Узбекистана коронавирус кириб келдими
Булар ташқи линклар ва янги даричада очилади
Бу линкни кўчириб олинг
Булар ташқи линклар ва янги даричада очилади
Улашиш даричасини ёпинг
Ўзбекистонда корнавирусга чалинганлар сони 6 нафарга етгани хабар қилинган.
Асосан бир оила аъзолари деб кўрилаётган касалланган рўйхатига Туркиядан учиб келган бошқа бир киши ҳам қўшилган.
Аввалроқ, Ўзбекистон соғлиқни сақлаш вазирлиги коронавирусга чалинган беморнинг икки нафар фарзанди ва яна бир фуқарода бу касаллик борлиги аниқлангани ҳақида хабар берганди.
Вазирликнинг жамоатчилик билан алоқалар бўлими:
Аввал хабар берганимиздек, шу йилнинг 15 март куни Республика Вирусология институти лабораториясида Францияда бўлиб қайтган бир нафар Ўзбекистон фуқаросида COVID-19 коронавирус инфекцияси аниқланган эди. Айни пайтда эпидемиологик суриштирув ҳамда касалликни тарқалиб кетмаслиги учун барча профилактик чора-тадбирлар тўлиқ амалга оширилмоқда. Назорат кучайтирилмоқда.
Шу билан бирга, бемор билан бирга мулоқотда бўлган барча оила аъзоларини ҳам республика Вирусология илмий текшириш институти клиникаси ётқизилди. Мутахассисларимиз томонидан уларга тиббий назорат ўрнатилиб, ихтисослашган лаборатор таҳлилдан ўтказилди. Таҳлил натижалари беморнинг ўғли ва қизида коронавирус инфекцияси борлигини кўрсатди.
Шунингдек, шу йилнинг 15 март куни соат 05-15 да Ўзбекистон ҳаво йўллари авиа компаниясига қарашли Истанбул - Тошкент йўналишидаги 274- рейс билан келган Ўзбекистон фуқаросида ҳам ушбу инфекция аниқланган. Лаборатор таҳлил республика Вирусология илмий текшириш институтида ўтказилган.
Ҳозирда шифокорлар ва мутахассислар томонидан белгиланган стандартлар бўйича даволаш ва эпидемиологик суриштирув ишлари давом эттирилмоқда.
Аввалроқ, Ўзбекистон Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлигининг маълумотига кўра, мамлакатда коронавирусга чалинган биринчи бемор аниқланган.и хабар берилганди.
Жорий йилнинг 15 март куни соат 06.00 да Республика Вирусология институти лабораториясида Франция Республикасида бўлиб қайтган 1 нафар Ўзбекистон фуқаросида COVID-19 коронавирус инфекцияси аниқланди.
Ҳозирда эпидемиологик суриштирув ҳамда касалликни тарқалиб кетмаслиги учун профилактик чора-тадбирлар тўлиқ амалга оширилмоқда.
Ўзбекистон Бош вазири Абдулла Арипов иштирокида ўтган йиғилишда Наврўз сайллари бекор қилинган.
Журналист Хушнуд Худойбердиев ўзининг Телеграм каналида ёзишича:
Ўзбекистонда коронавирусга оид бир қатор қатъий чоралар белгиланди!
16 мартдан барча давлат, нодавлат ва хусусий таълим муассасаларида, жумладан боғча, мактаб, коллеж, лицей ва ОТМларда муддатдан олдин таътил эълон қилинади ва ўқишлар тўхтатилади.
Бугундан бошлаб Ўзбекистонга кириш ва Ўзбекистон чиқиш таъқиқланади. Фақат истисно тарзда хориждан келишни истаган юртдошларимизга махсус рейслар ташкил этилади.
Карантин қоидаларини бузганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланган ва Президент топшириғига биноан Бош прокуратура бу бўйича назоратни кучайтиради.
Расмий манбаларга кўра, "карантин вақтида ёлғон ва текширилмаган ҳамда одамларда ваҳима яратадиган хабарлар тарқатадиган шахсларга нисбатан амалдаги қонунчилик доирасида жиноий жавобгарликкача бўлган чоралар кўрилади.
Барча давлат ва нодавлат ташкилотлари томонидан мажлис ҳамда бошқа тадбирлар ўтказиш вақтинчалик тўхтатилади.
Ҳукумат барча диний идораларга диний маросимларни ўтказишни вақтинча чеклаш бўйича мурожаат қилади".
Ўзбекистонда коронавирус аниқланган илк бемор 11 март куни Франциядан келгани айтилмоқда.
Қўшни Қозоғистонда фавқулодда ҳолат
Ўзбекистон қўшниси Қозоғистонда фавқулодда ҳолат эълон қилинган.
Мамлакатга кириш ва чиқиш тўхтатилган.
Президент Тўқаевнинг бу борадаги буйруғидан истисно дипломатлар ва ҳукумат таклиф этган меҳмонлардир.
Айни чекловлар 15 апрелга қадар амалда бўлади.
Қозоғистонда расман коронавирусга чалинганлар сони 8 киши экани маълум қилинган.
Ўзбекистон ҳукумати аҳолини ваҳимага тушмаслик кераклиги билан огоҳлантирган
Ижтимоий тармоқларда #vahimasizkarantin ҳештеги оммалаштирилмоқда.
@koronavirusinfouz Телеграм канали маълум қилишича:
Коронавирус юқтирган аёл олий маълумотли тиббиёт ходими бўлиб, бу соҳада етарлича тажрибага эга бўлган.
У Франциядан 11 март санасида Тошкентга учиб келган. Рейсда 45 нафар йўловчи бўлган ва улардан ярми хориж фуқаролари бўлган. Аэропортда ўтказилган дастлабки текширув вақтида ҳеч қандай касаллик аломати топилмаган.
Орадан икки кун ўтгандан сўнг аёл ўзини нохуш ҳис қилган ва дарҳол тегишли тиббиёт муассасасига мурожаат қилган. Кеча олинган қон таҳлиллари коронавирус борлигини кўрсатди ва бугун бу ҳақда расман маълум қилинди.
Бемор аёл билан алоқада бўлган барча инсонлар — оила аъзолари, қўни-қўшнилар, ҳамкасблар ва Париждан бирга учиб келганлар карантинга олинган. Шу вақтга қадар 150 дан ортиқ одам тиббий текширувдан ўтказилмоқда. Ҳозирда текширувдан ўтказилаётганлар сони яна ошиб бормоқда.
Ўзбекистон ҳукумати 12 март куни коронавируснинг олдини олиши бўйича махсус комиссия йиғилишини ўтказди. Би-би-сига йиғилиш баённомаси келиб тушди.
Ўзбекистон коронавирусга қарши курашиш учун Россиядан зудлик билан 500 та сунъий нафас олиш аппарати сотиб олади. Жамоат жойлари ҳар куни уч марта дезинфекция қилинади. Коронавирус тарқалган давлатлардан келган Ўзбекистон фуқаролари ўз уйида 14 кун карантин сақлайди. Уларнинг карантинда ўтирганини ИИВ ва Маҳалла вазирлиги назорат қилади. Ўзбекистон ҳудудидаги оммавий тадбирлар қисқартирилади. Ўзбек расмийларининг хорижга сафарлари максимум қисқартирилади.
Ушбу чоралар аҳоли орасида ваҳима уйғотмаслиги учун Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси ва ЎзА орқали тушунтириш ишлари олиб борилади.
Бош вазир Абдулла Арипов бошчилик қилган комиссия йиғилишида 10 банддан иборат чора тадбирлар белгилаб олинди.
Қарорда тиббиёт муассасаларини зарур тиббиёт техникаси билан тезкор жиҳозлаш, жаҳонда ИВЛ (сунъий нафас) аппаратига бўлган эҳтиёжнинг кескин ошиб кетганлиги, yшбу аппаратларни қисқа муддатларда Ўзбекистонга етказиб келиш шартлиги муносабати билан, Соғлиқни сақлаш вазирлигига Россия Федерациясининг "Уральский приборостроительный завод" АЖ корхонасидан 500 та ИВЛ аппаратларини Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлигининг Эпидемияларга қарши кураш бўйича тадбирлар учун бюджет ассигнацияси жамғармаси ҳисобидан истисно тариқасида танлов (тендер) ўтказмасдан тўғридан-тўғри шартнома тузиш орқали сотиб олишга рухсат берилиши топширилган.
Қарорда айтилишича, 14 мартдан бошлаб Франция Республикаси, Испания Қироллиги, Буюк Британия ва Ўзбекистон ўртасида барча авиа қатновлар тўхтатилади.
Ўзбекистон Хитой, Жанубий Корея, Италия, Эрон, Франция ва Испанияни чеклов ўрнатилган давлатлар рўйхатига киритди.
Ушбу давлат фуқаролари ва ушбу давлатларда доимий яшовчи фуқаролиги бўлмаган шахсларни Ўзбекистон ҳудудига барча турдаги чегара ўтказиш пунктлари орқали кириб келиши вақтинча тўхтатилади.
Ушбу чекловлар дипломатик ва хизмат паспорт эгаларига тааллуқли эмас.
Шунингдек, чеклов ўрнатилган мамлакатлар фуқаролари ва ушбу давлатларда доимий яшовчи фуқаролиги бўлмаган шахслар Ўзбекистон ҳудудига кириб келишидан олдин охирги 14 кун ичида чеклов ўрнатилган мамлакатларда бўлмаган бўлса Ўзбекистонга кириши мумкин.
Қарорда Ўзбекистон чеклов киритган давлатларда бўлиб турган Ўзбекистон фуқароларини заруратга кўра олиб келиш учун белгиланган тартибда чартер рейслар ташкил этишга рухсат берилиши кўрсатилган.
Аэропорт, темир-йўл ва автошоҳ бекати, автопарк, барча йўловчи ташувчи транспорт воситалари хамда жамоат жойлари кун давомида камида уч марта дезинфекция қилинади.
Ташки ишлар вазирлиги зиммасига коронавирус инфекцияси бўйича дунёда эпидемик вазият барқарор бўлгунга қадар вазирлик ва идораларнинг paҳбар ва ходимларини хорижга хизмат сафарига юборилишини максимал даражада чеклашни таъминлаш вазифаси юклатилди.
Қарорда айтилишича, чеклов ўрнатилган давлатлардан чартер рейслар орқали олиб келинган Ўзбекистон фуқаролари Тошкент вилоятида жойлашган "Бўстон" санаторийси, "Энергетиклар сиҳатгоҳи" МЧЖ ва Тошкент шаҳрида жойлашган 6-сон шаҳар клиник шифохоналаридан бирида 14 кунлик карантинда сақлаш тартиби жорий этилади.
Уйида карантинда ўтирганларни ИИВ ва Маҳалла вазирлиги назорат қилади
Хитой, Жанубий Корея, Италия, Эрон, Франция, Испания, Германия, Буюк Британия, Афғонистон, шу жумладан транзит орқали Ўзбекистон ҳудудига кириб келаётган Ўзбекистон фуқароларини уй шароитида 14 кунлик карантинда сақлаш тартиби жорий этилади.
Ички ишлар вазирлиги Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги билан биргаликда уй шароитида (яшаш уйи, меҳмонхона, ётоқхона ва бошқалар) карантин остида тиббий назоратда бўлган шахсларни 14 кунлик карантин тартибларига риоя этишлари устидан назорат ўрнатади.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикасининг барча чегара ўтказиш пунктларида жойлашган санитария карантин пунктлари тиббиёт ходимларига бир нафардан ички ишлар органи ходимларини бириктирилиши кўрсатилган.
Соғлиқни сақлаш вазирлигининг сўровига асосан Ўзбекистон ҳудудига кириб келаётган шахсларнинг яшаш манзили бўйича қидириб топиш ёки вақтинчалик яшаш манзилларига аниқлик киритиш ишлари мунтазам амалга оширилади, бу борада кунлик тезкор ахборот алмашинуви таъминланиши кераклиги айтилган.
Қарорда Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси, Ўзбекистон электрон оммавий ахборот воситалари миллий ассоциацияси, ЎзА Соғликни сақлаш вазирлиги юқорида берилган топшириқлар натижасида аҳоли ўртасида саросима ва нотўғри талқин қилиниш ҳолатларини олдини олиш ва кўрилаётган чоралар фақатгина Ўзбекистон ҳудудида санитария- эпидемиологик барқарорликни таъминлаш мақсадида кўрилаётганлиги тўғрисида аҳоли ўртасида коронавирус инфекциясидан ҳимояланишни тарғиб қилиш, шахсий гигиена қоидалари ва фуқаролар ўртасида шахсий масъулиятни оширишга қаратилган қисқа муддатли кўрсатувлар ва видеороликларни оммавий ахборот воситаларида бериш чораларини кўриш топширилган.
Шунингдек, коронавирус хавфи сабаб Ўзбекистонда ўтказилиши режалаштирилган халқаро тадбирлар ва мусобақалар вақтинча тўхтатилади.
Ички ишлар вазирлигига ҳокимликлар билан биргаликда маҳаллий даражада режалаштирилган оммавий тадбирларни қисқартириш чоралари кўриш топширилди.
инфекцияси (COVID-19)
тўғрисида нимани билиш керак?
COVID-19 бўйича Сизни қизиқтираётган
саволларга жавоблар олиш
Сизга уйда қулай бўлиши учун,
Биз бир жойга 250 дан ортиқ хизматларни
тўпладик
24.04.2020 й. ҳолатига
Таъкидлаш жоизки, юртимиз тиббиёт ходимларининг баҳамжиҳат бўлиб, зиммасига юкланган улкан масъулиятни чуқур ҳис этган ҳолда, коронавирус инфекциясига чалинган беморларнинг шифо топиши учун астойдил курашаётгани муҳим аҳамият касб этаяпти. Бунинг учун шифохоналаримизда барча шароит яратилган, дори-дармон, замонавий тиббий технологиялар, ҳимоя воситалари билан таъминланган.
Коронавирус инфекциясининг дунё бўйлаб шиддат билан тарқалаётган бир пайтда, юртимиз шифокорлари саросимига тушмасдан, ўз қасамёдларига содиқ ҳолда, пандемия билан курашишдек катта масъулиятни зиммаларига олишди. Бор билим ва тажрибасини ишга солган ҳолда қаҳрамонларча коронавирус балосига қарши курашишга киришдилар ва самарали натижаларга ҳам эришмоқдалар.
Юртимизда коронавирус инфекциясига чалинган беморларни самарали даволаш жараёнида минглаб тиббиёт ходимларининг матонати ва фидойилигига ҳаммамиз гувоҳ бўлиб турибмиз. Бунда мамлакатимизнинг барча ҳудудларидаги шифокорлар астойдил меҳнат қилишмоқда. Ушбу саъй-ҳаракатлар самараси эса кундан кунга ёрқинроқ намоён бўлмоқда.
Ишда, уйда ва дўстларингиз орасида коронавирус инфекциясини қандай олдини олиш тўғрисида маълумот тарқатинг.
Маълумки, коронавирус инфекцияси ҳаво-томчи ва мулоқот (контакт) йўллари орқали юқади
Вируснинг узоқ масофадан юқиш эҳтимоли жуда паст. Вирус одам йўталганда ёки аксирганда юзага келадиган томчиларда бўлади. Масофа - хавфсизлик гарови бўлиб, эпидемик занжирни узиш омилидир. Шунинг учун, агар Сиз йўталган ёки аксирган бемордан 2 м дан ошиқ масофада бўлсангиз, инфекция Сизга юқмайди.
Аксарият ҳолларда, вирус касалланган одамнинг нафас йўлларидан чиққан ажратмалар теккан предметлар (рўмолча, қўлқоп, телефон, эшик ва зинапоя тутқичлари, ҳайвонлар, гўшт, балиқ)ни ушлашдан сўнг кўз, бурун шиллиқ пардалари ва қўлларга юқади.
Уй ҳайвонлари, масалан, ит ёки мушук коронавирус инфекциясини ташувчиси бўлиши мумкинлиги ҳақида расмий далиллар йўқ. Бироқ, уй ҳайвонлари билан контактдан кейин қўлингизни совун билан ювишингизни маслаҳат берамиз. Бу Сизни уй ҳайвонларидан юқиши мумкин бўлган қатор касалликлардан ҳимоя қилади.
Меваларда вирус узоқ вақт сақланиб туролмайди, мевалар орқали касалликнинг юқиши ҳақида далиллар йўқ. Сизга эслатиб ўтамизки, меваларни яхшилаб ювиб, истеъмол қилиш ҳар доимги одат бўлиши керак.
Вирус 3 соатдан бир неча кунгача ташқи муҳитда, муайян муддатлар ва бир қатор шароитларга боғлиқ ҳолда тирик туриши мумкин. Масалан, ташқи муҳитнинг тури, ҳарорати ва намлиги. Шунинг учун буюмлар сиртларини, эшик тутқичларини, техник асбобларни, юз соҳаси билан контактда бўлганлиги учун мобил телефонларни ва шунга ўхшаш нарсаларни дезинфекция қилиш муҳимдир.
Юқиш эҳтимоли жуда паст. Жўнатма орқали коронавирус инфекцияси юқмайди. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти томонидан бошқа давлатлардан товарларни олиб ўтиш ва ташишда ҳеч қандай чекловлар тавсия этилмаган. ХХРга ва ХХРдан почта жўнатмалар одатдагидек амалга оширилмоқда.
Дастлабки босқичда коронавирус инфекцияси бошқа ўткир респиратор инфекциялар каби белгиларга эга. Коронавирус инфекциясини фақат махсус тест-тизимлар ёрдамида аниқлаш мумкин.
Тана ҳароратининг кўтарилиши, қуруқ йўтал, нафас сиқилиши, ҳансираш ва касаллик қайд этилган давлатдан келганлиги ёки ўша давлатдан келган одам билан контактда бўлганлиги.
Одамларнинг 80 фоизида касаллик енгил кечади. Коронавируснинг янги штаммлари оғир шаклдаги пневмонияга олиб келиши мумкин. Шунинг учун унинг хавфлилик даражаси юқори.
Агар сиз коронавирус касаллиги аниқланган мамлакатдан қайтган бўлсангиз ёки касалланган одам билан мулоқот қилган бўлсангиз, шифокорингизга бу ҳақида хабар беринг.
Ташхис фақат ЖССТ тавсияларида қайд этилган касалликнинг эпидемиологик ва клиник таърифига жавоб берадиган ҳолатлардагина амалга оширилади. Тест Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги тизимидаги вирусология лабораторияларида ўтказилади. Мустақил фойдаланиш учун тест-тизимини сотиб олиш мумкин эмас.
Ўзбекистон коронавирус инфекциясини аниқлаш тест-тизимини Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти, Россия Федерацияси ва Германиядан олган. Тест-тизимидаги реагентлар тўплами коронавирус инфекциясини замонавий лаборатория усулида ташхислаш имконини беради. Тўпламлар коронавирусни аниқлаш учун ишлаб чиқарилган. Келгусида ЖССТ томонидан қўшимча реактивлар олиш режалаштирилмоқда.
Коронавирус инфекциясини аниқлаш учун 5-6 соат керак бўлади.
Республика Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги ва Вирусология ИТИ, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар Санитария-эпидемиологик осойишталик марказларининг вирусология лабораториялари коронавирус инфекциясини аниқлаш учун тест-тизими билан таъминланган.
Вспыхнувшая в Китае в декабре прошлого года инфекция унесла уже более 4 тысяч жизней, заразились свыше 100 тысяч. Однако охватившая весь мир паника все равно страшнее самого коронавируса. Sputnik объясняет, почему узбекистанцам не стоит поддаваться страхам.
ТАШКЕНТ, 11 мар — Sputnik, Дильшода Рахматова. На 11 марта в Узбекистане не зафиксировано ни одного случая инфицирования COVID-19. Но власти республики понимают, что риск заражения существует и расслабляться нельзя. Поэтому принимают все необходимые меры для обеспечения безопасности граждан и, более того, подробно рассказывают о своих шагах.
Так, во вторник в Агентстве информации и массовых коммуникаций прошла пресс-конференция, посвященная профилактике инфекции и предотвращению распространения вируса в стране.
Глава Министерства здравоохранения Узбекистана Алишер Шадманов отметил, что в стране гуляет много связанных с новым коронавирусом слухов. И они гораздо более опасны, чем сам вирус.
"Каждый день поступают тревожные сообщения о том, что коронавирус якобы обнаружен в том или ином регионе. В народе говорят: "Если скроешь заболевание, жар даст о себе знать". Эта узбекская поговорка очень подходит в сложившейся ситуации. Вызванное коронавирусом заболевание невозможно скрыть, ни одна страна не может утаить этот факт, — заявил Шадманов. — Я хотел бы попросить наших граждан не верить слухам и не поддаваться панике. Всемирная организация здравоохранения тоже активно борется с нагнетанием обстановки. Мы и вас (СМИ. — Прим. ред.) просим о помощи".
Нельзя исключать возможность проникновения в Узбекистан коронавируса, однако в стране имеется запас лекарств для лечения инфекции. Также, по словам министра, в республике есть большое количество аппаратов искусственной вентиляции легких: ведь вирус вызывает пневмонию, и при ней в первую очередь затрудняется дыхание.
По последним данным, новым коронавирусом в мире заражены уже свыше 113 тысяч человек, скончались более четырех тысяч, однако большинство — около 64 тысяч — выздоровели.
Над созданием вакцины работают ученые во всем мире, в том числе в самом Китае и в России.
Международный эксперт в области здравоохранения и эпидемиологии, член Американского общества микробиологии, доктор медицинских наук Михаил Фаворов на пресс-конференции в Ташкенте подчеркнул: важно понимать, что мир имеет дело с инфекцией, относящейся к типу зоонозных — то есть передающихся человеку от животных.
Любая эпидемия — это уникальный вызов для системы здравоохранения любой страны, добавил Фаворов.
"Будь то Германия или Франция, или, как вы видите, Италия, система здравоохранения которой не смогла предотвратить данную эпидемию, — это серьезный вызов даже для самых могущественных государств. Но ситуация уже меняется. Шестьдесят четыре тысячи человек вылечились. Вчера мой друг, эпидемиолог из Китая, написал мне, что из стационара был выписан пациент, которому больше 100 лет, то есть старик излечился. Так что не нужно паниковать, ситуация нормализуется, все будет хорошо", — заверил эксперт.
Михаил Фаворов также не оставил без внимания тот факт, что в странах Центральной Азии пока не было зафиксировано ни одного случая заражения коронавирусом.
Вопрос о том, как защититься от коронавирусной инфекции, — сегодня один из самых популярных. Министр здравоохранения Узбекистана Алишер Шадманов советует следовать простым рекомендациям:
- чаще мыть руки с мылом;
- избегать общественных мест с массовым скоплением людей;
- если нет острой необходимости выезжать за границу, лучше остаться на родине.
Глава Минздрава также отметил, что международные мероприятия в Узбекистане отменены по рекомендации ВОЗ, но вопрос о вводе ограничений на проведение внутриреспубликанских будет поднят, только если в стране зарегистрируют хотя бы один случай заражения.
Доктор медицинских наук Михаил Фаворов, говоря об антивирусных свойствах маски, отметил, что она полезна только в том случае, если ее носит больной человек.
Фаворов также отметил: есть люди, которые "надевают маску в понедельник и ходят в ней до пятницы, думая, что она их защищает". "Это очень страшно", — заявил эксперт.
За два месяца, прошедшие после вспышки коронавируса, умерли порядка тысячи человек, а на середину марта число летальных случаев превысило 4 тысячи.
СПИД и ВИЧ ежегодно убивают около двух миллионов человек. Жертвами голода в мире ежедневно становятся порядка 24 тысяч человек, 18 тысяч из которых — малыши в возрасте до пяти лет.
Мовароуннаҳр нашриёти
Тожикистонда оммавий тадбирлар бекор қилинди. Коронавирус бу давлатга ҳам кириб келдими?
Тожикистонда оммавий тадбирлар бекор қилинди. Коронавирус бу давлатга ҳам кириб келдими?
Чоп этилди Aprel 16, 2020 Тожикистонда оммавий тадбирлар бекор қилинди. Коронавирус бу давлатга ҳам кириб келдими? da fikr bildirishni o'chirish
Душанбе шаҳар ҳокимияти оммавий тадбирлар ва барча тантаналарни бекор қилинишини эълон қилади. Бу ҳақда маҳаллий нашрлар хабар бермоқда.
Шунингдек, шанба куни мамлакат миқёсидаги ўсмирлар ва ёшлар ўртасида турли мусобақалар, спорт тадбирлари, шу жумладан футзал мусобақалари ўтказилиши режалаштирилганди.
Тожикистон Соғлиқни сақлаш вазирлигининг маълумотларига кўра, бугунги кунда мамлакатда CОВИД-19 коронавируси билан касалланиш ҳолатлари қайд этилмаган.
МАҚОЛАЛАР
Ахлоқсизлик, бузуқлик, ичкилик, чекишга ружу қўйиш ва нафсга қуллик оқибатида …
Бисмиллаҳир роҳманийр роҳийм! Азиз мўмин мусулмонлар, муҳтарам юртдошлар! Барчангизни Ўзбекистон …
Алғїл öгÿт мӭдiн, оғул ӭрдäм тilä, Боjда улуғ бilгä болуб, …
Тавҳиднинг пойдевори ва эътиқод қилиш тўғри бўлган нарсалар Банда шубҳасиз …
Султон Маҳмуд Ҳиндистонга 17 маротаба юриш қилди. Ўша жанглардан бирида …
Абдуллоҳ ибн Туҳфа (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Набий (соллаллоҳу алайҳи …
САВОЛИМ БОР
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Ислом дини насл қолдиришнинг аҳамиятини баён қилар экан, инсонларни кўпайишга сабаб бўлувчи жуфтликка ҳалол йўл ила оила қуриб яшашга чақиради. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан шундай ҳадис ривоят қилинган:
عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا اَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ قَالَ: تَنَاكَحُوا تَكَاثَرُوا فَإِنِّيْ أُبَاهِي بِكُمُ الْاُمَمَ (رواه ابن حبان).
яъни: Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Уйланинглар, кўпайишинглар, албатта мен бошқа умматлар олдида сизлар билан фахрланаман”, – деганлар (Ибн Ҳиббон ривояти).
Бошқа бир ҳадисда эса, Пайғамбар ссолаллоҳу алайҳи васаллам ўз умматларини кўп фарзанд туғишга қодир бўлган аёлларга уйланишга чақирганлар:
яъни: Маъқал ибн Ясор розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Меҳр муҳаббатли, фарзанд кўрувчи аёлга уйланинг, зеро мен бошқа умматларни олдида сизларнинг кўплигингиз билан фахрланаман” (Имом Абу Довуд, Имом Насаий ривоят қилган).
Ислом дини никоҳсиз кўпайишни инкор қилади ва ундан қайтаради. Барча илоҳий динларда никоҳ қуриб яшашга чақирилган ва зино ҳаром ҳисобланган.
Баъзи кишиларнинг фарзанд кўрмасликлари ҳам Аллоҳ таолонинг синови ва дардларнинг бири ҳисобланади. Шунинг учун бефарзандликка даво ахтариш жоизлиги хусусида ҳеч қандай шубҳа йўқ.
Ҳозирги кунга келиб дунёда сунъий уруғлантиришнинг бир нечта турлари мавжуд. Бефарзандликдан азият чекаётган мусулмонларнинг сунъий уруғлантириш амалиётига мурожаат қилишлари табиий ҳолат эканлигидан келиб чиқиб, мусулмон уламолари бир нечта исломий конференцияларда ушбу амалиётнинг шаръий ҳукмлари борасида хулосаларини баён қилиб ўтганлар.
Уламолар ҳозирги кунда амалиётда қўлланилаётган қуйидаги бешта усулнинг шаръан ҳаром эканлигига бир овоздан иттифоқ қилганлар:
1. Эркакдан олинган уруғ билан бегона аёлнинг тухум ҳужайраси ички тарзда уруғлантирилиб, пайдо бўлган эмбрион бошқа хотиннинг бачадонига жойлаштириш;
2. Эркакдан олинган уруғ билан унинг хотинидан олинган тухум ҳужайра ички тарзда уруғлантирилиб, сўнг пайдо бўлган эмбрион бегона аёлнинг бачадонига жойлаштириш;
3. Эр-хотиннинг уруғ ва тухум ҳужайраси ташқи тарзда уруғлантириб, сўнгра ихтиёрий равишда фарзандни туғиб беришга рози бўлган бегона аёл бачадонига жойлаштириш;
4. Эркакдан олинган уруғ билан унинг хотини бўлмаган аёлдан олинган тухум ҳужайра орасида ташқи уруғлантириш амалга ошириб, сўнг эмбрион эркакнинг ўз хотини бачадонига жойлаштириш;
5. Эр-хотиннинг уруғ ва тухум ҳужайраси орасида ташқи уруғлантириш амалга оширилиб, сўнг эмбрион (эрнинг) бошқа хотини бачадонига жойлаштириш.
Ислом уламолари шариатда талаб этилган барча эҳтиёт чоралари кўрилган ҳолда қуйидаги икки услубни зарурат ҳолатида энг охирги чора сифатида қўллашни жоиз деганлар:
1. Шаръий эр-хотиннинг уруғ ва тухум ҳужайраси олиниб, ташқи уруғлантириш усулида уруғлантириб, пайдо бўлган эмбрионни яна шу хотиннинг бачадонига жойлаштириш;
2. Эрнинг уруғи олиниб хотиннинг (бачадон) бўйинчасидаги керакли ўринга ички уруғлантириш усули билан жойлаштириш;
Маълумки, Ислом дини шаърий никоҳдан ташқари ҳолатда фарзандли бўлишни ман қилади. Шундай экан, бевосита бўлмасада билвосита бегона эркак ва номаҳрам аёлнинг тухум ва уруғ хужайраларини бир-бирига сунъий йўл билан чатиштириш орқали дунёга келадиган бола ҳам беникоҳ туғилган бола ҳукмида бўлади.
Ислом уламолари сунъий уруғлантириш амалиётини ўта зарур ҳолатда ва фақат ўрталарида шаръий никоҳ бўлган эр-хотинлар орасидагина амалга оширишни мубоҳ деб ҳисоблайдилар. Албатта, ушбу ишни ишончли табиб амалга ошириши қайд этиб ўтилган.
Сунъий уруғлантиришнинг бошқа барча турлари, жумладан бачадонни ижарага олиш, эмбрионларни музлатиб сақлаш, хотинни бегона эркакнинг уруғи билан ҳомиладор қилиш ва бошқалар насабнинг аралашиб кетишига сабаб бўлгани учун шаръан ман қилинган.
Демак, сунъий уруғлантириш ҳақидаги фатволарнинг хулосаси қуйидагича:
1. Сунъий уруғлантириш амалиётини ўта зарур ҳолатда ва фақат ўрталарида шаръий никоҳлари бўлган эр-хотинлар орасидагина амалга ошириш мубоҳдир.
2. Сунъий уруғлантириш амалиёти учун ўрталарида шаръий никоҳлари бўлган эркак ва аёлнинг уруғларини сақлашда бегона шахсларники билан аралашиб кетмаслиги учун барча эҳтиёт чораларини кўриш ва албатта, уни ишончли табиб амалга ошириши шарт.
3. Ўрталарида шаръий никоҳ бўлмаган эркак ва аёл ўртасида сунъий уруғлантириш амалиётини ўтказиш шаръан ман этилади.
4. Дину диёнатига беэътибор бўлмаган, наслу насабининг пок бўлишини муҳим, деб билган мўмин-мусулмонлар сунъий уруғлантиришнинг ман этилган усуллардан фойдаланмаслиги керак (манба: Робититул Оламил Исломий ҳузуридаги Ислом Фиқҳи Академияси қарори ҳамда Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг “Сунъий уруғлантириш ҳақида фатво”си). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
🔹 қатъий далиллар билан собит бўлган ҳаром, у фарзнинг муқобилида туради. Яъни, уни тарк қилиш фарз даражасидаги амал.
🔹 қатъий бўлмаган далиллар билан собит бўлган ҳаром, уни макруҳи таҳримий ҳам дейилади. У вожибнинг муқобилида бўлади. Яъни уни тарк қилиш вожиб даражасидаги амал (“Нурул анвор”, “Қамарул ақмар”, “Кувайт фиқҳ энциклопедияси” ва “Хошиятус Сунбулий” китоблари).
Муҳими, мазкур амалларни бажариш ёки тарк қилишда ихлос, Аллоҳ таолонинг розилиги қасд қилиниши лозим. Шунда улар ибодат даражасига кўтарилади, ихлос бўлмаса, ибодатлар ҳам одатларга айланиб қолади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Ражаб ойи қамарий ойларнинг еттинчиси бўлиб, уруш ҳаром қилинган улуғ ойлардан бири ҳисобланади. Зеро, “ражаб” сўзи луғатда “улуғлаш”, “ҳурмат бажо келтириш” маъноларини англатади. Жоҳилият даври араблари бу ойни улуғлагани ва ҳурматлагани боис шу ном билан аталган.
Саҳобаи киромлар ва улардан кейинги салафи солиҳларимиз Рамазон ойидан сўнг тутган рўзаларини қабул бўлишини Аллоҳ таолодан сўрашар эди. Ражаб ойи келганда эса, Рамазонга соғ-саломат етишни сўрар эдилар. Бу ҳақида Набий алайҳиссаломдан заиф санад ила ҳадис ҳам ривоят қилинган:
яъни: Анас ибн Молик разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Ражаб ойи кирса, Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй Аллоҳ! Ражаб ва шаъбон ойларида бизга барака бергин ва Рамазон ойига етказгин”, дер эдилар” (Имом Ибн Асокир ва Имом Байҳақий ривоят қилган. Имом Нававий ва Ибн Ражаблар заиф ҳадис деган).
Дуонинг ўқилиши: “Аллоҳумма баарик ланаа фий ражабин ва шаъбана ва баллиғнаа рамазона”.
Машҳур тобеинлардан бўлган Абу Қилоба раҳимаҳуллоҳ Ражаб ойи фазилати ҳақида шундай деган:
яъни: Омир ибн Шиблдан ривоят қилинади, Абу Қилоба разияллоҳу анҳудан эшитдим, у зот айтадилар: “Ражаб ойида рўза тутувчилар учун жаннатда бир қаср бор” (Имом Байҳақий ривояти).
Шундай экан, имкони бор кишилар Ражаб ойидан бошлаб, нафл рўзаларни тутиб, Рамазон рўзасига ўзларини тайёрлаб боришлари мақсадга мувофиқ бўлади.
Шуни ҳам айтиб ўтиш керакки, халқимиз орасида ражаб ойида қилиш шарт, деб тушуниладиган ибодатлар пайдо бўлган. Аслида уларнинг асоси мавжуд эмас. Шариатимиз кўрсатмаларида Ражаб ойининг муайян бир кунини рўза билан хосланмаган. Бу борада келган барча ҳадислар “мавзуъ” яъни тўқима эканига барча муҳаддис уламоларимиз иттифоқ қилишган.
Аслида нафл рўза тутиш, нафл намоз ўқиш савобли ишлардан. Лекин бунинг учун муайян кунни белгилаб, ушбу иш шариат кўрсатмаси деб, одат қилиб олиш ҳамда бунга далил сифатида турли тўқима ҳадисларни ривоят қилиш тўғри эмас. Айниқса, Ражаб ойининг йигирма еттинчи кечасида “Рағоиб намози”ни адо этиш борасида нақл қилинган ҳадисларнинг барчаси тўқима бўлиб, унга амал қилинмайди. Чунки унинг бидъат эканини Ибн Нужайм, Ибн Обидин ва Абдулҳай Лакнавий каби муҳаққиқ уламоларимиз томонидан очиқ-ойдин айтиб ўтилган (манба: “Баҳрур-роиқ”, “Раддул Муҳтор”, “ал-Осорул марфуъа фил-ахборил-мавзуа” китоблари).
Демак, Ражаб ойида ҳам бошқа ойларда бўлгани каби нафл рўза ва намозлар бирор кунга белгиламасдан, одат қилиб олмасдан ўқилаверади. Шундагина шариатимизда кўрсатилмаган турли бидъат ва хурофотдан узоқ бўлинади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Агар намоз вақти киргунича маълум вақт бўлса, жинсий муносабатдан кейин дарҳол ғусл қилиш вожиб бўлмайди. Фуқаҳоларимиз бу борада шундай деганлар:
الْجُنُبُ إذَا أَخَّرَ الِاغْتِسَالَ إلَى وَقْتِ الصَّلَاةِ لَا يَأْثَمُ
Шунингдек, Имом Таҳовийнинг “Шарҳи маонил осор” китобида қуйидаги ривоят келтирилган:
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мусулмон киши ўнг қўли билан овқатланади, чунки ўнг қўл билан таомланиш суннатдир. Ўнг қўлни ўзи бажара олмайдиган ишларда эса масалан, нон ушатиш, гўшт майдалаш кабиларда ёрдам тариқасида чап қўлни ишлатиш мумкин. Аммо бир қўлда нон, иккинчисида қошиқ ушлаб овқатланиш суннатга хилофдир. Ўнг қўлда ейиш кераклиги ҳақида Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:“Қачон бирортангиз еса, ўнг қўли билан есин. Қачон бирортангиз ичса, ўнг қўли билан ичсин. Чунки шайтон чап қўли билан еб, чап қўли билан ичади”, (Имом Муслим ва Имом Термизий ривояти).
Демак, ўнг қўли соғлом бўла туриб, чап қўлни ўзида ёки ҳар иккала қўлда баробар овқатланиш Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрсатмаларига зид ҳисобланади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Читайте также: