар ва моддалар танага шунчалар таъсир кўрсатади деб хеч қачон ўйлмаган бўлардим. Айтганча, у яна асбобни узайишига хам кўмак беради экан – энди буни эрим билан бир икки хафтадан кейин текшириб кўраман :) Томчининг нархи кинога 2 та билетни нархи билан тенг. Борадиган кинони фойдасизлигини хисобга олиб, ўзиз хал қилинг – бу кўпми ёки озми. ЛАЗЗАТДАН ПУЛИЗИ ҚИЗҒОНМАНГ.

Қисқаси йигитлар, ушбу томчиларни синаб кўришни хаммага маслахат бераман! Йигитларга хам қизларга хам! Хаммага омад! Агар кимдир ундан фойдаланган бўлса – ўз таасуротларингзни ёзинг.

P.S: Уялаётган бўлсангиз, посилкани хеч қандай ёзувлари йўқ пакетга қадоқлашади, хаммаси аноним тарзда ;)

Хар хил сертификатлари хам бор:

Шархлар

Эриз роса иш кўрсатибдида а, опа )) бу мавжуд шунақа постни кутмагандим )) - мен хам мана бир йилдан бери шу томчилардан фойдаланаман. Филдай хурсандман. Секс узоқ, туришига гап йўқ, қизлар ёпишиб олишган!))

Акам Америкада яшайди, уни айтишича бу томчи у ерда ЖУДА машхур. Менимча хаммаси хурсанд … хз

Гулчехра, салом! Таъсирлантирди! Молодец! Мен хам хозир эримга заказ бераман).

Мана иккинчи хафта ишлатишим. Тўғриси – БУНАКА эффектни кутмагандим. Это НЕЧТО.

Салом Гули! Эримга буюртма бердим, мени ўзим хам қаршимасман хаха… энди посилкани кутиииииб ўтирибман. :)

Извешения келди, хозир олгани бораман. Натижаси хақида кейинроқ ёзарман

Эрингга гап йўқ! Мен хам шундай хохлайман))

АҚШда одамлар анча йиллардан бери шу томчидан фойдаланади. Фойдаси бордирки…

Салом! Эримга буюртма бердим. Таърифга тил ожиз! Гули, рахмат сизга! Худди трактордай, тррр

Бир хафтадан бери ишлатябман. Энди бу томидан ажралмайман) хаммаси супер))

Олдим, ёқди! Аввал ётоқда кучим етмай қоларди, асбоб шалпираган, оргазмим хам қандайдир тушунарсиз эди. Энди хаммаси яхши томонга ўзгарди. Гули - рахматчик сизга)

Мен хам биламан бу томчини, мен уни Украинадан сотиб олганман, анча бўлди. Иш беради. Маслахат бераман.

Мени хотиними боши 7 чи осмонда. Сизга нима булди, деб сураяпти. Туришига гап йўқ, секс 2 соатлаб бўляпти, рост!

Бу томчидан мен хам фойдаландим. У иш берябди. Шу сайтни ўзидан, олдиндан тўловсиз заказ қилганман, 6 кундан кейин келди.

Мен хам биламан бу томчини. Эрим доим у билан юради, худди отдақа тугатади… жонга тегди …

Элчин, томчи супер, асосийси — момент таъсир қилади. Посилкани кутябман, 2 чисини заказ қилдим.

Бошида шунчаки, қандайдир томчи эрекцияни кучайтириши ва сексни узайтириши мумкинлигидан қизиққанимдан сотиб олдим, у келди, олдим уни ва қизими олдига бордим, 2 соат сикишдик)))

Роса керакли нарса! Мен хам яқинда ушбу мақолани ўқиган эдим, нимагадир эътиборга олмаган эканман…

Ғарбда хамма шу томчидан фойдаланади. Бизга хар доимгидай хаммаси кечикиб келади.