Менеджмент шпоры на казахском

Саба қтың технологиялық картасы ( жоспары )

Сабақтың типі: Аралас

Сабақтың түрі: Біріккен (теориялық)

Сабақ мақсаттары

Студенттерге менеджмент туралы түсінік беру және білімдерін айғақтау.

Орындаушылық,тәртiпшiлiк,көңiл аударушылық,нәтижелiк,эмоциональды бiрқалыптылық,iс-әрекеттiң орындалуын жеткiлiктi қамтамасыз ететiн жеке мiнездiң тәрбиеленуi.

Дамытушылық:

-Ақыл-ой iс-әрекетiнiң дамуы:талдау, салыстыру, дәлелдеу, нұсқа және ұсыныстарды шығару, бiлiмдi жаңа жағдайларға көшiру т.б.өз iс-әрекетiн жоспарлау(жауапты құрастыруда, есептi шешуде, тапсырманы орындауда,iздену iс -әрекетiнде,бақылауды ұйымдастыруда,есеп формуласы мен шартын қайта құрастыруда, мәлiметтердi естен, мәтiннен, хабарландырудан алуда).

-Психологиялық үрдiс: ойды жинақтау, ойлау, елестету ассоциациясы.

Пәнаралық байланыс

Сабақтың жабдықталуы Слайдтар;

Электронды оқу құралы;

Оқытудың техникалық құралдары

Сабақ мазмұны

Ұйымдастыру кезеңі:

Сабақтың мақсаты мен жоспарын хабарлау

Үй жұмысын тексеру, студенттердің білімдерін бақылау

Баға қою және түсінік беру

Жаңа тақырыпқа сипаттама беріп, тақырыпты түсіндіру

Тақырып бойынша студенттерден тест жұмысын алу

Сабақты қортындылау

Үйге тапсырма беру

Оқытушы __________ Башеева Ш .Ж

Дәріс. Менеджмент туралы түсінік, оның мазмұны

1.Менеджмент туралы түсінік

2.Менеджер және оның міндеттері

3.Менеджменттің даму кезеңдері

1.Менеджмент туралы түсінік

А) Адамдармен қарым-қатынас жасау әдісі.

Ә) Билік және басқару өнері.

Б) Шеберліктің ерекше түрі және әкімшілік дағды.

В) Басқару органы әкімшілік бөлігі.

Менеджмент мағынасы – материалдық, адам, физикалық және ақпараттық ресурстарды басқару.

1 Қызмет түрі (синонимы басқару)

2 менеджер = басқарушы, жетекші. Директорлар кеңесі

3 білім саласы (бизнес мектептері, жоғарғы білім, степень МВА, HBS,

Менеджмент = ғылым+тәжірибе+өнер, шеберлік.

Менеджер дегеніміз қол астындағы жұмысшылар саны бір немесе одан да көп адам.

Менеджмент бұл нарықтық экономика жағдайында өндірісті тиімді басқарудың теориясы мен практикасы.Менеджмент бұл нақты мақсатты жүзеге асыру үшін кәсіпорын жұмысын басқаруға және ұйымдастыруға байланысты адамдар қызметінің түрі.Американ экономисті Леотивтің анықтамасы бойынша менеджмент бұл - өнім, технология, өндірісті ұйымдастыру басқару еңбегі, әлеуметтік қатынас саласында жаңарту, инновация, жаңалық мақсатында фирмаларды, компанияларды тиімді басқару принциптерін тәсілдермен формалардың жиынтығы. Сонымен менеджменттің бастапқы ұғымы бұл басшылық. Іскер кәсіпорындар тек менеджер арқылы әрекет ете алады.Жеке кәсіпорын өзінің құқықтық формаларына қарамастан басшылығы болу тиіс.Күнделікті тұрмыста менеджмент сөзі белгілі бір ұйымдағы барлық адамдардың қызметіне басшылық етумен шұғылданып, өз мақсатына жетуді білдіреді.Тіпті білікті басқару саласының өзінде де менеджмент ұғымы түрліше түсіндіріледі. Егер менеджмент теориясын алғашқы жасаушылардың бірі Ф.Тейлордың пікірінше менеджмент – іргелі дәл ғылымға, ережелер мен принциптерге негізделген шынайы ғылым деп есептесе, Друкердің түсіндіруінше – жоғарыда аталған элементтері бола тұрса да, менеджмент ғылымнан немесе кәсіптен гөрі, практикаға жуықтау. Ол тменеджмент ұғымына кең мағынада түсінік беруге қарсы болып, оны іскерлік кәсіпшілікке, былайша айтқанда тауар өндіру мен алуан түрлі экономикалық қызмет көрсетуге жатқызады.

Басқарудың осындай жалпы қағидасы, деп атап көрсетеді авторлар, адамдар

тобының алуан түріне түрліше қолданылғанымен, оның түп негіз- мағынасы

сол қалпында сақталады. Осыған орай белгілі бір әлеуметтік топтарға сәйкес

келетін менеджменттің негізгі алты түрі тармақталады.

1.Үкімет. Менеджмент ұғымы үкімет қызметіне қолданылмағанымен,

Петерсон мен Плоуменнің пікірінше, оның қызметі барлық жағынан алғанда

менеджменттің жалпы анықтамасына сәйкес келеді.

2.Мемлекеттік менеджмент. Көп мемлекеттік мекемелерді ұйымдастыру

және сондағы қызметкерлерге билік жүргізуді жүзеге асыру.

3.Әскери менеджмент. Мемлекеттік менеджменттің ерекше түрі. Қарулы

күштерді ұйымдастыру және оларға жетекшілік ету.

4.Құрама одақтық (ассоцияциялық) немесе клубтық менеджмент.

Мемлекеттік мекемелердегі секілді, мұнда да қызметкерлер тобының іс-

әрекетін ұйымдастырып, оларға басшылық ету қажет.

5.Бизнес – менеджмент. Үкіметтіктен және мемлекеттіктен өзгеше келетін

менеджменттің ерекше түрі.

6.Мемлекеттік меншіктегі менеджмент. Бизнес – менеджменттің арнайы

түрі. Жеке меншік іскерлік кәсіпорын функциясымен қоса, мұнда

менеджмент сипатына мемлекеттік және әлеуметтік проблемалар мен ой-

пікірлер де ықпал етеді.

материалдық жағдайларға тәуелсіз ретінде қарастырылады, өйткені соңғы

айтылғанның алуан түрлілігінде шек жоқ.Менеджментке алуан түрде түсінік бергенімен, классиктердің бұл жөніндегі тұжырымдары көп жағдайда ұқсас келеді. Гальвецияның пікірінше, басқару процесі - өнер, оның басты мәні мен мазмұны нақты жағдайға қарап ғылымды (басқару саласындағы ұйымдық ілім негізін)қолдану.

Тіпті маман болмағанның өзінде де, біздің кез келгеніміздің басқару ғылымы

мен өнері туралы азын-аулақ хабарымыз болатыны сөзсіз.Менеджмент - нарықтық экономика жағдайында өндірісті тиімді басқарудың теориясы мен практикасы. Менеджмент – нақты мақсатты жүзеге асыру үшін кәсіпорын

Жоғарғы деңгейлі менеджерлер – басқарудың ең аз тобы. Ең үлкен кәсіпорындарда олардың саны көп емес.Оларға зауыттың директоры, президенті, вице-президенті, директорлар кеңесінің төрағасы, университет ректоры және т.б. Басқарудың бұл деңгейі жоғарғы білімді талап етеді, кейбір жағдайда бір ғана емес, одан да көп білімді қажет етеді. Орташа деңгейлі менеджерлер – төменгі деңгей менеджерлерінің басшылары. Кәсіпорын аумағына қарай бұл менеджерлерінің бірнеше деңгейі болуы мүмкін. Орташа деңгейлі менеджерлерге –цех басшысы, бөлім басшылары, филиал директоры, факультет деканы, сату бөлімінің басшысы және т.б. Көбінесе бұл басшылар жоғарғы оқу орындарын бітірген мамандар. Төменгі деңгейлі менеджерлер – жұмысшылар үстінен бақылайтын төменгі басшылар. Оларға мастерлер, бригадирлер, кафедра меңгерушілері, сауда менеджерлері және т.б. Басшылардың басым бөлігі – төменгі деңгейлі менеджерлер. Көптеген адамдар өзінің басқару мансаптарын осы деңгейден бастайды. Төменгі деңгей менеджерлері әртүрлі деңгейлі білімі болуы мүмкін.

Сонымен менеджменттің бастапқы ұғымы – бұл басшылық.

2.Менеджер және оның міндеттері

2.Менеджер деген сөздің өзі ағылшын тілінен шыққан ол бір нәрсені реттеу, бір нәрсені меңгеру, басшылық ету деген сөз. Менеджер ең кең тараған түрі. Ол басқару түрі экономикамен шұғылданатын заң және басқада мәселелерді жақсы білетін адам. Әр елде менеджерлерге түрліше анықтама беріледі. Американдықтардың түсінігінше мұндай адамдардың, міндетіне өзіне бағынатын белгілі қызметтердің нақты жұмыстарын ұйымдастыру жатады.Европалықтардың түсінігінше менеджер қазіргі тәсілдерді басшылыққа ала отырып нақты жұмысты ұйымдастыратын адам. “Менеджер бұл жауынгер ” оған қателесуге болмайды. Өзінің жеке мүддесін фирма

мүддесіне бағындыра білдіруге өзінің жанұясы фирманың гүлденуі үшін күресуі тиіс. Жапонияда менеджер мектебінің негізгі жапон корпорацияларын

болашақ басшыларын даярлайтын арнайы оқу орның жүздеген тыңдаушылар осы өсиет қайталайды. Менеджердің табиғатына Друкер осындай сипаттама береді. Оның пікірінше менеджер арнайы екі міндетті атқарады және ол міндеттер әскер кәсіпорын жұмыскерлерінде еш қайсында жоқ.

1.Қолда бар ресурстардан нағыз тұтас өндіріс құру.

2.Кезкелген шешімді қабылдау іс-әрекетке кіріскенде.

Минцбург бойынша менеджерлер рөлі

Басшы (әлеуметтік, құқықтық)

Көшбасшы – қоластындағы жұмысшыларды ынталандыруға жауапты.

Байланыстырушы звено – адамдармен жұмыс

Ақпаратты қабылдау – сыртқы ортадан ақпарат алу

Ақпаратты таратушы – ақпаратты тасымалдайды

Өкіл – жоспардан тыс ақпаратты таратушы

3.Шешім қабылдау барысындағы рөлдер

Кәсіпкер – жаңа жобаларды тауып құрастырады

Қателерді жоюшы – қателерді жөндейді

Ресурстарды бөлуші – маңызды шешімдерді қабылдайды

Келісімдер жүргізуші – келісім жүргізу жауапты

Барлық менеджмент үшін олардың қызмет орнына қарамастан ортақ

А) Менеджер іскер кәсіпорын мақсатын орындайды.Сол мақсатын орындау

үшін не істеу керектігін ойластырады.

Ә) Менеджер ұйымдастырушы болуы қажет.

Б) Менеджер көтермелеу шараларын қамтамасыз ететін тығыз байланыс

В) Менеджер ұйым іс- әрекетін талдайды, нормалауды белгілейді.

Г) Менеджер адамның қызмет жағынан кемелденіп, жоғарлатуын қамтамасыз

1.өз ұйымының мұқтажы мен өз қызметкерлерінің мүддесі үшін немесе өзінің келісім жасайтын адамдар арасында тепе-теңдік қарым-қатынас орнату қажет;

2.өзің келісім жүргізетін жақты ұнататындығы, оның пікірлерін ескеретіндігін білдір;

3.Менеджменттің даму кезеңдері

Алғашында менеджментті жалпы алғанда адамдар топталып жұмыс істеген жерде адамдардың қоғамдық үш сферасында болған.

А) Саяси сфера – топтар арасында тәртіпті қабылдау үшін болды.

Ә) Экономикалық сфера – өндірісті және ресурстарды топтау және анықтау.

Б) Қорғаныс сферасы – бұл жаулардан және жабайы аңдардан қорғану үшін.

Ерте қоғам кезінде адамның қызметін бағыттап отыру үшін адамдар қажет болды. Мысалы: Египеттік пирамида басқарушы өнердің ескерткіші болып табылады. Өйткені ондай құбылыстарды мұқият жоспарлау, көп адам жұмыс жасағандықтан солардың қызметін қадағалау қажет болды. Менеджмент даму кезеңдерін теория және практикаға қарап отырып мынадай тарихи кезеңге бөлуге болады.

1.Ежелгі кезең б.з.д. 9 – 7 ғ. бастап бұл ең ұзақ дамыған кезең. Қазіргі 18 ғасырға дейін қамтыды. Кезең бастапқыда басқару тәжірибесі өте баяу жиналды.Алғашқы қауымдық құрылыс бірігіп етуді басқару және ұйымдастыру үшін 9 – 7 мың. жылдары таяу Шығыста шаруашылықтың бір түрінен екінші түріне көшу барысында, яғни өндіруші экономикалық басталды. Менеджменттің дамуынан осы өндірістік экономикалық көшу көп әсерін тигізді. Ежелгі Египет мемлекеттік шаруашылықты басқарудың үлкен тәжірибесі болды. Бұл уақытта дамыған мемлекеттік басқару аппараты және оларға қызмет ететін топ қалыптасты. Сократ грек философы басқаруды ерекше қызмет сферасы деп сипаттама берді.Ол әр түрлі басқару формалар таңдау негізінде басқарудың жан – жақты принципін алға қойды.

Платон (428-348ж.ж.) мемлекеттік басқару формаларын классификациясын жасады.

Александр Македонский б.з.д. 356 – 323 ж. ж. теориясын жауынгерлерді басқару және практикасын жасады.

2.Индустриялық кезең (1776-890ж.ж.) Бұл кезеңге мемлекеттік басқарудың дамуын А. Смит ол тек классикалық өкілі ғана емес. Ол еңбектің әр түрлі формалардың бөлінуі мемлекет пен мемлекет басшысына сипаттама берді. Қазіргі заманға ғылыми бағыттармен менеджмент мектептері қалыптасты. Р.Оуэннің еңбектері көп әсер етеді. Р. Оуэннің өндірісті басқару әділеттілігі және жұмысының еңбек және жұмыс жағдайын жоғарлату мәселелері қазір маңызды байланысты. Басқару теорияның есептеу техниканың шығуы және пайдалануына байланысты. 1883 жылы ағылшын математигі Гэобидж қазіргі заманғы цифрлы машинаның үлгісі аналитикалық машина жобасын жасады. Оның көмегімен сол уақытынан бастап, басқару шешімдері оперативті түрде қабылдана бастады.

3.Жүйелеу кезеңі 1856 – 1960 ж. ж. Басқару туралы ғылым үнемі қозғалыста болды. Жаңа бағытта мектептер қалыптасты. Ғылыми аппараттар өзгерді. Уақыт ағымына байланысты менеджменттің басқару тәсілдерінің зерттеуінің бағыттары өзгереді. Негізінен алғанда менеджмент 19 ғасырда өндірістік революция нәтижесінде пайда болды. Өндірістің алғашқы типі фабриканың пайда болуын көптеген адамдарды жұмысын қамтитын қажеттілігі жекелеген қожайынның олардың басқаруынан мүмкіндік болған жоқ. Соның нәтижесінде ең жақсы жұмысшылар таңдап, оларды оқыта бастады. Олар алғашқы менеджер болып табылады. Менеджмент облысындағы алғашқы зерттеулер классикалық мектеп арқылы жасалынады. Зерттеулер нәтижесінде адамдар қасиеттер бойынша параметрлі анықтап көмектесе алмады.Қорытындыда мінез – құлық концепциясы маңызды емес тұжырымға келуге болады.Менеджментке ғылым ретінде қарау құралы алғашқы қадамды Ф. Тейлор жасады. Ол адам тиімділігі емес, ұйым қызметінің тиімділігіне қарады. Ғылыми басқару мектебінің дамуына әкелді.Ғылыми басқару концепциясы арқылы менеджмент тұрақты ғылыми зерттеу Тейлор өзінің фабрикалы басқару менеджмент. Еңбектің түрі ғылыми қалыптасты Жилберт есімдерімен байланысты. Олар еңбек қозғалысы аймағына зерттеулер жүргізді. Хронометражды сонымен қатар жұмыс орнының ұйымдастыру ғылыми принцпін жасады. 1916 жылы зерттеуде тұтас бағыт қалыптасқан. Алғашқы ғылыми мектеп бірнеше атаумен аталады.

Бұл идеяның басқаруының бірі Анри Файоль болды. Ол басқару процесін бес негізгі функцияға бөледі:

б) Мамандарды таңдау, орналастыру

в) Ынталандыру ( мотивация )

Файоль еңбегінің арқасында фирманың ұйымдастырушылық құрылымы деген ұғым қалыптасты. Файольмен жасалған принциптерін басқарушының бір түрі әкімшілік, тұрақты қорытындысы деп мойындады. Менеджмент облысындағы дамудың тағы бір кезеңі 1930 жыл. Осы мектептің өкілі Оуэн фабрикадағы адам жағдайын жасады. Адамгершілік мектебі пайда болды. Бихеовиристік мектеп (тәртіп) мінез құлықтарын бақылады.

5.Ақпараттық кезең 1960 – 2000.Осы кезден сандық ықпал пайда болды.

1 ПОНЯТИЕ МЕНЕДЖМЕНТА

1) особого рода умелость;

2) власть и искусство толкования;

3) способ, манера общения с людьми;

4) административная единица.

Таким образом, данный термин можно рассматривать с разных сторон. Во-первых, менеджмент – это отрасль знаний, которая с помощью управленческого искусства достигает успеха в таких областях, как экономика, социология, психология, право и др. Во-вторых, менеджмент – это профессиональная деятельность, направленная на формирование и обеспечение целей организации путем рационального использования ресурсов.

Основная цель менеджмента – обеспечение гармонии в развитии организации, т. е. согласованного и эффективного функционирования всех внешних и внутренних элементов организации.

Категория менеджмента – это наиболее общее и фундаментальное понятие, отражающее существенные свойства и устойчивые отношения в процессах управления организацией.

Для определения содержания менеджмента необходимо выделить: 1) основные функции;

Можно выделить три группы функций:

Все функции менеджмента тесно связаны между собой. Их взаимодействие составляет четкую структуру.

Виды менеджмента – определенные области управленческой действительности, связанной с решением определенных задач менеджмента.

Методы менеджмента – это система правил и различных процедур, решение различных задач управления с целью обеспечения эффективного развития организации.

Можно выделить три группы методов в исследованиях:

1) методы управления функциональными подсистемами организации;

2) методы управления функциями менеджмента;

3) методы подготовки и принятия управленческих решений.

Принципы менеджмента – какие-либо закономерности, устойчивые требования, при соблюдении которых обеспечивается эффективное развитие организации. Большое внимание на современном этапе уделяется человеческому фактору в управлении. В связи с этим появилось много трудов, связанных со спецификой личности человека, развитием его лидерских качеств и способностей, работ, посвященных управлению как одним человеком, так и группой людей. Особое внимание уделяется мотивации труда персонала.

2 ХАРАКТЕРНЫЕ ЧЕРТЫ СОВРЕМЕННОГО МЕНЕДЖМЕНТА

Эффективность работы всего предприятия во многом зависит от способности ее владельцев и управляющих принимать своевременные и обоснованные решения.

Множество руководителей в условиях быстро развивающейся конкуренции, научно-технического прогресса, а также нестабильной экономической и политической обстановки приспосабливаются к ситуации.

Приспособление организации к окружающей среде является неотъемлемой составляющей ее существования в связи с тем, что именно от внешней среды она получает ресурсы, необходимые для ее функционирования, такие как сырье, рабочая сила и капитал.

Ни одна организация не может быть самодостаточной, так как ресурсы являются частью природы, работники – частью общества, а капитал – результатом взаимодействия первого и второго.

В случае, когда связь предприятия с внешней средой по каким-либо причинам разрывается, т. е. в рыночных условиях оно прекращает ориентироваться на рынок и на потребителей, оно вскоре прекращает и свое существование. Предприятию необходимо развивать умение адаптироваться к изменениям окружающей среды, активизировать работу маркетинговой службы.

Предприятие, целью которого является, как минимум, удержание своих позиций на рынке, должно разрабатывать долгосрочные (стратегические) планы всестороннего развития своей деятельности.

Эти планы должны в себя включать основные моменты относительно взаимодействия организации с окружающей средой, пути, по которым должно развиваться предприятие. Они составляют основу тактического решения.

В зависимости от того, как строится взаимодействие организации с внешним окружением, выделяют организацию с механическим типом управления и организацию с органическим типом управления.

Характерными чертами механического типа управления являются следующие:

1) четко определенные, стандартизированные и устойчивые задачи;

2) консервативная, негибкая структура;

3) командный тип коммуникаций, идущих сверху вниз;

4) власть проистекает из иерархических уровней и из позиции в организации;

5) иерархическая система контроля;

6) сопротивление изменениям;

7) содержание коммуникаций: распоряжения, инструкции и т. п.

Характерными чертами органического типа управления являются следующие:

1) самоконтроль и контроль коллег;

2) динамичные, не жестко определенные задачи;

3) готовность к разным видам изменений;

4) власть базируется на знании и опыте;

5) гибкая структура;

6) многонаправленность коммуникаций.

3 ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ МЕНЕДЖМЕНТА. ОБЪЕКТ И СУБЪЕКТ МЕНЕДЖМЕНТА

Задача менеджмента как науки заключается в развитии теории управления. Практика менеджмента имеет связь с использованием теоретических положений в конкретной работе по управлению предприятиями и обобщением этой практики для развития теории.

В менеджменте выделяют общие и специфические цели.

Общие (стратегические цели) определяют концепцию развития организации в целом. Они направлены на длительную перспективу (прогнозирование, планирование деятельности предприятия).

Специфические цели разрабатываются в рамках общих целей по основным видам деятельности предприятия.

Менеджмент – синтетическая наука.

В нем используются результаты многих научных исследований, в первую очередь экономической теории.

Главной целью менеджмента является управление, ориентированное на успешную деятельность, присущее каждой организации и отдельно взятому человеку. Целью менеджмента является выживание организации, сохранение своего места на рынке в течение длительного времени. Если рассматривать менеджмент как науку, то в его задачи входят: разработка, экспериментальная проверка и применение на практике научных подходов, принципов и методов, обеспечивающее устойчивую, надежную, перспективную и эффективную работу коллектива или же индивидуума путем выпуска конкурентоспособного товара.

Основными задачами менеджмента являются:

1) организация производства товаров и услуг с учетом спроса потребителей;

2) использование работников, обладающих высокой квалификацией;

3) стимулирование сотрудников организации путем создания для них комфортных условий труда и системы его оплаты;

4) определение необходимых ресурсов и источников их обеспечения;

5) разработка стратегии развития организации и реализация;

6) определение целей развития организации;

7) выработка системы мероприятий для достижения намеченных целей;

8) осуществление контроля за эффективностью деятельности организации, за выполнением поставленных задач.

Субъект менеджмента представляет собой человека или группу людей, осуществляющих управленческие воздействия в рамках организации и для реализации ее целей и задач.

Объект менеджмента – все то, на что направлены управленческие воздействия субъекта менеджмента в рамках организации и для реализации ее целей и задач.

1) человеческие ресурсы организации;

2) поставщики ресурсов для организации;

3) конкуренты организации (реальные и потенциальные);

4) информационное обеспечение;

5) финансы организации (т. е. непосредственно финансово-денежные потоки) и управление ими.

4 ПРИНЦИПЫ МЕНЕДЖМЕНТА

Можно выделить следующие принципы менеджмента, с которыми осуществляется управленческая деятельность:

1) сочетание научности и творчества заключается в том, что деятельность руководителя основывается на профессиональных знаниях и навыках. Но в некоторых случаях в связи с невозможностью их использовать принятие управленческого решения основывается на интуиции или импровизации;

2) целенаправленность предполагает, что управленческая деятельность должна быть направлена на достижение определенной цели, разрешение создавшихся проблем;

3) сочетание специализации и универсальности предусматривает необходимость индивидуального подхода к решению проблемы. Однако разрешение проблем является составляющей деятельности организации и строится на общих принципах ее функционирования;

4) последовательность базируется на строго определенной последовательности выполняемых действий во времени и пространстве, нарушение которой может привести к неразберихе в работе и, как следствие, затягиванию выполнения задач.

Некоторые работы имеют циклический характер, т. е. повторяются периодически;

5) непрерывность предполагает, что каждый вид деятельности является основой для следующего вида;

6) сочетание централизованного руководства и самоуправления выражается в принятии решений на местах в соответствии срас-поряжениями и указаниями менеджера;

7) концентрация внимания на индивидуальных особенностях работников, а также способностях их взаимодействия в коллективе ориентируется на создание благоприятной психологической атмосферы, определенной организационной культуры, с помощью которых облегчается процесс принятия решений, следовательно, увеличивается эффективность работы;

8) обеспечение целостности прав и ответственности на каждом уровне работы выражается в недопустимости превышения прав над ответственностью, так как подобная ситуация сопряжена с произволом руководящих лиц, но превышение ответственности над правами подавляет рабочую инициативу и активность сотрудников, так как инициатива оказывается наказуемой;

9) состязательность участников управления позволяет лично заинтересовать работников на основе материального, морального и организационного поощрения работника, достигшего наиболее высоких результатов;

10) предельно широкое привлечение сотрудников в процесс принятия управленческих решений основывается на том, что при участии вданном процессе руководителей (работников) разных уровней принятое решение более охотно и легко выполняется, чем приказ, спускаемый сверху от руководства.

5 ПОНЯТИЕ И КЛАССИФИКАЦИЯ ФУНКЦИЙ УПРАВЛЕНИЯ

Функция управления – это вид управленческой деятельности.

Исследование функций управления имеет большое значение. Они в значительной мере определяют структуру органов управления.

Распространенная классификация выделяет следующие группы функций.

Последовательность выполнения данных функций обеспечивает управление любым объектом.

Функция планирования включает в себя следующие процессы:

1) на основе анализа внешней среды и интересов групп формируется миссия организации;

2) определяются цели на основе анализа требований рынка;

3) исходя из установленных целей организации и состояния внешней и внутренней среды намечается альтернативная стратегия;

4) для реализации стратегии вырабатываются политика и процедуры;

5) производится работа в подразделениях, основанная на оперативных планах.

2. Конкретные, или специфические, функции определяются объектом управления.

Процесс реализации функции отвечает на вопрос, какова логическая последовательность действий, чтобы функция осуществлялась без перебоев.

Структура функции отвечает на вопрос, как или каким образом связаны между собой все действия. Здесь ведущую роль играет отдел (служба) планирования.

На основе содержания, процесса и структуры! функции проводится анализ, результаты которого служат основой для развития той или иной функции. Данная деятельность позволяет выделить новые функции или изъять функции за ненадобностью.

Процесс управления хозяйственной деятельностью заключается в выполнении общих и специфических функций. В практике управления между органами управления функции распределяются неравномерно: порой они распыляются или дублируются.

К функциям современного предприятия относят следующие функции:

1) планирование (ресурс – время);

2) маркетинг (ресурс – потребитель);

3) предпринимательство (ресурс – бизнес);

4) финансы (ресурс – деньги);

5) организация ресурс – люди);

6) производство (ресурс – технологии);

7) инновация (ресурс – идеи);

8) информация (ресурс – данные);

9) социальное развитие (ресурс – культура).

1 курс, 1 семестр, БФ-11 (2 ж.), БЭК-11 (3 ж.)

Тестілерді дайындауға жауапты э.ғ.к Султанова М.Б.

Басқару - бұл қойылған мақсатқа жетуге бағытталған объективті заңдарға сәйкес жүйені белгілі бір жағдайда ұстау немесе жаңа жағдайға көшіру үшін оған әсер ету процесі

Менеджмент - бұл кәсіби дайындалған мамандардың ұйымдарды құруға және оларды басқаруда қолданылатын интеграциялық процесс

А.И.Пригожин басқару шешімдерін қалай жіктейді

мұқият айқындалған тип тік шешім, ынталы шешім, творчестволық шешім

А.Маслоу адам қажеттіліктерін неше категорияға бөледі

А.Маслоу бойынша бірінші ретті қажеттіліктерге нелер жатады

А.Маслоу бойынша екінші ретті қажеттіліктерге нелер жатады

әлеуметтік, құрметтеу, өзін-өзі көрсету

А.Маслоу бойынша қажеттілік иерархиясын ата

физиологиялық, қорғаныс, әлеуметтік, құрметтеу, өзін-өзі көрсету

А. Маслоу бойынша қажеттілік пирамидасының ең жоғарғысында қандай қажеттілік тұрады?

Авторитарлы стильдің формасы

Патриархалдық, харизматикалық, бюрократтық

Адамгершілік қарым – қатынас мектебі қандай жылдарды қамтиды

Адамгершілік қарым – қатынас мектебінің негізін салушы

Адамдардың түсінігі мен танымын ескере отырып, олардың өздерін қалай ұстайтындығына негізделген мотивация теориясы

Мотивацияның іс жүргізу теориясы

Адамның мінезінің ерекшеліктерін атаңыз

Адамның темпераментінің типтерін атаңыз

сангвиник, холерик, флегматик, меланхолік

Ақпаратты индексациялау формалары

Сандық, алфавиттік, символдық

Алғаш пайда болған құрылым типі

Алдын-ала бақылау қандай салаларда жүзеге асырылады

адамдар, материалдық, қаржы ресурстары

Алдыңғы тәжірибелер міндетті түрде ескерілетін шешім

мұқият айқындалған тип тік шешім

Алыну көзі бойынша мәліметтер қалай жіктеледі

Әдетте, бүкіл шаруашылықтың мүддесін қозғайтын шешімдер қалай аталады

адамдар жұмсаған күш-жігеріне тиісті көтермелеу болатындығына сенеді

Әзір өнімнің пайдаланылуы белгісі бойынша кәсіпорынның сипаттамасы

өндіріс құралдарын өндіретін, тұтыну заттарын өндіретін

Әкімшілік және классикалық мектеп қандай жылдарды қамтиды

Әкімшілік және классикалық мектептің негізін салушы

Әлеуметтік – экономикалық жүйе неше бөліктен тұрады

Әлеуметтік – экономикалық орта бөліктері

Байланыс сипатына қарай басқару құрылымының жіктелуі

Сызықтық, функционалдық, матрицалық, мақсатты-бағдарламалық

Бақылау дегеніміз не

ұйымның мақсатына жетуін қамтамасыз ету процесі

Бақылау процесі қандай кезеңдерден тұрады

стандарттар мен критерийлер жасау, оларды нақты нәтижелермен салыстыру, енгізілетін қажетті түзетулерді қабылдау

Бақылау процесі неше кезеңнен тұрады

Бақылау процесінің бірінші кезеңі қалай аталады

стандарттар мен критерийлерді жасау

Бақылау процесінің екінші кезеңі қалай аталады

стандарттар мен критерийлерді нақты нәтижелермен салыстыру

Бақылау процесінің үшінші кезеңі қалай аталады

енгізілетін қажетті түзетулерді қабылдау

Алдан-ала, күнделікті, қорытынды

Бақылау функциясының принциптері

Барлық ұйым мүшелерінің жалпы жиналысында қарастырылып, сонда қабылданатын шешім

Басқару әдістерін атаңыз

Экономикалық, әлеуметтік-психологиялық, әкімшілік

Басқару ғылымының мазмұнына не кіреді:

Басқару дегеніміз не

ұжымдағы адамдарға немесе олардың бірлескен еңбек процесіне мақсатты жүйелі ықпал ету

Басқару жүйесіне қатыстылығы бойынша мәліметтер қалай жіктеледі

Басқару құрылымын құрастыру принциптерін атаңыз

Икемділік және үнемділік, бақылаудың өрістету, жарлық беру, дербестік принципі

Басқару құрылымының деңгейіне байланысты түрлері

Екі деңгейлі, үш деңгейлі, аралас

Басқару объектісі бойынша шешімдер қалай жіктеледі

жалпы және жекелей, күрделі және қарапайым

Басқару процесі дегеніміз не

шешімдерді шығару, оларды қабылдау және олардың орындалуын ұйымдастыру, бақылау жұмыстарын бірізділікпен жүзеге асыру

Басқару процесі қандай қызмет түрлерін қамтиды

жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация, бақылау

Басқару процесінің типтерін атаңыз

Бағдарламалық басқару, мақсатты басқару, жағдайлық басқару

Басқару субъектісі бойынша шешімдер қалай жіктеледі

әкімшілік шешімдер, қоғамдық ұйымдар шешімдері

Басқару түрлерін атаңыз

өлі табиғатты басқару, тірі табиғатты басқару, қоғамды басқару

Басқарудың авторитарлық стилінде шешімдерді орындаушыға дейін жеткізу әдістері

Басқарудың классикалық стильінің типтерін атаңыз

автократиялық, демократиялық, либералдық

Басқарушылық мәдениет түрлері:

ұйымдық, экономикалық, құқықтық, ақпараттық, техникалық

Басшылық қызметінің тағайындау түрлері:

Таңдау, конкурс бойынша таңдау, тағайындау

Басшылықтың демократтық стилінің мәні

Мәселе ұжымда талқыланып, сонда шешіледі, бұйрықтар осындай талқылаудан кейін беріледі

Басшылықтың либералдық стилінің мәні

Башы ерекше белсенділік танытпайды, іс-әрекетінде кездейсоқтық басым, жүйелілік болмайды

Басшының авторитарлық стилінің мәні

Шешімді бір адам қабылдайды, ол жарлық, бұйрық түрінде келеді

Басшының ұжыммен немесе жекелеген адамдармен келісімінсіз, ешбір талқылаусыз шығарған шешімі қалай аталады

Билік нышандарын атаңыз

Мәжбүр етуге негізделген, көтермелеуге негізделген, эксперттік, эталондық, заңды билік

Білімге немесе жинақталған тәжірибеге негізделген таңдау

пайымдауға негізделген шешім

Бір нәрсенің дұрыстығын сезуге негізделген таңдау

Бірінші қажеттіліктер қандай қажеттілікке жатады

Герцберг теориясы неше факторға негізделеді

Гренг пен Рейвеннің жіктеуі бойынша биліктің неше нышаны болады

Ғылыми басқару мектебі қандай жылдарды қамтиды

Ғылыми басқару мектебінің негізін салушы

Деңгейіне қарай мақсаттар қалай жіктеледі

Екінші қажеттіліктер табиғаты бойынша қандай қажеттілікке жатады

Жасына, ауруына және тағы басқа себептермен зейнеткерлікке шығу

Жедел шешім қанша уақытта жүзеге асырылады

бірнеше апта, ай

Жеке адамдар арасындағы келіспеушіліктерді шешу әдістері

Жалтару, тігісін жатқызу, мәжбүр ету, ымыраға келу, проблеманы шешу

Жеке тұлғаны зерттеу әдістері

әңгімелесу, бақылау, эксперимент, тестілеу

Жоспарлау дегеніміз не

қолда бар ақпараттарды өңдеуге негізделген басқару шешімдерін дайындау процесі

Жөнелтушінің жіберген символын алушының түсінігіне аудару

Жүйенің типтерін атаңыз

Жүйенің түрлерін атаңыз

Техникалық, биологиялық, әлеуметтік – экономикалық

Жыл ішіндегі жұмыс уақыты бойынша кәсіпорынның сипаттамасы

Жыл бойына, маусымды

Кадрларды қызмет бабында ауыстыру түрлері

Кәсібіне қарай, әлеуметтік, сала аралық, демографиялық

Кәсіпорынның мөлшері бойынша сипаттамасы

Ірі, орташа, шағын

Келіспеушіліктің типтерін атаңыз

Ішкі жеке, тұлғалар арасындағы, тұлға мен топ арасындағы, топтар арасындағы

Классикалық құрылым типтерін атаңыз

Коммуникация процесінің этаптары

идеяның пайда болуы, каналды кодтау, таңдау, беру, декодтау

Физикалық, психологиялық, семантикалық

Көрсетілу нышаны бойынша мәліметтер қалай жіктеледі

Цифрлық, әріптік, кодталған

Көрсетілу сипатына қарай мәліметтер қалай жіктеледі

Кескінделген, аудио, аудиовизуалдық

Көтермелеуге негізделген биліктің мәні

Қорқытып билік жүргізуге қарағанда едәуір ықпалды, әрі жұмыс сапасы біршама жақсарады

Күнделікті шешім неше жылға жасалады

Қажеттіліктер қалай жіктеледі

Қазақстанның ЖОО – да менеджмент қай жылдан бастап оқытылуда

Ресурстардың шектеулігі, мақсат ерекшелігі, шешімдердің өзара байланыстары

Қайшылықтарды шешу стильдері

Ыңғайға келтіру, келістіру, компромисс

Қандай теория адам қажеттілігінің негізгі бес деңгейін көрсетеді?

Қаржыны жоспарлаудың түрлері

Ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді

Қандай түсінікке менеджер термині қолданылады ?

Қаржыны жоспарлау түрлері

ұзақ мерзімдік, қысқа мерзімдік

Қаржыны жоспарлаудың неше түрі бар

Қоғамдағы биліктің негізгі типтері

охлократия, автократия, демократия

Қызмет этикетін бұзу болып не табылады

Қызметкерлерге сенбеу, ұжым жұмысы нәтижесін өзіне иеленіп алу, команда беру

Қызметтік саты бойынша жұмыскердің жоспарға сай жоғарылауы мен төмендеуі қандай мансапқа жатады?

Қызметшілердің еңбек бөлінісінің нышандары

Технологиялық, қызметтік, кәсіптік-мамандық

Лидерліктің түрін атаңыз:

Мазмұнына қарай мақсаттар қалай бөлінеді

өндірістік, маркетинг тік, техникалық, әлеуметтік, т.б

Мак-Клелланд адам қажеттіліктерін нешеге бөлген

Мак-Клелланд бойынша қажеттіліктерді ата

билік, жетістік, қатыстылық

Мак-Клеланд бойынша қажеттіліктің түрлерін атаңыз:

Мақсатқа жету қажеттілігі, қатыстылық қажеттілігі, билік қажеттілігі

Ұйымдық, индивид мақсаттары

Мақсаттар қандай сипатқа ие болулары керек

Нақты, жеткілікті, өзекті, объективті болу керек

Мақсатты басқару әдісінің мәні мынада:

Әрбір жұмысшыға спецификалық өлшенетін мақсаттарды қою

Мамандану деңгейі бойынша кәсіпорынның сипаттамасы

Маманданған, диверсификацияланған, құрастырылған

Мамандар тобымен және тиісті басшылармен бірлесіп, ақылдасып отырып жасалатын шешім

Мансап модельдерін атаңыз

трамплин, баспалдық, жылан, тіке

Марапаттау типтерін ата

Марапаттаудың неше типі бар

Мәжбүр етуге негізделген биліктің мәні

Қорқыту арқылы ықпал ету

Мәлімет алмасудың қандай кезеңінде жөнелтуші ақпарат алмасу үшін қандай концепцияны басшылыққа алу қажет екендігін шешеді

Идеяның пайда болуы

Мәліметтер алмасу кезеңдерін атаңыз

идеяның туындауы, каналдарды таңдау, мәліметтер беру, қабылдау

Мәліметтер алмасу процесінің элементтерін атаңыз

жіберуші, мәлімет, арна, қабылдаушы

Мәліметтер басқару жағдайына қарай қалай жіктеледі

Экономикалық, ұйымдық, әлеуметтік, техникалық

Мәліметтер индексациясының формаларын атаңыз

сандық, алфавиттік, символикалық, заттық-визуалдық

Мемлекеттік қызметкерлердің категорияларын атаңыз

Саяси мемлекеттік қызметкерлер, әкімшілік мемлекеттік қызметкерлер

Менеджер іс-қызметінің мазмұны

Жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация, координация, бақылау

Менеджерлерге арналған 14 принципті кім ұсынды

Менеджмент деңгейлерін анықтаңыз

Жоғарғы, ортаңғы, төменгі

Менеджмент торындағы басшылықтың қай стилі қолайлы ( Блэйка және Мутона)

Менеджментке тән аспектілерді атаңыз

Экономикалық, құқықтық, әлеуметтік - психологиялық

Менеджменттің функцияларын атаңыз

Жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация, бақылау

Моральдың типтерін атаңыз

Мемлекеттік, қоғамдық, діни, топтық, жеке

Мотивация дегеніміз не

қызметкерлердің өз міндеттерін тиімді, жақсы орындау үшін оларды ынталандыру, ықпал ету әдістері

Мазмұндық, іс жүргізу

Мотивацияның мазмұндық теориясының өкілдері

Д.Мак– Клелланд, Ф.Герцберг және т.б

Мотивацияның іс-жүргізу теориялары

Үміттену, әділеттілік теориялары, Портер-Лоулер моделі

Негізгі қызмет талаптарына сай келетін адамдарды іздестіру және зерттеу процесі

Өңдеу дәрежесі бойынша мәліметтер қалай жіктеледі

Алғашқы және туынды

Өндірісті ұйымдастыру әдістері бойынша кәсіпорынның сипаттамасы

Үздіксіз, мөлшерлі, жалғыздап шығару

Персоналдармен жұмыс жүйесінің құрамы:

кадр саясаты, персоналдарды таңдау, персоналдарды бағалау, персоналды орналастыру, персоналды оқыту

Персоналды оқытудың формаларын атаңыз

профессионалды әзірлік, біліктілікті көтеру, кадрларды қайта даярлау, жоғарғы білімнен кейінгі қосымша оқу

Перспективалық шешім неше жылға жасалады

3-5 және одан да көп

еңбек нәтижелілігі қанағаттану сезімін туғызады

Проблемаларды шешу кезеңдерін атаңыз

Проблемаларды болжау, критерийлерді табу және шектеу, баламаларды іздестіру, баламаларды бағалау, соңғы талдау

Проблеманы жедел шешу тәсілдері

ми шабуылы, пікір жинау, Дельфи тәсілі, морфологиялық тәсіл

Проблеманы шешудің Дельфа тәсілінің мәні

Эксперттер мен мамандардан белгілі бағдарлама бойынша сұрайды

Проблеманы шешудің ми шабуылы тәсілінің мәні

Эксперттер негізінде және проблемадағы әр түрлі көзқарасты ескерте отырып, проблеманы дәл тұжырымдау, оны шешу амалдарын қарастыру

Проблеманы шешудің морфологиялық тәсілінің мәні

Элементтер бойынша талдау, проблемалар көптеген міндеттер мен мәселелерге (элементтерге) жіктеледі

Проблеманы шешудің пікір жинау тәсілінің мәні

Эксперттерге қойылған проблемалар тұтастай хабарланып, солардың қызмет бабына жататын жекелеген міндеттерді шешу үшін ұсыныс енгізу

Стратегиялық жоспарлау дегеніміз не

басшы қабылдаған әрекеттер мен шешімдер жиынтығы

Стратегияның қай анықтамасы дұрыс

Мақсатқа жетуге бағытталған басшылықтың қабылдайтын шешімі мен іс – рекеті

Сыртқы орта факторлары

Экономикалық, саяси, технологиялық, әлеуметтік, халықаралық

Табысқа жетуге, өзін құрметтеуіне, билік етуге деген қажеттіліктер қажеттіліктің қай түріне жатады

Тактикалық жоспарлау қандай уақытқа жасалады

қысқа және орташа уақытқа

Тамаққа, суға, ауа жұтуға, ұйықтауға, т.б. қажеттіліктер қажеттіліктің қай түріне жатады

Тәуекел ету қандай белгілері бойынша жіктеледі

Тәуекелдің пайда болу орнына қарай, пайда болу себебіне қарай

Тәуекел пайда болу орнына қарай қалай жіктеледі

Шаруашылықтың өзіндегі, адамның жеке басына байланысты, табиғат факторларына байланысты

Тәуекел пайда болу себебіне қарай қалай бөлінеді

Болашақтағы, әріптестер әрекетінің белгісіздігі, мәліметтердің жеткіліксіздігі

Технологиялық бірлік белгісі бойынша кәсіпорынның сипаттамасы

өндірістің үздіксіз процесі, өндірістің дискретті процесі

Тұтастай құрылымды құрайтын, жаңа қасиетке ие болатын өзара әрекеттесетін элементтердің жиынтығы нені білдіреді

Тұтынатын шикізат сипаттамасы белгілері бойынша кәсіпорынның сипаттамасы

Қазып шығаратын өнеркәсіп, өңдейтін өнеркәсіп

Тікелей басшыдан оның қарамағындағыларға, әрі қарай бағыныштыларға берілетін өкілеттілік

Тіршілік және өсу қажеттіліктері қай теорияға жатады?

Уақыт өлшеміне қарай шешімдер қалай жіктеледі

перспективалық, күнделікті, жедел

Уақытына қарай мақсаттар қалай жіктеледі

қысқа, орта, ұзақ мерзімді

Ұйым мүшелерінің ұмтылысын тудыратын жалпы мақсатты қалай атаймыз

Ұйымдағы бос жұмыс орны - бұл

Ұйымдастыру дегеніміз не

қандай да бір құрылымды құру

Ұйымдастыру функциясының негізгі принциптері

Мамандандыру принципі, үздіксіздік және ырғақтылық принципі, пропорционалдық принцип

Ұйымдастырылуына қарай шешімдер қалай жіктеледі

жекелей, алқалық, ұжымдық

Ұйымдық мақсаттардың типтерін атаңыз

Арнайы, оперативті, операциялық

адам өзінің таңдап алған мінез-құлық типі өзін қанағаттандыратындығына және ойлаған мақсатына жеткізетіндігіне сенеді

Физиологиялық қажеттіліктерге нелер жатады

тамаққа, суға, ауа жұтуға, т.б.

Формальды емес топ дегеніміз не

Психофизиологиялық сәйкестілікпен жалпы қызығушылықтан еркін ұйымдастырылған топ

Формальды топ дегеніміз…

Басшылық тарапынан құрылған топ

Халық шаруашылығы өндірісінің ерекшелігін айқындайтын, әрі сол шаруашылықтың жоғарғы ұйымдармен және органдармен, басқа да кәсіпорындармен қарым-қатынасын қарастыратын шешім

Шетел авторлары ұйымдық шешімдерді қалай жіктейді

Шешімді жасау процесі қандай негізгі кезеңдерден тұрады

шешімді әзірлеу, қабылдау және жүзеге асыру

Шешімді жасау процесі неше негізгі кезеңнен тұрады

Ықпал ету объектісі бойынша шешімдер қалай жіктеледі

Эксперттік биліктің мәні

Ықпал етушінің арнайы білімі барына, сол себепті тиісті мұқтажын қанағаттандыратындығына орындаушы сенеді

Эталондық биліктің мәні

Ықпал етудің мінез-құлқы немесе қасиеті тартымды болады